Κωστας Καναβούρης απο την Αυγη...
Ανέξοδη περηφάνια δεν γίνεται. Κι είναι αυτό, νομίζω, που πρέπει να κρατήσουμε ως απόσταγμα της επετείου για την 28η Οκτωβρίου 1940. Ότι χωρίς ξόδεμα στο καμίνι του παρόντος η περηφάνια δεν υπάρχει ούτε κατ' ίχνος. Και γίνεται λόγια που τα παίρνει την ίδια στιγμή ο άνεμος σα να μην έχουν ειπωθεί ποτέ. Και τω όντι ποτέ δεν έχουν ειπωθεί παρά μόνο ως κορυβαντικός θόρυβος, ο οποίος φυσικά δεν συνιστά γλώσσα. Γλώσσα για να κινηθείς, να κατανοήσεις και να μιλήσεις αυτή τη μέρα με όλο της το παρελθόν.
Με όλα όσα έγιναν πριν, μετά και κατά τη διάρκεια εκείνων των ημερών, που ένα στυγνό, ανάλγητο και δολοφονικό καθεστώς τούς φόρεσε το σκληρό κέλυφος μιας αμετακίνητης πράξης, τους έβαλε το παρδαλό λοφίο ενός αιματοβαμμένου και σκόρπιου και ανεκδιήγητου "ηρωισμού" και ενός διατεταγμένου και προσβλητικού στα όσα έγιναν τότε ενθουσιασμού και το μετέφεραν ως άλαλο πτώμα και όχι ως επικίνδυνο ζέον ιστορικό υλικό, μέχρι τις μέρες μας. Χωρίς συγκίνηση, χωρίς δέος, χωρίς ριπιδισμένη λύπη. Έτσι στεγνός, χωρίς τη θάλασσα των δονούμενων σπλάχνων, είναι ο περίφημος εθνικός ενθουσιασμός της ημέρας, ο οποίος εγείρεται χωρίς κόστος, αλλά κατόπιν στρατιωτικών παραγγελμάτων, παρελαύνει οικτρά και πομπωδώς ενώπιον πάσης υφής "επίσημων" (ποια, άραγε, επισημότητα των εν λόγω προσδίδει κύρος στην ημέρα;) και κατόπιν διαλύεται ησύχως (γιατί αυτό ακριβώς είναι το ζητούμενο: η ήσυχη διάλυση της μνήμης μέσα στην επετειακή φανφάρα) ως να μην έγινε ποτέ. Ως να μην υπήρξε ποτέ η συσσώρευση εκείνης της κρίσιμης ύλης που οδήγησε στη σχάση.
Μα, ναι. Χωρίς ξόδεμα η περηφάνια γίνεται μια βαρετή και επικίνδυνη λογόρροια που αφήνει πολλές πόρτες ανοιχτές στο κάθε λογής και λογικής σκοτάδι, να εισβάλει και να εγκατασταθεί στην πόλη. Δεν είναι για χειροκρότημα μια τέτοια μέρα, είναι για εγρήγορση ερμηνείας, είναι για κουράγιο σε ό,τι σοβεί εδώ, στον σύγχρονο λόγο και στον σύγχρονο τόπο, είναι για ποιότητα διαρκώς καινούργια, που επομένως θα εμπλουτίζει διαρκώς αυτή τη σημαιοφόρο ενότητα σκέψης και πράξης. Δεν είναι για δηλώσεις αυτή η μέρα. Όλοι το ξέρουμε, διότι ουδείς μπορεί να θυμηθεί έστω και κάτι σημαντικό απ' όσα ειπώθηκαν, όλες αυτές τις δεκαετίες, από τα επίσημα χείλη της αρμόδιας επισημότητας της προορισμένης να επιβάλει στανικά και με σκληρή αδιαφορία την άγνοια. Και όχι μόνο την άγνοια. Κυρίως την άγνοια ως κορυφαίο αξιακό απόκτημα. Την άγνοια που σε οδηγεί σ' αυτή την ανέξοδη περηφάνια, που κι εσύ το ξέρεις ότι δεν υπάρχει.
Είσαι όμως κιόλας πολύ κουρασμένος για να ταραχθείς. Είσαι πολύ κουρασμένος για να προσπαθήσεις, όχι μόνο ευκαιριακά, όχι μόνο επετειακά, να θυμηθείς στ' αλήθεια, δηλαδή να φανερώσεις με κόπο και οργή και περίσκεψη και προσπάθεια το ταραξικάρδιο που εγείρει. Και αντ' αυτού αφήνεσαι -χρόνια τώρα αφήνεσαι- στη μετάλλαξη του αίματος σε επέτειο, την εξαλλαγή του σώματος σε σκήνωμα. Την πορεία προς το μέτωπο -την κάθε πορεία προς κάθε μέτωπο όπου με κάθε κοπιαστικό θέλημα διεκδικούμε τη ζωή μας- σε ψοφοδεή λιτανεία ενός κλέους που ουδέποτε υπήρξε. Γιατί οι νεκροί δεν είναι σκιάχτρα ενός κλέους που ουδέποτε υπήρξε. Γιατί οι νεκροί δεν είναι σκιάχτρα φοβικού ηρωισμού. Γιατί η Ιστορία δεν είναι αισχρά αφιλοσόφητα θρησκειοποιημένη εκκλησία. Η Ιστορία είμαστε εμείς. Δεν είναι οι δηλώσεις οι ερημικές των δόλιων επισήμων που ερημοποιούν τη δακρυφόρο λογική αυτής της μέρας, που αισχροποιούν -τολμώ να πω- το φιλήδονον της ελευθερίας και της δημοκρατίας, καθώς το μετατρέπουν διαρκώς σε ξηρό πάγο επιτυχημένων παρελάσεων και ακόμα περισσότερο: το μετατρέπουν σε ξηρή μούχλα (υπάρχει κι αυτή), που δρα χωρίς να φαίνεται και φανερώνεται μονάχα όταν η ύλη καταρρεύσει. Καν τοίχος, καν σώμα, καν ψυχή, καν έρωτας. Αυτές οι αλεξίκαρδες δηλώσεις που γίνονται για να κρύβουν, οι ειπωμένες από θλιβερούς ανθρώπους που δέχονται να γίνουν ανδρείκελα. Γιατί μόνον ανδρείκελα μιας εγγαστρίμυθης εξουσίας μπορούν να πουν την οδύνη ως τίποτα που προήλθε από το τίποτα, κάτι δηλαδή εξ ουρανού.
Στον Θεό μας, όμως. Έστω στον Θεό των Ελλήνων, που κατοικοεδρεύει μέσα στην αποθηριωμένη σιωπή της επίσημης (πάλι η επίσημη) Εκκλησίας κάθε στιγμή που χρειαζόταν ο λόγος της. Αλλά, έστω. Ποια δήλωση επετειακή λειτούργησε στις συνειδήσεις ώστε να μην υπάρχει η κτηνωδία της Χρυσής Αυγής; Ποιος "επίσημος" λόγος της επετείου προσπάθησε να εμποδίσει τα όσα συμβαίνουν; Ποια μεταφυσική Κορυτσά εμπόδισε το πραγματικό πλιάτσικο σε βάρος αυτού του τόπου; Ποιο "Άσμα ηρωικό και πένθιμο" κατόρθωσε να διασπάσει την αρραγή θέληση του καθεστώτος για αδιάκοπο κέρδος με κάθε τίμημα; Τίμημα που το πληρώνουμε όλοι. Είτε αφεθήκαμε είτε όχι στην -ειλικρινή πολλές φορές, κι αυτό ανθρώπινο είναι- συγκίνηση των παρελάσεων.
Ας κρατήσουμε, λοιπόν, την ειλικρίνεια της συγκίνησης. Το σύγκορμο πρώτο δημόσιο βήμα του ερωτικού κυματισμού. Κάποτε. Και η 28η Οκτωβρίου 1940, κάποτε ήταν. Και πάντοτε θα υπάρχουν περιθώρια για να κοπιάσουμε. Αλλιώς το κάποτε δεν υπήρξε ποτέ.
Με όλα όσα έγιναν πριν, μετά και κατά τη διάρκεια εκείνων των ημερών, που ένα στυγνό, ανάλγητο και δολοφονικό καθεστώς τούς φόρεσε το σκληρό κέλυφος μιας αμετακίνητης πράξης, τους έβαλε το παρδαλό λοφίο ενός αιματοβαμμένου και σκόρπιου και ανεκδιήγητου "ηρωισμού" και ενός διατεταγμένου και προσβλητικού στα όσα έγιναν τότε ενθουσιασμού και το μετέφεραν ως άλαλο πτώμα και όχι ως επικίνδυνο ζέον ιστορικό υλικό, μέχρι τις μέρες μας. Χωρίς συγκίνηση, χωρίς δέος, χωρίς ριπιδισμένη λύπη. Έτσι στεγνός, χωρίς τη θάλασσα των δονούμενων σπλάχνων, είναι ο περίφημος εθνικός ενθουσιασμός της ημέρας, ο οποίος εγείρεται χωρίς κόστος, αλλά κατόπιν στρατιωτικών παραγγελμάτων, παρελαύνει οικτρά και πομπωδώς ενώπιον πάσης υφής "επίσημων" (ποια, άραγε, επισημότητα των εν λόγω προσδίδει κύρος στην ημέρα;) και κατόπιν διαλύεται ησύχως (γιατί αυτό ακριβώς είναι το ζητούμενο: η ήσυχη διάλυση της μνήμης μέσα στην επετειακή φανφάρα) ως να μην έγινε ποτέ. Ως να μην υπήρξε ποτέ η συσσώρευση εκείνης της κρίσιμης ύλης που οδήγησε στη σχάση.
Μα, ναι. Χωρίς ξόδεμα η περηφάνια γίνεται μια βαρετή και επικίνδυνη λογόρροια που αφήνει πολλές πόρτες ανοιχτές στο κάθε λογής και λογικής σκοτάδι, να εισβάλει και να εγκατασταθεί στην πόλη. Δεν είναι για χειροκρότημα μια τέτοια μέρα, είναι για εγρήγορση ερμηνείας, είναι για κουράγιο σε ό,τι σοβεί εδώ, στον σύγχρονο λόγο και στον σύγχρονο τόπο, είναι για ποιότητα διαρκώς καινούργια, που επομένως θα εμπλουτίζει διαρκώς αυτή τη σημαιοφόρο ενότητα σκέψης και πράξης. Δεν είναι για δηλώσεις αυτή η μέρα. Όλοι το ξέρουμε, διότι ουδείς μπορεί να θυμηθεί έστω και κάτι σημαντικό απ' όσα ειπώθηκαν, όλες αυτές τις δεκαετίες, από τα επίσημα χείλη της αρμόδιας επισημότητας της προορισμένης να επιβάλει στανικά και με σκληρή αδιαφορία την άγνοια. Και όχι μόνο την άγνοια. Κυρίως την άγνοια ως κορυφαίο αξιακό απόκτημα. Την άγνοια που σε οδηγεί σ' αυτή την ανέξοδη περηφάνια, που κι εσύ το ξέρεις ότι δεν υπάρχει.
Είσαι όμως κιόλας πολύ κουρασμένος για να ταραχθείς. Είσαι πολύ κουρασμένος για να προσπαθήσεις, όχι μόνο ευκαιριακά, όχι μόνο επετειακά, να θυμηθείς στ' αλήθεια, δηλαδή να φανερώσεις με κόπο και οργή και περίσκεψη και προσπάθεια το ταραξικάρδιο που εγείρει. Και αντ' αυτού αφήνεσαι -χρόνια τώρα αφήνεσαι- στη μετάλλαξη του αίματος σε επέτειο, την εξαλλαγή του σώματος σε σκήνωμα. Την πορεία προς το μέτωπο -την κάθε πορεία προς κάθε μέτωπο όπου με κάθε κοπιαστικό θέλημα διεκδικούμε τη ζωή μας- σε ψοφοδεή λιτανεία ενός κλέους που ουδέποτε υπήρξε. Γιατί οι νεκροί δεν είναι σκιάχτρα ενός κλέους που ουδέποτε υπήρξε. Γιατί οι νεκροί δεν είναι σκιάχτρα φοβικού ηρωισμού. Γιατί η Ιστορία δεν είναι αισχρά αφιλοσόφητα θρησκειοποιημένη εκκλησία. Η Ιστορία είμαστε εμείς. Δεν είναι οι δηλώσεις οι ερημικές των δόλιων επισήμων που ερημοποιούν τη δακρυφόρο λογική αυτής της μέρας, που αισχροποιούν -τολμώ να πω- το φιλήδονον της ελευθερίας και της δημοκρατίας, καθώς το μετατρέπουν διαρκώς σε ξηρό πάγο επιτυχημένων παρελάσεων και ακόμα περισσότερο: το μετατρέπουν σε ξηρή μούχλα (υπάρχει κι αυτή), που δρα χωρίς να φαίνεται και φανερώνεται μονάχα όταν η ύλη καταρρεύσει. Καν τοίχος, καν σώμα, καν ψυχή, καν έρωτας. Αυτές οι αλεξίκαρδες δηλώσεις που γίνονται για να κρύβουν, οι ειπωμένες από θλιβερούς ανθρώπους που δέχονται να γίνουν ανδρείκελα. Γιατί μόνον ανδρείκελα μιας εγγαστρίμυθης εξουσίας μπορούν να πουν την οδύνη ως τίποτα που προήλθε από το τίποτα, κάτι δηλαδή εξ ουρανού.
Στον Θεό μας, όμως. Έστω στον Θεό των Ελλήνων, που κατοικοεδρεύει μέσα στην αποθηριωμένη σιωπή της επίσημης (πάλι η επίσημη) Εκκλησίας κάθε στιγμή που χρειαζόταν ο λόγος της. Αλλά, έστω. Ποια δήλωση επετειακή λειτούργησε στις συνειδήσεις ώστε να μην υπάρχει η κτηνωδία της Χρυσής Αυγής; Ποιος "επίσημος" λόγος της επετείου προσπάθησε να εμποδίσει τα όσα συμβαίνουν; Ποια μεταφυσική Κορυτσά εμπόδισε το πραγματικό πλιάτσικο σε βάρος αυτού του τόπου; Ποιο "Άσμα ηρωικό και πένθιμο" κατόρθωσε να διασπάσει την αρραγή θέληση του καθεστώτος για αδιάκοπο κέρδος με κάθε τίμημα; Τίμημα που το πληρώνουμε όλοι. Είτε αφεθήκαμε είτε όχι στην -ειλικρινή πολλές φορές, κι αυτό ανθρώπινο είναι- συγκίνηση των παρελάσεων.
Ας κρατήσουμε, λοιπόν, την ειλικρίνεια της συγκίνησης. Το σύγκορμο πρώτο δημόσιο βήμα του ερωτικού κυματισμού. Κάποτε. Και η 28η Οκτωβρίου 1940, κάποτε ήταν. Και πάντοτε θα υπάρχουν περιθώρια για να κοπιάσουμε. Αλλιώς το κάποτε δεν υπήρξε ποτέ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου