ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΚΙΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΥ, απο την Αυγη...
Οποιοδήποτε κόμμα φιλοδοξεί να αναλάβει τη διακυβέρνηση μιας χώρας χρειάζεται ένα πρόγραμμα. Το πρόγραμμα πρέπει να περιγράφει κατ’ ελάχιστον τρία πράγματα: με ποιον βηματισμό θα διεκδικηθεί η κυβερνητική εξουσία, πώς θα ασκηθεί η διακυβέρνηση, για ποιους και με ποιους. Το τρίτο στοιχείο είναι και η βάση. Το πρόγραμμα είναι σαν συνταγή μαγειρικής. Το πρώτο που έχει να λύσει ο σεφ ενός εστιατορίου είναι για πόσους και για ποιους έχει να μαγειρέψει.
Τα κόμματα του αστικού χώρου για πολλές δεκαετίες διαχειρίζονταν το δίλημμα του σεφ με όρους απάτης. Κατάρτιζαν ένα μενού για κάθε γούστο, σαν τα ντελιβεράδικα που υπόσχονται από σουβλάκι μέχρι σούσι, αλλά τελικά μαγείρευαν μόνο για τους καλούς πελάτες: την επιχειρηματική ελίτ, την κλεπτοκρατία και την κομματική τους πελατεία. Για τους άλλους ό,τι περίσσευε. Τα κόμματα της Αριστεράς διακήρυσσαν την επαγγελία για σοσιαλισμό και κοινωνική αλλαγή, αλλά το μενού τους ήταν εξαιρετικά ατελές για να προσελκύσει πελάτες. Σαν εστιατόριο που υποσχόταν απλά «φαγητό για όλους». Αυτό ήταν ελκυστικό μόνο για όσους είχαν χάσει τη γεύση και την όσφρησή τους και έτρωγαν μόνο επειδή έπρεπε.
Το Μνημόνιο έχει αλλάξει ριζικά τους όρους της προγραμματικής μαγειρικής. Το μενού είναι δεδομένο, η ποσότητα διαρκώς συρρικνούμενη και οι θέσεις των συνδαιτυμόνων όλο και λιγότερες. Τα κόμματα της συγκυβέρνησης δεν χρειάζονται δικό τους μενού Ο «Τσελεμεντές» της τρόικας είναι αδιαπραγμάτευτος. Περιορίζονται στο σερβίρισμα και στο face control. Οι περίσσιοι είναι πολλοί και χρειάζονται αστυνόμευση.
Πώς θα «μαγειρέψει» το πρόγραμμά του ένα κόμμα που φιλοδοξεί να ανατρέψει την καταστροφή που επιβάλλει το Μνημόνιο; Το πρώτο που πρέπει να απαντήσει είναι τι θα κάνει με το μενού της τρόικας. Θα το σχίσει ή θα το αναθεωρήσει; Παρωχημένο δίλημμα; Κάθε άλλο. Με το δεδομένο ότι το Μνημόνιο, αν και απόλυτα επιτυχημένο στον στρατηγικό του στόχο, την εσωτερική υποτίμηση, ταυτόχρονα οδηγείται σε παταγώδη δημοσιονομική αποτυχία, η απάντηση στο δίλημμα για την τύχη του πρέπει να είναι πιο κρυστάλλινη από ποτέ. Ακύρωση του Μνημονίου και όλων των εφαρμοστικών νόμων του. Δεν παίρνει αστερίσκους και υποσημειώσεις. Κι είναι το εφαλτήριο για τη διαμόρφωση προγράμματος που εκ των πραγμάτων είναι ένα «αντιμνημόνιο».
Το δεύτερο στοιχείο που καλείται να εξετάσει ένα προγραμματικό «μαγειρείο» είναι το ποιους έχει να ταΐσει. Την προπαρασκευή την έχει κάνει το ίδιο το Μνημόνιο. Τα θύματά του είναι πολλά, αλλά ένα αριστερό πρόγραμμα δεν έχει λόγους να ταλαντεύεται στην ιεράρχηση. Οι πρώτοι αποδέκτες των επαγγελιών του είναι οι 1,5 εκατομμύρια άνεργοι, οι μισθωτοί που έχουν καταδικαστεί στην επισφαλή και υποαμειβόμενη εργασίας οι συνταξιούχοι της πείνας, οι μικροεπιχειρηματίες που προλεταριοποιούνται, οι μικροκαλλιεργητές. Αυτοί συνθέτουν ήδη μια τεράστια πλειοψηφία, που οι όποιες αντιθέσεις της είναι δευτερεύουσες μπροστά στα στοιχεία σύνθεσης. Είναι μια δυνητική, ευρύτατη κοινωνική συμμαχία που απαντάει ευθέως στο «για ποιους και με ποιους» ενός προγράμματος.
Το τρίτο στοιχείο της προγραμματικής μαγειρικής είναι η τροφοδοσία, τα υλικά. Οι πηγές του πλούτου και οι ροές του χρήματος. Εδώ οι σεφ καλούνται να αντιμετωπίσουν τα ακανθώδη ζητήματα που προκύπτουν από την καπιταλιστική δομή της οικονομίας. Να αντιμετωπίσουν συγκρούσεις συμφερόντων, να επιλέξουν πεδία αναμέτρησης και συμβιβασμών. Πού θα ελεγχθεί η ιδιοκτησία και η επιχειρηματικότητα, πού και με ποιους όρους θα της αφεθεί πεδίο δράσης, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η οικονομία και η κρατική διοίκηση δεν θα καταρρεύσουν και ο πληθυσμός δεν θα εκτεθεί σε ακραίες καταστάσεις; Ένας φίλος συστήνει στους σεφ των προγραμμάτων να ξεκοκκαλίσουν τους τόμους 44 και 45 των απάντων του Λένιν, όπου ξετυλίγεται η προγραμματική του αγωνία για λύση σε κάθε έκτακτη ανάγκη της κοινωνίας που μετέβαινε στο ιστορικά πρωτοφανές. Εγώ θα συμπλήρωνα να μελετήσουν και τα άγραφα άπαντα του Τσάβες, που δεν ήταν Λένιν, αλλά το προγραμματικό του ένστικτο αποδείχθηκε μοναδικό σε εποχή καταθλιπτικής ηγεμονίας του καπιταλιστικού μονοδρόμου.
Το τέταρτο στοιχείο του προγραμματικού μαγειρείου μάς επιστρέφει στο πρώτο. Στην κατάργηση του Μνημονίου. Αν είναι αδιαπραγμάτευτο θεμέλιο της συνταγής, ας σκεφτούν οι σεφ ποια ακριβώς θα είναι η ακολουθία γεγονότων που θα προκύψει όταν μια κυβέρνηση ανακοινώσει προς εταίρους και πιστωτές την αταλάντευτη απόφασή της. Πώς θα αντιδράσουν οι αγορές, η οικονομική ελίτ, ποιοι θα κατέβουν στους δρόμους με κατσαρόλες; Και, κυρίως, τι θα πουν η Ουάσιγκτον, οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο, η Φραγκφούρτη, η τρόικα; Προσπαθώ να φανταστώ ένα σενάριο που δεν οδηγεί σε δραματική ρήξη με την Ευρωζώνη. Αδυνατώ. Αλλά το θέμα δεν είναι το τι λέω εγώ, που μπορεί να επικριθώ για εμμονικό αντιευρωπαϊσμό. Το θέμα είναι τι θα πουν οι προγραμματικοί σεφ, ποια ευελιξία θα περιέχει το μενού τους απέναντι σε σενάρια έκτακτης ανάγκης. Ακόμη και στα καλύτερα εστιατόρια, ενίοτε το φαγητό καίγεται και το ηλεκτρικό κόβεται.
Τα κόμματα του αστικού χώρου για πολλές δεκαετίες διαχειρίζονταν το δίλημμα του σεφ με όρους απάτης. Κατάρτιζαν ένα μενού για κάθε γούστο, σαν τα ντελιβεράδικα που υπόσχονται από σουβλάκι μέχρι σούσι, αλλά τελικά μαγείρευαν μόνο για τους καλούς πελάτες: την επιχειρηματική ελίτ, την κλεπτοκρατία και την κομματική τους πελατεία. Για τους άλλους ό,τι περίσσευε. Τα κόμματα της Αριστεράς διακήρυσσαν την επαγγελία για σοσιαλισμό και κοινωνική αλλαγή, αλλά το μενού τους ήταν εξαιρετικά ατελές για να προσελκύσει πελάτες. Σαν εστιατόριο που υποσχόταν απλά «φαγητό για όλους». Αυτό ήταν ελκυστικό μόνο για όσους είχαν χάσει τη γεύση και την όσφρησή τους και έτρωγαν μόνο επειδή έπρεπε.
Το Μνημόνιο έχει αλλάξει ριζικά τους όρους της προγραμματικής μαγειρικής. Το μενού είναι δεδομένο, η ποσότητα διαρκώς συρρικνούμενη και οι θέσεις των συνδαιτυμόνων όλο και λιγότερες. Τα κόμματα της συγκυβέρνησης δεν χρειάζονται δικό τους μενού Ο «Τσελεμεντές» της τρόικας είναι αδιαπραγμάτευτος. Περιορίζονται στο σερβίρισμα και στο face control. Οι περίσσιοι είναι πολλοί και χρειάζονται αστυνόμευση.
Πώς θα «μαγειρέψει» το πρόγραμμά του ένα κόμμα που φιλοδοξεί να ανατρέψει την καταστροφή που επιβάλλει το Μνημόνιο; Το πρώτο που πρέπει να απαντήσει είναι τι θα κάνει με το μενού της τρόικας. Θα το σχίσει ή θα το αναθεωρήσει; Παρωχημένο δίλημμα; Κάθε άλλο. Με το δεδομένο ότι το Μνημόνιο, αν και απόλυτα επιτυχημένο στον στρατηγικό του στόχο, την εσωτερική υποτίμηση, ταυτόχρονα οδηγείται σε παταγώδη δημοσιονομική αποτυχία, η απάντηση στο δίλημμα για την τύχη του πρέπει να είναι πιο κρυστάλλινη από ποτέ. Ακύρωση του Μνημονίου και όλων των εφαρμοστικών νόμων του. Δεν παίρνει αστερίσκους και υποσημειώσεις. Κι είναι το εφαλτήριο για τη διαμόρφωση προγράμματος που εκ των πραγμάτων είναι ένα «αντιμνημόνιο».
Το δεύτερο στοιχείο που καλείται να εξετάσει ένα προγραμματικό «μαγειρείο» είναι το ποιους έχει να ταΐσει. Την προπαρασκευή την έχει κάνει το ίδιο το Μνημόνιο. Τα θύματά του είναι πολλά, αλλά ένα αριστερό πρόγραμμα δεν έχει λόγους να ταλαντεύεται στην ιεράρχηση. Οι πρώτοι αποδέκτες των επαγγελιών του είναι οι 1,5 εκατομμύρια άνεργοι, οι μισθωτοί που έχουν καταδικαστεί στην επισφαλή και υποαμειβόμενη εργασίας οι συνταξιούχοι της πείνας, οι μικροεπιχειρηματίες που προλεταριοποιούνται, οι μικροκαλλιεργητές. Αυτοί συνθέτουν ήδη μια τεράστια πλειοψηφία, που οι όποιες αντιθέσεις της είναι δευτερεύουσες μπροστά στα στοιχεία σύνθεσης. Είναι μια δυνητική, ευρύτατη κοινωνική συμμαχία που απαντάει ευθέως στο «για ποιους και με ποιους» ενός προγράμματος.
Το τρίτο στοιχείο της προγραμματικής μαγειρικής είναι η τροφοδοσία, τα υλικά. Οι πηγές του πλούτου και οι ροές του χρήματος. Εδώ οι σεφ καλούνται να αντιμετωπίσουν τα ακανθώδη ζητήματα που προκύπτουν από την καπιταλιστική δομή της οικονομίας. Να αντιμετωπίσουν συγκρούσεις συμφερόντων, να επιλέξουν πεδία αναμέτρησης και συμβιβασμών. Πού θα ελεγχθεί η ιδιοκτησία και η επιχειρηματικότητα, πού και με ποιους όρους θα της αφεθεί πεδίο δράσης, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η οικονομία και η κρατική διοίκηση δεν θα καταρρεύσουν και ο πληθυσμός δεν θα εκτεθεί σε ακραίες καταστάσεις; Ένας φίλος συστήνει στους σεφ των προγραμμάτων να ξεκοκκαλίσουν τους τόμους 44 και 45 των απάντων του Λένιν, όπου ξετυλίγεται η προγραμματική του αγωνία για λύση σε κάθε έκτακτη ανάγκη της κοινωνίας που μετέβαινε στο ιστορικά πρωτοφανές. Εγώ θα συμπλήρωνα να μελετήσουν και τα άγραφα άπαντα του Τσάβες, που δεν ήταν Λένιν, αλλά το προγραμματικό του ένστικτο αποδείχθηκε μοναδικό σε εποχή καταθλιπτικής ηγεμονίας του καπιταλιστικού μονοδρόμου.
Το τέταρτο στοιχείο του προγραμματικού μαγειρείου μάς επιστρέφει στο πρώτο. Στην κατάργηση του Μνημονίου. Αν είναι αδιαπραγμάτευτο θεμέλιο της συνταγής, ας σκεφτούν οι σεφ ποια ακριβώς θα είναι η ακολουθία γεγονότων που θα προκύψει όταν μια κυβέρνηση ανακοινώσει προς εταίρους και πιστωτές την αταλάντευτη απόφασή της. Πώς θα αντιδράσουν οι αγορές, η οικονομική ελίτ, ποιοι θα κατέβουν στους δρόμους με κατσαρόλες; Και, κυρίως, τι θα πουν η Ουάσιγκτον, οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο, η Φραγκφούρτη, η τρόικα; Προσπαθώ να φανταστώ ένα σενάριο που δεν οδηγεί σε δραματική ρήξη με την Ευρωζώνη. Αδυνατώ. Αλλά το θέμα δεν είναι το τι λέω εγώ, που μπορεί να επικριθώ για εμμονικό αντιευρωπαϊσμό. Το θέμα είναι τι θα πουν οι προγραμματικοί σεφ, ποια ευελιξία θα περιέχει το μενού τους απέναντι σε σενάρια έκτακτης ανάγκης. Ακόμη και στα καλύτερα εστιατόρια, ενίοτε το φαγητό καίγεται και το ηλεκτρικό κόβεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου