Ας κλείσουμε επιτέλους τα μάτια κι ας πληκτρολογήσουμε μια ευτυχισμένη εικόνα...

του Κωστα Κρεμμυδα απο την Εποχη...

Γι’ αυτό πυροβολείτε τους ποιητές / όπου τους βρίσκετε / είναι ικανοί να ταράξουν / τη γαλήνη του ύπνου σας
Κ.Κ.

Δε φα­ντα­ζό­μουν ό­τι στην Κο­μο­τη­νή, πα­ρό­τι και στο πα­ρελ­θόν έ­χω ζή­σει στην πό­λη α­νά­λο­γες ε­μπει­ρίες (χά­ρη στην Τζέ­νη Κα­τσα­ρή, τον συγ­γρα­φέα, με­τα­φρα­στή, συ­νερ­γά­τη του Μαν­δρα­γό­ρα Χρή­στο Χαρ­το­μα­τσί­δη και τον άλ­λο­τε δή­μαρ­χο της πό­λης Τά­σο Βα­βα­τσι­κλή), θα συ­να­ντού­σα τό­σο ο­λο­ζώ­ντα­νη πο­λυ­πο­λι­τι­σμι­κή, πο­λύ­χρω­μη, πο­λύ­μορ­φη και γι’ αυ­τό μο­να­δι­κή ει­κό­να.

Αφορ­μή στά­θη­καν δυο βι­βλία των ποιη­τών Βλα­ντι­μίρ Μπο­για­ρί­νοβ και Μα­ξίμ Ζάμ­σε­β, προέ­δρου και α­ντι­προέ­δρου α­ντί­στοι­χα της Ένω­σης Ρώ­σων Συγ­γρα­φέων, και έ­να πα­λαιό­τε­ρο του Αζέ­ρου ποιη­τή Ελτσίν Ισγκε­ντερ­ζά­ντε, γεν­νη­μέ­νου στην πε­ριο­χή του Κα­ρα­μπάγ του Αζερ­μπαϊτζάν. Με πλή­θος ε­πι­στη­μο­νι­κών και λο­γο­τε­χνι­κών μο­νο­γρα­φιών στο ε­νερ­γη­τι­κό του, με­τα­φρα­σμέ­να στις γλώσ­σες των χω­ρών της Κοι­νο­πο­λι­τείας Ανε­ξαρ­τή­των Κρα­τών (της πρώην ΕΣ­ΣΔ), αλ­λά και με­τα­φρά­σεις ξέ­νων έρ­γων στην Αζερ­μπαϊζα­νο­τουρ­κι­κή.

Δεν εί­ναι τυ­πι­κή η α­να­φο­ρά μου σή­με­ρα, αλ­λά τι­μη­τι­κή υ­πο­χρέω­ση και πα­ρά­δειγ­μα μί­μη­σης στον δια­πο­λι­τι­σμι­κό χα­ρα­κτή­ρα που ε­δώ και χρό­νια κα­τα­κτά συ­στη­μα­τι­κά η Ρο­δό­πη μέ­σα α­πό τον α­γώ­να και την κοι­νή δρά­ση του πο­λύ­φω­νου πλη­θυ­σμια­κού δυ­να­μι­κού της πε­ριο­χής. Ο πλη­θυ­σμός της Κο­μο­τη­νής –ε­ξαι­ρε­τι­κά πο­λύ­γλωσ­σος για το μέ­γε­θός της– α­πο­τε­λεί­ται α­πό Έλλη­νες, α­πό­γο­νους προ­σφύ­γων α­πό τη Μι­κρά Ασία και την Ανα­το­λι­κή Θρά­κη, Έλλη­νες Μειο­νο­τι­κούς (Τουρ­κό­φω­νους, Πο­μά­κους και Αθίγ­γα­νους, κυ­ρίως Μου­σουλ­μά­νους στο θρή­σκευ­μα) και α­πο­γό­νους Αρμε­νίων προ­σφύ­γων. Οι Τσιγ­γά­νοι μέ­νουν στον Ήφαι­στο (πα­λιά ο­νο­μα­σία: Καλ­κάτ­ζα), βο­ρειο­δυ­τι­κά της πό­λης και στην πε­ριο­χή Αλάν Κου­γιού (Αλάν­κιοϊ) γνω­στό και ως «Τε­νε­κέ Μα­χα­λά» μέ­σα στην Κο­μο­τη­νή. Την δε­κα­ε­τία του 1990 ε­γκα­τα­στά­θη­καν και πα­λιν­νο­στού­ντες ο­μο­γε­νείς α­πό χώ­ρες της πρώην ΕΣ­ΣΔ (κυ­ρίως Γεωρ­γία, Αρμε­νία, Ρω­σία, Ου­κρα­νία και Κα­ζακ­στάν).

Κι ε­νώ α­πό τη μια πλευ­ρά που υ­πάρ­χουν οι δια­φο­ρε­τι­κές γλώσ­σες, κουλ­τού­ρες, πα­ρα­δό­σεις, προ­κύ­πτει ως α­νά­γκη η συ­νερ­γα­σία/συ­νύ­παρ­ξη/κοι­νή δρά­ση φο­ρέω­ν: το Δη­μο­κρί­τειο Πα­νε­πι­στή­μιο Θρά­κης, πο­λι­τι­κών (ο βου­λευ­τής του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ Ρο­δό­πης Αϊχάν Κα­ρά Γιου­σούφ), κοι­νω­νι­κών συλ­λό­γων (Πο­ντίων νο­μού Ρο­δό­πης), πο­λι­τι­στι­κών και καλ­λι­τε­χνι­κών ο­μά­δων (π.χ. η ο­μά­δα «Ανθρώ­πι­να», το πε­ριο­δι­κό insanca, και βέ­βαια η ε­φη­με­ρί­δα «Πα­ρα­τη­ρη­τής της Θρά­κης», με την πο­λύ­χρο­νη δυ­να­μι­κή πα­ρου­σία της Τζέ­νης Κα­τσα­ρή), αλ­λά και ι­διω­τών (ο φί­λος πρώην βου­λευ­τής του ΣΥΝ Μου­στα­φά Μου­στα­φά, η οι­κο­γέ­νεια του Κο­μο­τη­νέ­ου για­τρού και λο­γο­τέ­χνη Χα­σάν Αχμέ­τ, ο Ισί­δω­ρος Αμοι­ρί­δης, που γεν­νή­θη­κε και έ­ζη­σε μέ­χρι το 1992 στη Δη­μο­κρα­τία της Αρμε­νίας και εί­χε με τη Σου­ζά­να Γκιουρτ­ζί­δη την ευ­θύ­νη της ταυ­τό­χρο­νης με­τά­φρα­σης στη ρω­σι­κή), α­πό την άλ­λη, στα α­θη­ναϊκά κα­νά­λια και τις ει­δή­σεις προ­βάλ­λε­ται και καλ­λιερ­γεί­ται, κυ­ρίως εξ αι­τίας κυ­βερ­νη­τι­κών σχε­δια­σμών, η μι­σαλ­λο­δο­ξία και ο να­ζι­σμός. Ση­μά­δια εκ­πε­σμού ή α­πό­γνω­σης ε­νός συ­στή­μα­τος που πα­σχί­ζει έ­να­ντι ό­ποιου τι­μή­μα­τος να ε­πι­βιώ­σει; Επι­θα­νά­τιος ρόγ­χος ε­νός ε­πι­τέ­λους τέ­λους, ή με­θο­δι­κά λα­γού­μια των α­ρου­ραίων της ε­ξου­σίας που θα τα κα­τα­φέ­ρει και πά­λι να μας ε­γκλω­βί­σει;

Το Ιμα­ρέτ της Κο­μο­τη­νής (δηλ πτω­χο­κο­μείο στην τουρ­κι­κή) εί­ναι α­πό τα πα­λαιό­τε­ρα σω­ζό­με­να ο­θω­μα­νι­κά μνη­μεία της Ευ­ρώ­πης, α­πό τα αρ­χαιό­τε­ρα δείγ­μα­τα ο­θω­μα­νι­κής αρ­χι­τε­κτο­νι­κής στη Θρά­κη. Χρο­νο­λο­γεί­ται με­τα­ξύ των αρ­χών της δε­κα­ε­τίας του 1360 και του τέ­λους του 14ου αιώ­να και χτί­στη­κε α­πό τον Οθω­μα­νό κα­τα­κτη­τή Γα­ζή Αχμέτ Εβρε­νό, κο­ντά στα α­να­το­λι­κά τεί­χη του βυ­ζα­ντι­νού κά­στρου των Κου­μουτ­ζη­νών (βυ­ζα­ντι­νή ο­νο­μα­σία της πό­λης που στα τουρ­κι­κά λέ­γε­ται Γκιου­μουλτ­ζί­να). Το Ιμα­ρέτ α­πο­τε­λεί­ται α­πό τρεις χώ­ρους που δια­μορ­φώ­νουν στην κά­το­ψη το σχή­μα Τ (τύ­που ζα­βι­γέ) και εί­ναι κτι­σμέ­νο με τη βυ­ζα­ντι­νή τε­χνι­κή χρη­σι­μο­ποιώ­ντας πλιν­θο­πε­ρί­κλει­στη τοι­χο­δο­μία, χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό των πρώι­μων ο­θω­μα­νι­κών κτι­σμά­των. Στη νό­τια πλευ­ρά μά­λι­στα του κτί­σμα­τος έ­χει α­να­κα­λυ­φθεί ε­ντοι­χι­σμέ­νο μαρ­μά­ρι­νο γυ­ναι­κείο κε­φά­λι ρω­μαϊκών χρό­νων.

Κο­ντά και το Γε­νί Τζα­μί (1585) (τουρκ. Νέο Τέ­με­νος) και τον Πύρ­γο του Ωρο­λο­γίου (1884), ε­πί­σης ο­θω­μα­νι­κά κτί­σμα­τα, βρί­σκο­νται τα μα­γα­ζιά της μειο­νό­τη­τας: σι­δε­ρά­δι­κα, στρα­γα­λά­δι­κα (λε­μπλιε­μπλιά), κα­φε­πω­λεία με ι­διαί­τε­ρα χαρ­μά­νια τούρ­κι­κου κα­φέ και πα­ρα­δο­σια­κά γλυ­κά: μα­λε­μπί και σουτ­ζούκ λου­κού­μ, που θεω­ρεί­ται α­ντι­προ­σω­πευ­τι­κό το­πι­κό έ­δε­σμα και πα­ρα­σκευά­στη­κε για πρώ­τη φο­ρά α­πό τον Νε­ντίμ Με­μέτ σε έ­να λου­κου­μά­δι­κο της πό­λης. Άλλο­τε ε­βραϊκά μα­γα­ζιά μέ­χρι το ξε­κλή­ρι­σμα της ε­βραϊκής κοι­νό­τη­τας, κα­θώς του Ολο­καυ­τώ­μα­τος ε­πέ­ζη­σαν ο­κτώ ά­το­μα (!), με α­πο­τέ­λε­σμα το 1958 να δια­λυ­θεί η Ισρα­η­λί­τι­κη Κοι­νό­τη­τα λό­γω έλ­λει­ψης με­λών, και να κα­τε­δα­φι­στεί η Εβραϊκή συ­να­γω­γή το 1994, μο­λο­νό­τι δέ­κα χρό­νια πριν εί­χε κρι­θεί δια­τη­ρη­τέα!

Η ξε­νά­γη­ση θα συ­νε­χι­ζό­ταν για ώ­ρες α­πό τον ποιη­τή και συ­νερ­γά­τη του Μαν­δρα­γό­ρα Χά­ρη Μι­χα­λό­που­λο, κα­θη­γη­τή σή­με­ρα λα­τι­νι­κών στο Δη­μο­κρί­τειο, (α­π’ τον ο­ποίο έ­μα­θα και τη λέ­ξη βουλ­γο­ρο­γραμ­μέ­νος και το ρή­μα «βουλ­γα­ρο­γρά­φο­μαι»), αν δεν έ­φτα­νε η ώ­ρα της εκ­δή­λω­σης στην κα­τά­με­στη αί­θου­σα της Πε­ρι­φέ­ρειας.
Να ση­μειώ­σω, ε­πί­σης, την ξε­χω­ρι­στή α­παγ­γε­λία ποιη­μά­των στα ρω­σι­κά και ελ­λη­νι­κά (α­κού­στη­καν βε­βαίως και στα τουρ­κι­κά ποιή­μα­τα) α­πό τους φοι­τη­τές Βα­σί­λη Ανθι­μιά­δη, Ρα­φαέ­λα Για­πιτ­ζό­γλου, Αλί­σια Ντο­λέ­σο­βα, Ευ­θύ­μη Φι­λή­ντρα, Όλγα Αλε­ξέε­βα, Γρη­γό­ρη Πι­τσι­κά­κη, Ρα­φαέ­λα Κα­να­ρί­δη, Θω­μαή Χρι­στό­φα, Σπύ­ρο Κορ­για­λά Κα­ρύ­δα, Αλε­ξάν­δρα Τσια­μού­λη, Αθη­νά Τι­σκα­ρί­δου, Δή­μη­τρα Σπυ­ριά­δου και Μα­ρία Μπιλ­μπί­λη, του Τμή­μα­τος Φι­λο­λο­γίας και Πο­λι­τι­σμού Πα­ρευ­ξεί­νιων Χω­ρών του Δη­μο­κρί­τειου Πα­νε­πι­στη­μίου.

Βρι­σκό­μα­στε σε μια με­τα­βα­τι­κή κοι­νω­νι­κά, πο­λι­τι­κά, οι­κο­νο­μι­κά ε­πο­χή. Αυ­τό δεν μπο­ρεί πα­ρά να α­πο­τυ­πω­θεί στην τέ­χνη. Στην πε­ρί­πτω­ση των δύο ρώ­σων ποιη­τών, που έ­χουν πί­σω τους μια 20ε­τή ο­δυ­νη­ρή ε­μπει­ρία κα­τάρ­ρευ­σης, α­πο­τυ­πώ­νε­ται/ω­ρι­μά­ζει και γί­νε­ται έκ­δη­λο. Στην Ελλά­δα τώ­ρα ξε­κι­νά.
Η τέ­χνη άλ­λο­τε γί­νε­ται πα­ρα­κο­λού­θη­μα κι άλ­λο­τε πρω­το­πο­ρία. Μα­κά­ρι στις ση­με­ρι­νές συν­θή­κες να πρω­τα­γω­νι­στή­σει, ό­χι μό­νο για ν’ α­πο­τε­λέ­σει την κα­τα­φυ­γή, αλ­λά να δώ­σει και ώ­θη­ση στις α­να­γκαίες, και ή­δη κα­θυ­στε­ρη­μέ­νες, κοι­νω­νι­κές α­να­τρο­πές. Απ’ τη σκο­πιά αυ­τή τα δυο βι­βλία και η προ­σπά­θεια που ζή­σα­με στη δια­πο­λι­τι­σμι­κή Κο­μο­τη­νή, μας έ­δω­σαν ελ­πί­δα.

Για άλ­λη μια φο­ρά η τέ­χνη έ­δει­ξε το δρό­μο. Μα­κά­ρι κι οι πο­λι­τι­κοί να πά­ρουν το μή­νυ­μα.

Κώ­στας Κρεμ­μύ­δας