Χρεωκοπημενοι καιροι...
Θα αντισταθώ και δε θα ασχοληθώ τόσο με το θέμα των ημερών. Έχει χυθεί ήδη πολύ ηλεκτρονικό μελάνι για αυτό και έχουν εκφραστεί διάφορες εμπεριστατωμένες απόψεις, όπως αυτή του φίλου Ηλία Παππά. Κάποιοι άλλοι μίλησαν για “λιθοβολισμό” και άλλα τέτοια δραματικά. Μια χαρά νομίζω ότι είναι η κα. Δημουλά, κανείς δε τη λιθοβόλησε, κριτική ασκήθηκε, κακόβουλη ή μη δεν ισοδυναμεί με εκτέλεση.
Πιστεύω ότι δημιουργός και έργο πρέπει να κρίνονται ανεξάρτητα η πρώτη από το δεύτερο. Και ορθά σχολίασαν ορισμένοι πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αφήνουν τον καθένα εκτεθειμένο στα πυρά του κοινού για το παραμικρό, αλλά το συγκεκριμένο θέμα, σε μια χώρα στα πρόθυρα της κοινωνικο-οικονομικής κατάρρευσης δεν είναι “μικροπράγμα“. Η Χ.Α. καιροφυλακτεί στο 10% με ανοδικές τάσεις και οποιαδήποτε πράξη ή δήλωση “νομιμοποιεί” το ρατσισμό είναι επικίνδυνη και ανεπίτρεπτη. Ειδικά από ανθρώπους της Τέχνης, υποτίθεται με ευαισθησίες.
Άκουσα και διάβασα πολλά για τα λόγια της κυρίας Δημουλά, για το κατά πόσο παραφράστηκαν ή αποδόθηκαν περιληπτικά, για το τι είναι ρατσιστικό και τι όχι, για το τι είναι “πολιτικά ορθό” και τι ειλικρινές, αλλά “άκομψο”.
Εμένα με απασχόλησε κάτι άλλο αυτές τις μέρες. Κάτι που πέρασε σχεδόν “στα ψιλά” εδώ, γιατί έγινε στο μακρινό και φτωχό Μπαγκλαντές. Ξέρετε, τη χώρα (μεταξύ άλλων, γειτονικών και μη) που μας προμηθεύει με εργατικό δυναμικό για τις γλυκιές φράουλες της Μανωλάδας.
Αναρωτιέμαι πόσο κενή είναι η συζήτηση περί πολιτικής ορθότητας του λόγου, τη στιγμή που ο ίδιος μας ο τρόπος ζωής είναι κατάφωρα μη ορθός, όχι “πολιτικά”, αλλά ηθικά. Γιατί; Επειδή δεν είναι μόνο οι εγχώριες φράουλές μας ποτισμένες με αίμα, αλλά και τα εισαγόμενα ρούχα μας, τα κινητά μας και τα περισσότερα αγαθά που μας προσφέρει ο σύγχρονος καπιταλισμός.
Πριν δύο εβδομάδες, κατέρρευσε ένα οκταώροφο εργοστάσιο ενδυμάτων στα περίχωρα της πόλης Ντάκα, στο Μπαγκλαντές. Σύμφωνα με τους τελευταίους απολογισμούς οι νεκροί ξεπερνούν τους 900 και οι τραυματίες τους 2500.
Στο κτήριο αυτό λειτουργούσαν πέντε εταιρείες, οι Phantom Apparels, Phantom Tac, Ether Tex, New Wave Style και New Wave Bottoms, οι οποίες προμηθεύουν με ρούχα μεγάλες φίρμες της Δύσης. Ανάμεσά τους o αμερικανικός κολοσσός Wallmart, η βρετανική Primark, η ισπανική Mango και, τι ειρωνεία, η γνωστή και μη εξαιρετέα ιταλική Benetton.
Ξέρετε, αυτή με τα “ενωμένα χρώματα” και τις έξυπνες/προκλητικές διαφημίσεις κατά του ρατσισμού; Αναρωτιέμαι, πόσο καλή διαφήμιση για τη Benetton θα αποτελούσε η παρακάτω φωτογραφία:
Η φωτογραφία αυτή τραβήχτηκε στα χαλάσματα από την Τασλίμα Ακτέρ, φωτορεπόρτερ και ακτιβίστρια. Είναι πολύ δύσκολο να περιγράψει κανείς τι νιώθει κοιτάζοντάς την. Είναι ταυτόχρονα τραγική, μακάβρια ρομαντική και βαθιά θλιβερή.
Ο αναίτιος και άδικος θάνατος 900 ανθρώπων είναι μια πραγματική τραγωδία. 3500 άτομα περίπου εργάζονταν σε ένα κτήριο το οποίο είχε κριθεί ακατάλληλο από την αστυνομία, μόλις την προηγούμενη μέρα από την κατάρρευση. Παρόλα αυτά, οι ιδιοκτήτες υποχρέωσαν τους εργαζόμενους να δουλέψουν, διαβεβαιώνοντάς τους ότι οι τεράστιες ρωγμές δεν αποτελούσαν λόγο ανησυχίας. Κάποιοι από τους εργάτες διαμαρτύρονταν έξω από το κτήριο όταν αυτό μετατράπηκε σε σωρό από χαλάσματα.
Η φωτογράφος μίλησε για τη φωτογραφία, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό TIME:
Θυμάστε αλήθεια την τραγωδία της Ρικομέξ; Είχε κοστίσει τη ζωή σε 39 ανθρώπους και είχε συγκλονίσει όλη τη χώρα. Φανταστείτε, λοιπόν, μια χώρα γεμάτη από “Ρικομέξ” πολλαπλάσιου μεγέθους. “Χάρτινα” κτήρια εργοστασίων όπου άνθρωποι σαν εμάς, ίσως λίγο πιο σκούροι, εργάζονται μέσα σε απαράδεκτες συνθήκες, για ψίχουλα, χωρίς καμία προϋπόθεση ασφαλείας. Για τα ρούχα μας. Αυτά που φοράμε και καμαρώνουμε στον καθρέπτη.
Υπάρχουν κι άλλα Μπαγκλαντές. Στην Κίνα, για παράδειγμα, είναι γνωστές οι συνθήκες υπό τις οποίες κατασκευάζονται τα πανάκριβά μας iPhone στα εργοστάσια/μπουντρούμια της Foxconn. Τα ατυχήματα και οι αυτοκτονίες εργατών αποτελούν κάτι το δεδομένο στην ημερήσια διάταξη. Παιδάκια στην Ινδία κατασκευάζουν τα αθλητικά είδη της Nike. Και η Λατινική Αμερική δεν πάει πίσω. Το Μάρτη έκλεισε ένα παράνομο εργαστήριο στην Αργεντινή που παρήγαγε ρούχα για το Zara σε απάνθρωπες συνθήκες. Τον προηγούμενο μήνα ανακαλύφθηκαν κι άλλα, στα οποία εργάζονταν κυρίως Βολιβιανοί μετανάστες (μεταξύ των οποίων και πολλά παιδιά) για λογαριασμό της φίρμας “Inditex”, η οποία προμηθεύει Zara, Pull & Bear, Massimo Dutti, Bershka, Stradivarius, Oysho, Uterqüe.
Βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα. Δεν μπορούμε ακόμα να δηλώνουμε άγνοια, χωρίς να ιδρώνει το αυτί μας. Το Internet δεν είναι μόνο για να κουτσομπολεύουμε στο Facebook, να ακούμε μουσική και να κατεβάζουμε ταινίες. Είναι κυρίως ένα πανίσχυρο εργαλείο επικοινωνίας και (υπό προϋποθέσεις) μια πολύτιμη πηγή ενημέρωσης. Και πολλαπλασιάζει τη δύναμη της μονάδας. Πέρα από την ευθύνη και τη δύναμη που έχει ο καθένας μας, ως καταναλωτής, ως χρήστης μπορεί να ασκήσει πίεση στους ισχυρούς και να ενημερώσει όσους δε γνωρίζουν.
Και μπορεί να μη μαθαίνονται όλα για όλους, αλλά ο παραδειγματισμός λειτουργεί και σε βάθος χρόνου ο φόβος συμμορφώνει ακόμα και όσους δεν αποκαλύπτονται. Οι φράουλες της Μανωλάδας μένουν στα αζήτητα. Μην τις λυπάστε. Η ανθρώπινη ζωή είναι απείρως πιο πολύτιμη από λίγους τόνους φράουλες (που σε τελική ανάλυση δεν ταΐζουν τους φτωχούς στην τιμή που είχαν φθάσει) και όλα τα τσίτια που μπορεί να χωρέσει το Zara.
Κοιτάξτε καλά τη φωτογραφία και σκεφτείτε: αξίζει το τίμημα για τα ματωμένα ρούχα; Μπορούμε ακόμα να κάνουμε τους ανήξερους; Δεν καταλαβαίνουμε ότι ο “Τρίτος Κόσμος” μας χτυπά την πόρτα; Όχι για να ζητήσει δουλειά σαν μετανάστης. Για να μείνει.
Θα αντισταθώ και δε θα ασχοληθώ τόσο με το θέμα των ημερών. Έχει χυθεί ήδη πολύ ηλεκτρονικό μελάνι για αυτό και έχουν εκφραστεί διάφορες εμπεριστατωμένες απόψεις, όπως αυτή του φίλου Ηλία Παππά. Κάποιοι άλλοι μίλησαν για “λιθοβολισμό” και άλλα τέτοια δραματικά. Μια χαρά νομίζω ότι είναι η κα. Δημουλά, κανείς δε τη λιθοβόλησε, κριτική ασκήθηκε, κακόβουλη ή μη δεν ισοδυναμεί με εκτέλεση.
Πιστεύω ότι δημιουργός και έργο πρέπει να κρίνονται ανεξάρτητα η πρώτη από το δεύτερο. Και ορθά σχολίασαν ορισμένοι πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αφήνουν τον καθένα εκτεθειμένο στα πυρά του κοινού για το παραμικρό, αλλά το συγκεκριμένο θέμα, σε μια χώρα στα πρόθυρα της κοινωνικο-οικονομικής κατάρρευσης δεν είναι “μικροπράγμα“. Η Χ.Α. καιροφυλακτεί στο 10% με ανοδικές τάσεις και οποιαδήποτε πράξη ή δήλωση “νομιμοποιεί” το ρατσισμό είναι επικίνδυνη και ανεπίτρεπτη. Ειδικά από ανθρώπους της Τέχνης, υποτίθεται με ευαισθησίες.
Άκουσα και διάβασα πολλά για τα λόγια της κυρίας Δημουλά, για το κατά πόσο παραφράστηκαν ή αποδόθηκαν περιληπτικά, για το τι είναι ρατσιστικό και τι όχι, για το τι είναι “πολιτικά ορθό” και τι ειλικρινές, αλλά “άκομψο”.
Εμένα με απασχόλησε κάτι άλλο αυτές τις μέρες. Κάτι που πέρασε σχεδόν “στα ψιλά” εδώ, γιατί έγινε στο μακρινό και φτωχό Μπαγκλαντές. Ξέρετε, τη χώρα (μεταξύ άλλων, γειτονικών και μη) που μας προμηθεύει με εργατικό δυναμικό για τις γλυκιές φράουλες της Μανωλάδας.
Αναρωτιέμαι πόσο κενή είναι η συζήτηση περί πολιτικής ορθότητας του λόγου, τη στιγμή που ο ίδιος μας ο τρόπος ζωής είναι κατάφωρα μη ορθός, όχι “πολιτικά”, αλλά ηθικά. Γιατί; Επειδή δεν είναι μόνο οι εγχώριες φράουλές μας ποτισμένες με αίμα, αλλά και τα εισαγόμενα ρούχα μας, τα κινητά μας και τα περισσότερα αγαθά που μας προσφέρει ο σύγχρονος καπιταλισμός.
Πριν δύο εβδομάδες, κατέρρευσε ένα οκταώροφο εργοστάσιο ενδυμάτων στα περίχωρα της πόλης Ντάκα, στο Μπαγκλαντές. Σύμφωνα με τους τελευταίους απολογισμούς οι νεκροί ξεπερνούν τους 900 και οι τραυματίες τους 2500.
Στο κτήριο αυτό λειτουργούσαν πέντε εταιρείες, οι Phantom Apparels, Phantom Tac, Ether Tex, New Wave Style και New Wave Bottoms, οι οποίες προμηθεύουν με ρούχα μεγάλες φίρμες της Δύσης. Ανάμεσά τους o αμερικανικός κολοσσός Wallmart, η βρετανική Primark, η ισπανική Mango και, τι ειρωνεία, η γνωστή και μη εξαιρετέα ιταλική Benetton.
Ξέρετε, αυτή με τα “ενωμένα χρώματα” και τις έξυπνες/προκλητικές διαφημίσεις κατά του ρατσισμού; Αναρωτιέμαι, πόσο καλή διαφήμιση για τη Benetton θα αποτελούσε η παρακάτω φωτογραφία:
United Colours of Benetton
Ο αναίτιος και άδικος θάνατος 900 ανθρώπων είναι μια πραγματική τραγωδία. 3500 άτομα περίπου εργάζονταν σε ένα κτήριο το οποίο είχε κριθεί ακατάλληλο από την αστυνομία, μόλις την προηγούμενη μέρα από την κατάρρευση. Παρόλα αυτά, οι ιδιοκτήτες υποχρέωσαν τους εργαζόμενους να δουλέψουν, διαβεβαιώνοντάς τους ότι οι τεράστιες ρωγμές δεν αποτελούσαν λόγο ανησυχίας. Κάποιοι από τους εργάτες διαμαρτύρονταν έξω από το κτήριο όταν αυτό μετατράπηκε σε σωρό από χαλάσματα.
Η φωτογράφος μίλησε για τη φωτογραφία, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό TIME:
Με ρώτησαν πολλοί για την φωτογραφία αυτή. Προσπάθησα να μάθω γι’ αυτούς αλλά δεν έχω βρει ακόμα στοιχεία. Δεν ξέρω ούτε ποιοί είναι, ούτε τι σχέση είχαν.Η φωτογραφία αυτή είναι θλιβερή γιατί αντικατοπτρίζει το τίμημα που πληρώνουμε για τα “φθηνά” και “ανταγωνιστικά” επώνυμα ρούχα μας. Είναι η πραγματικότητα που επιλέγουμε να αγνοούμε. Πέντε μήνες πριν αυτή την τραγωδία είχε σημειωθεί πυρκαγιά σε άλλο εργοστάσιο ρούχων, πάλι στο Μπαγκλαντές, με 112 θύματα. Μόλις προχθές σημειώθηκε άλλη μια πυρκαγιά σε εργοστάσιο στη Ντάκα. Είναι μια είδηση που θα περνούσε εντελώς απαρατήρητη υπό κανονικές συνθήκες, καθώς η Δύση δεν ευαισθητοποιείται τόσο όταν πεθαίνουν άνθρωποι στην Ασία ή στην Αφρική. Έστω κι αν καταπλακώνονται ή καίγονται ζωντανοί κατασκευάζοντας τα ρούχα που φοράμε.
Ημουν όλη μέρα στα ερείπια και έβλεπα τους διασώστες αλλά και πολίτες να ανασύρουν τραυματισμένους εργάτες από τα συντρίμμια. Θυμάμαι ακόμα τα τρομαγμένα μάτια των συγγενών. Ημουν εξαντλημένη, τόσο πνευματικά όσο και σωματικά. Τότε, γύρω στις 2 το πρωί, βρήκα ένα ζευγάρι, αγκαλιασμένο στα ερείπια.
Το κάτω μέρος των σωμάτων τους ήταν θαμμένο. Το αίμα από τα μάτια του άνδρα έτρεχε σαν δάκρυ. Όταν τους είδα δεν μπορούσα να το πιστέψω. Τους αισθάνθηκα σαν δικούς μου ανθρώπους. Τους έβλεπα τις τελευταίες τους στιγμές να κάθονται έτσι αγκαλιασμένοι, προσπαθώντας ό ένας να σώσει τον άλλο.
Κάθε φορά που κοιτάζω αυτή την φωτογραφία, αισθάνομαι άβολα. Με έχει στοιχειώσει. Είναι σα να μου λένε. Δεν είμαστε άλλα δυο πτώματα. Δεν είμαστε φτηνά εργατικά χέρια και φτηνές ζωές. Είμαστε άνθρωποι σαν κι εσάς. Η ζωή μας είναι πολύτιμη και τα όνειρά μας το ίδιο.
Αν οι υπεύθυνοι δεν τιμωρηθούν με τις αυστηρότερες ποινές, τότε η τραγωδία αυτή θα επαναληφθεί. Δεν θα υπάρξει ανακούφιση από αυτά τα φριχτά συναισθήματα. Γι’ αυτό και θέλω η φωτογραφία αυτή να κάνει τον γύρο του κόσμου.
Θυμάστε αλήθεια την τραγωδία της Ρικομέξ; Είχε κοστίσει τη ζωή σε 39 ανθρώπους και είχε συγκλονίσει όλη τη χώρα. Φανταστείτε, λοιπόν, μια χώρα γεμάτη από “Ρικομέξ” πολλαπλάσιου μεγέθους. “Χάρτινα” κτήρια εργοστασίων όπου άνθρωποι σαν εμάς, ίσως λίγο πιο σκούροι, εργάζονται μέσα σε απαράδεκτες συνθήκες, για ψίχουλα, χωρίς καμία προϋπόθεση ασφαλείας. Για τα ρούχα μας. Αυτά που φοράμε και καμαρώνουμε στον καθρέπτη.
Υπάρχουν κι άλλα Μπαγκλαντές. Στην Κίνα, για παράδειγμα, είναι γνωστές οι συνθήκες υπό τις οποίες κατασκευάζονται τα πανάκριβά μας iPhone στα εργοστάσια/μπουντρούμια της Foxconn. Τα ατυχήματα και οι αυτοκτονίες εργατών αποτελούν κάτι το δεδομένο στην ημερήσια διάταξη. Παιδάκια στην Ινδία κατασκευάζουν τα αθλητικά είδη της Nike. Και η Λατινική Αμερική δεν πάει πίσω. Το Μάρτη έκλεισε ένα παράνομο εργαστήριο στην Αργεντινή που παρήγαγε ρούχα για το Zara σε απάνθρωπες συνθήκες. Τον προηγούμενο μήνα ανακαλύφθηκαν κι άλλα, στα οποία εργάζονταν κυρίως Βολιβιανοί μετανάστες (μεταξύ των οποίων και πολλά παιδιά) για λογαριασμό της φίρμας “Inditex”, η οποία προμηθεύει Zara, Pull & Bear, Massimo Dutti, Bershka, Stradivarius, Oysho, Uterqüe.
Βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα. Δεν μπορούμε ακόμα να δηλώνουμε άγνοια, χωρίς να ιδρώνει το αυτί μας. Το Internet δεν είναι μόνο για να κουτσομπολεύουμε στο Facebook, να ακούμε μουσική και να κατεβάζουμε ταινίες. Είναι κυρίως ένα πανίσχυρο εργαλείο επικοινωνίας και (υπό προϋποθέσεις) μια πολύτιμη πηγή ενημέρωσης. Και πολλαπλασιάζει τη δύναμη της μονάδας. Πέρα από την ευθύνη και τη δύναμη που έχει ο καθένας μας, ως καταναλωτής, ως χρήστης μπορεί να ασκήσει πίεση στους ισχυρούς και να ενημερώσει όσους δε γνωρίζουν.
Και μπορεί να μη μαθαίνονται όλα για όλους, αλλά ο παραδειγματισμός λειτουργεί και σε βάθος χρόνου ο φόβος συμμορφώνει ακόμα και όσους δεν αποκαλύπτονται. Οι φράουλες της Μανωλάδας μένουν στα αζήτητα. Μην τις λυπάστε. Η ανθρώπινη ζωή είναι απείρως πιο πολύτιμη από λίγους τόνους φράουλες (που σε τελική ανάλυση δεν ταΐζουν τους φτωχούς στην τιμή που είχαν φθάσει) και όλα τα τσίτια που μπορεί να χωρέσει το Zara.
Κοιτάξτε καλά τη φωτογραφία και σκεφτείτε: αξίζει το τίμημα για τα ματωμένα ρούχα; Μπορούμε ακόμα να κάνουμε τους ανήξερους; Δεν καταλαβαίνουμε ότι ο “Τρίτος Κόσμος” μας χτυπά την πόρτα; Όχι για να ζητήσει δουλειά σαν μετανάστης. Για να μείνει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου