Θα ζήσουμε, θείε Βάνια;

Της Πέπης Ρηγοπούλου, απο την Εφημεριδα των Συντακτων...

Κριμαία, Γιάλτα 1945: Το τραπέζι ήταν στρωμένο με ασημικά που είχε εξασφαλίσει ο δαιμόνιος Γιώργος Κωστάκης, οδηγός σε ξένη πρεσβεία και συλλέκτης των «φορμαλιστών» ζωγράφων, των Ρώσων δηλαδή πρωτοπόρων όπως έγιναν αργότερα γνωστοί, που επί Στάλιν ήταν υπό διωγμό.

Βασικό έδεσμα στο τραπέζι αυτό δεν ήταν η ίδρυση του ΟΗΕ, αλλά μια κυνική μοιρασιά του κόσμου που δεν έφτασε σε γνώση των ενδιαφερομένων λαών. Ανάμεσα σε αυτούς ήταν σε πρώτη γραμμή και οι Ελληνες που, αγνοώντας την, έσπευσαν να φάνε το κεφάλι τους στον Εμφύλιο. Λέγεται ότι η μοιρασιά αυτή καταγράφηκε ως non paper σε ένα πακέτο τσιγάρα, προφανώς του Στάλιν, διότι ως ασθενής ο Ρούσβελτ μάλλον δεν κάπνιζε και ο Τσόρτσιλ προτιμούσε τα πούρα. Μοιρασιά που απέτρεψε την «ανανέωση» ενός παγκοσμίου πολέμου μεταξύ των νικητών, αλλά και εγκαινίασε έναν άλλο πόλεμο, τον ψυχρό.

Κριμαία 2014: Μέσα στους σπασμούς της αγωνίας της Ουκρανίας, η Ρωσία, που δεν μοιάζει να έχει παραιτηθεί από τη νοσταλγία της σοβιετικής ισχύος, αλλά και δέχεται την άγρια επίθεση της Δύσης μακιγιαρισμένη σε ενδιαφέρον για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους δημοκρατικούς θεσμούς, υψώνει το ανάστημα και κινητοποιεί τις δυνάμεις της στην περιοχή.

Περιοχή που είναι η μόνη όπου μπορούν να ελλιμενιστούν τα πλοία της διατηρώντας μια πρόσβαση στη Μεσόγειο και συνεπώς στη Μέση Ανατολή, σπάζοντας έτσι τον γεωπολιτικό αποκλεισμό που η Δύση προσπαθεί να της επιβάλει. Ομως το φάντασμα το οποίο πάλι προβάλλει είναι αυτό ενός νέου ψυχρού πολέμου, με λαούς όπως ο ουκρανικός –και ποιος ξέρει ποιος άλλος αύριο– να κομματιάζονται και να σπρώχνονται στον αλληλοσπαραγμό. Πολέμου ψυχρού στην καλύτερη των περιπτώσεων, διότι από τότε που καταλάβαμε ότι η βλακεία και η τρέλα αποτελούν σταθερούς παράγοντες του ιστορικού γίγνεσθαι, τίποτε δεν αποκλείει να βρεθεί ο παράφρων ή ο ηλίθιος που θα πατήσει το λάθος κουμπί στέλνοντας τον πλανήτη εκεί όπου δεν υπάρχει επιστροφή.

Σκέφτομαι ότι στην Κριμαία ξετυλίγεται η υπόθεση του πιο μελαγχολικού αφηγήματος του Τσέχοφ, που είναι «Η κυρία με το σκυλάκι». Και αναλογίζομαι ότι η μελαγχολία –αλλά και η ομορφιά, που η απώλειά της οδηγεί στη μελαγχολία– είναι κάτι το απόλυτα άχρηστο στα μάτια αυτών που αποφασίζουν για τις μοίρες μας. Πώς να τολμήσεις να πεις, χωρίς να κατηγορηθείς για γραφικότητα ή ρομαντισμό, ότι σε έναν κόσμο άγριας ανάγκης, αυτό που μας στερούν, αυτό που στερούν σήμερα από τον λαό της Ουκρανίας –Ρώσους, Ουκρανούς, Τατάρους, Ελληνες και άλλους– είναι το δικαίωμα στη μελαγχολία; Οι κυρίαρχοι του κόσμου που ομνύουν στο όνομα του πολιτικού ρεαλισμού θα κάγχαζαν, αγνοώντας προφανώς ότι ο ρεαλισμός τους ισοδυναμεί με την παράνοια.