Της Πέπης Ρηγοπούλου, απο την Εφημεριδα των Συντακτων...
Εχει –σωστά– γραφεί ότι η δεξιά και ακόμα περισσότερο η ακροδεξιά πολιτική μυθολογία ρέπουν προς το σκότος. Ο Μίρτσεα Ελιάντε σημείωνε ότι το λυκόφως των ειδώλων και η πτώση των θεών της γερμανικής μυθολογίας στοιχειώνουν τους λόγους του Χίτλερ και του Γκέμπελς. Στον αντίποδα μιας τέτοιας αντίληψης, η αριστερή ρητορική στρέφεται προς το φως, αισιοδοξεί αναγγέλλοντας την έλευση ενός καλύτερου κόσμου. Από την άποψη αυτή οι πρόσφατες προτροπές αριστερού πολιτικού να μη μοιρολογούμε πάνω στα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια, πάνω στις χρεοκοπημένες πολιτικές, αλλά να σκεφτούμε τις νέες πρωτοπορίες και ηγεμονίες του μέλλοντος, εγγράφονται σε μια ολόκληρη προοδευτική παράδοση που αποστρέφεται το πένθος, ευαγγελιζόμενη έναν κόσμο φωτός.
Φτάνει άραγε αυτό για να πούμε ότι το πένθος και το μοιρολόι, που είναι η τελετουργική και αισθητική φόρμα με την οποία το πένθος εκφράζεται, πρέπει να είναι έξω από την αριστερή βιοθεωρία και συμπεριφορά και άρα θα έπρεπε να το αφήσουμε σε αυτούς της απέναντι όχθης; Να αφήσουμε για παράδειγμα την κ. Μέρκελ να μοιρολογά με κροκοδείλια δάκρυα τις θυσίες μας, περιμένοντας επιτέλους να πέσουμε όσο το δυνατόν περισσότεροι κάτω για να μπορεί να μας μοιρολογά με την ησυχία της; Ή να αφήσουμε τον κ. Αδ. Γεωργιάδη να μοιρολογά πάνω στο κατεστραμμένο σύστημα υγείας, που και αυτό, όπως και η παιδεία, συκοφαντείται για να δοθεί στα δόντια των εταιρειών που κάνουν λεφτά πάνω στα ανθρώπινα ράκη, θρηνώντας σαν τις φώκιες και έχοντας τις ορέξεις καρχαρία.
Ας θυμηθούμε εδώ το «Μοιρολόι της φώκιας» του Παπαδιαμάντη, που μας μιλά για την Ακριβούλα, ένα φτωχό κοριτσάκι που το παίρνει το κύμα για να πνιγεί λίγα μέτρα από εκεί όπου η γιαγιά της ξέπλενε τα ρούχα της. Το μοιρολόι της φώκιας για το οποίο μας μιλά -της γνωστής και προστατευόμενης σήμερα μονάχους-μονάχους των Σποράδων- δεν είναι παρά η προαναγγελία του ότι το θαλάσσιο θηλαστικό θα αρχίσει το «εσπέριον δείπνον του» κατασπαράζοντας τη μικρούλα που έφυγε από τον κόσμο «αμοιρολόιτη».
Το διήγημα του Παπαδιαμάντη θα μπορούσε να θεωρηθεί μύθος. Αντιθέτως, καταγράφει πραγματικό γεγονός και συνθέτει τέλεια τον ακραίο ρεαλισμό με τον υπερρεαλιστικό μεταφορικό λόγο. Και θυμίζει στην προοδευτική και στην όποια σκέψη θέλει να είναι σοβαρή ότι όπως ο μύθος και η τελετουργία είναι αναπόσπαστα κομμάτια της ζωής -καθώς σύμφωνα με τη σχολή της Φρανκφούρτης η εξάλειψη του μύθου είναι ο μέγιστος των μύθων-, έτσι και η αποφυγή του πένθους είναι σημάδι προσωπικής και συλλογικής ανωριμότητας.
Η αναφορά στις «πρωτοπορίες» και τις «ηγεμονίες του μέλλοντος», όροι που παραπέμπουν στη σκέψη του Γκράμσι και στα κινήματα των αρχών του 20ού αιώνα, δεν μπορεί να καταργήσει τη συγκλονιστική επίνοια του Φρόιντ σύμφωνα με την οποία «το να κάνεις το πένθος σου», δηλαδή να μοιρολογήσεις σωστά, αποτελεί απαράβατο όρο της ψυχικής –και θα πρόσθετα της πολιτικής- υγείας. Οι πληγές μας είναι μέρος αυτού που είμαστε και γι” αυτό δεν μπορούμε να αφήσουμε να τις λεηλατούν τα όποια σαρκοβόρα εν ονόματι μιας κονσερβαρισμένης αισιοδοξίας.
Εχει –σωστά– γραφεί ότι η δεξιά και ακόμα περισσότερο η ακροδεξιά πολιτική μυθολογία ρέπουν προς το σκότος. Ο Μίρτσεα Ελιάντε σημείωνε ότι το λυκόφως των ειδώλων και η πτώση των θεών της γερμανικής μυθολογίας στοιχειώνουν τους λόγους του Χίτλερ και του Γκέμπελς. Στον αντίποδα μιας τέτοιας αντίληψης, η αριστερή ρητορική στρέφεται προς το φως, αισιοδοξεί αναγγέλλοντας την έλευση ενός καλύτερου κόσμου. Από την άποψη αυτή οι πρόσφατες προτροπές αριστερού πολιτικού να μη μοιρολογούμε πάνω στα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια, πάνω στις χρεοκοπημένες πολιτικές, αλλά να σκεφτούμε τις νέες πρωτοπορίες και ηγεμονίες του μέλλοντος, εγγράφονται σε μια ολόκληρη προοδευτική παράδοση που αποστρέφεται το πένθος, ευαγγελιζόμενη έναν κόσμο φωτός.
Φτάνει άραγε αυτό για να πούμε ότι το πένθος και το μοιρολόι, που είναι η τελετουργική και αισθητική φόρμα με την οποία το πένθος εκφράζεται, πρέπει να είναι έξω από την αριστερή βιοθεωρία και συμπεριφορά και άρα θα έπρεπε να το αφήσουμε σε αυτούς της απέναντι όχθης; Να αφήσουμε για παράδειγμα την κ. Μέρκελ να μοιρολογά με κροκοδείλια δάκρυα τις θυσίες μας, περιμένοντας επιτέλους να πέσουμε όσο το δυνατόν περισσότεροι κάτω για να μπορεί να μας μοιρολογά με την ησυχία της; Ή να αφήσουμε τον κ. Αδ. Γεωργιάδη να μοιρολογά πάνω στο κατεστραμμένο σύστημα υγείας, που και αυτό, όπως και η παιδεία, συκοφαντείται για να δοθεί στα δόντια των εταιρειών που κάνουν λεφτά πάνω στα ανθρώπινα ράκη, θρηνώντας σαν τις φώκιες και έχοντας τις ορέξεις καρχαρία.
Ας θυμηθούμε εδώ το «Μοιρολόι της φώκιας» του Παπαδιαμάντη, που μας μιλά για την Ακριβούλα, ένα φτωχό κοριτσάκι που το παίρνει το κύμα για να πνιγεί λίγα μέτρα από εκεί όπου η γιαγιά της ξέπλενε τα ρούχα της. Το μοιρολόι της φώκιας για το οποίο μας μιλά -της γνωστής και προστατευόμενης σήμερα μονάχους-μονάχους των Σποράδων- δεν είναι παρά η προαναγγελία του ότι το θαλάσσιο θηλαστικό θα αρχίσει το «εσπέριον δείπνον του» κατασπαράζοντας τη μικρούλα που έφυγε από τον κόσμο «αμοιρολόιτη».
Το διήγημα του Παπαδιαμάντη θα μπορούσε να θεωρηθεί μύθος. Αντιθέτως, καταγράφει πραγματικό γεγονός και συνθέτει τέλεια τον ακραίο ρεαλισμό με τον υπερρεαλιστικό μεταφορικό λόγο. Και θυμίζει στην προοδευτική και στην όποια σκέψη θέλει να είναι σοβαρή ότι όπως ο μύθος και η τελετουργία είναι αναπόσπαστα κομμάτια της ζωής -καθώς σύμφωνα με τη σχολή της Φρανκφούρτης η εξάλειψη του μύθου είναι ο μέγιστος των μύθων-, έτσι και η αποφυγή του πένθους είναι σημάδι προσωπικής και συλλογικής ανωριμότητας.
Η αναφορά στις «πρωτοπορίες» και τις «ηγεμονίες του μέλλοντος», όροι που παραπέμπουν στη σκέψη του Γκράμσι και στα κινήματα των αρχών του 20ού αιώνα, δεν μπορεί να καταργήσει τη συγκλονιστική επίνοια του Φρόιντ σύμφωνα με την οποία «το να κάνεις το πένθος σου», δηλαδή να μοιρολογήσεις σωστά, αποτελεί απαράβατο όρο της ψυχικής –και θα πρόσθετα της πολιτικής- υγείας. Οι πληγές μας είναι μέρος αυτού που είμαστε και γι” αυτό δεν μπορούμε να αφήσουμε να τις λεηλατούν τα όποια σαρκοβόρα εν ονόματι μιας κονσερβαρισμένης αισιοδοξίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου