Από το ένα σοκ στο άλλο...

του Ευγενιου Αρανιτση, απο την Ελευθεροτυπια...

Αναπόφευκτα, το περίφημο δόγμα του σοκ, που συνόψισε η Ναόμι Κλάιν (κατακόρυφη μείωση εισοδημάτων, θανάσιμες περικοπές στον προϋπολογισμό του κοινωνικού κράτους, fast track ιδιωτικοποιήσεις, πανηγυρική εκποίηση δημόσιων αγαθών), έλκει την προσοχή μας μακριά απ' αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως παράγωγο δόγμα, απείρως πιο ολέθριο απ' το μητρικό.

Αυτό προβλέπει την εξοικείωση με τους τρόμους και τις εκπλήξεις των «αναγκαίων» ραγδαίων μεταβολών στις ισχύουσες αντιλήψεις της κοινής γνώμης, εξασφαλίζοντας ακριβώς το αποτέλεσμα της συλλογικής εκείνης απάθειας που οδηγεί, βαθμιαία, τους πολίτες στο να αποδέχονται μοιρολατρικά τους πιο σπασμωδικούς περιορισμούς των κεκτημένων σαν κάτι το φυσιολογικό. Οντως, οι αιφνιδιασμοί είναι όλο και λιγότερο σοκαριστικοί· ο πολίτης τούς συνηθίζει όπως συνηθίζει το νέφος ή την εγκληματικότητα.
Το δεύτερο δόγμα του σοκ προϋποθέτει χειρισμούς που προκαλούν αλλεπάλληλες οδυνηρές πτώσεις σε κενά αέρος με την ελπίδα ότι ο λεγόμενος μέσος άνθρωπος, ζώντας ήδη παραιτημένος απ' το στοιχειώδες δικαίωμα στην αυτοπροστασία, θα πάρει απόφαση μια ώρα αρχύτερα ότι η ζωή του προορίζεται να γίνει ο στόχος μιας ομοβροντίας από βάναυσες ανατροπές του σκηνικού, οι οποίες, σαν τέτοιες, όχι μόνον δεν θα σοκάρουν πλέον, αλλά θα είναι τουλάχιστον αναμενόμενες. Οι παραδοσιακές βεβαιότητες του πολίτη υπονομεύονται με τρόπο τόσο ανενδοίαστο ώστε αυτός, προοδευτικά, μουδιάζει μέχρι παράλυσης και αισθάνεται εντελώς απρόθυμος να διαμαρτυρηθεί για οτιδήποτε. Το σοκ απ' την ταχύτατη κατεδάφιση του κοινωνικού κράτους και τη θεαματική συρρίκνωση των αμοιβών δύσκολα κρύβει τις δυνατότητες που αποκτά η ελίτ αυτής της κοινωνίας στο να παρακάμπτει ή να αγνοεί κάθε θεσμική υποχρέωση, κάθε ταμπού και κάθε είδους ηθικό δισταγμό, ερωτοτροπώντας με τις πιο αναπάντεχες ακρότητες.
Ετσι, οι ακρότητες (ο ανασχηματισμός μάς μάρανε!) τείνουν να εκφυλιστούν σε αναπόσπαστες ατραξιόν της πολιτικοτηλεοπτικής επικαιρότητας και κανείς δεν θα διατηρεί, στο άμεσο μέλλον, το χάρισμα του να μένει εμβρόντητος. Εγκαινίασαν αυτή τη στρατηγική με το πλήθος των ολοφάνερα αντισυνταγματικών νόμων που υπέγραψε ελαφρά τη καρδία ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, την εφάρμοσαν κατά τη συγκομιδή των πράξεων νομοθετικού περιεχομένου, τη συνέχισαν με τα χαράτσια και τη φορολόγηση ήδη φορολογημένων εισοδημάτων, την εκμεταλλεύτηκαν με τη φημολογία για το κούρεμα των χαμηλών καταθέσεων, την κατοχύρωσαν με την προληπτική επιστράτευση των εκπαιδευτικών και την τελειοποίησαν με την εν ψυχρώ κατάργηση της ΕΡΤ. Τίποτα δεν τους εμποδίζει, στο εξής, να μεγαλουργήσουν με κινήσεις ακόμη πιο εντυπωσιακές, που όμως δεν θα εντυπωσιάζουν κανέναν αφού θα μοιάζουν κοινότοπες και ευλογοφανείς. Μεθαύριο, το σοκ θα είναι κάτι που θα νοσταλγούμε.