του Παντελη Μπουκαλα, απο την Καθημερινη...
Η σκηνή που ξετυλίχτηκε δύο χρόνια πριν στις Κάννες –τις πολιτικές, όχι τις κινηματογραφικές– δεν τιμά κανέναν. Ούτε τον αφηγητή της (και έναν εκ των πρωταγωνιστών της) ούτε τους άλλους επώνυμους ήρωές της ούτε όσους βολεύτηκαν στο ρόλο του κομπάρσου ή του θύματος με πνεύμα μαζοχιστικό και κακομοίρικο. Δεν τιμά όμως ούτε κι εμάς, τους πολίτες της Ευρώπης. Και δεν μας τιμά επειδή αυτούς τους ηγεμόνες και ηγεμονίσκους εμείς τους επιλέγουμε, με την αυθόρμητη ή χειραγωγημένη ψήφο μας, την αδιάφορη για ανταλλάγματα ή τη χρησιμοθηρική· ενίοτε μάλιστα τους κρίνουμε άξιους για ποσοστά που ξεπερνούν το 40% και αγγίζουν το μεσσιανικό 50%. Εμείς τροφοδοτούμε τη ματαιοδοξία τους, ακόμα κι όταν διαβλέπουμε ότι τους βαραίνουν γνωρίσματα βοναπαρτισμού, όπως στην περίπτωση του Νικολά Σαρκοζί· είχε πιστέψει και αυτός, όπως πολλοί άλλοι πριν, πως η Ιστορία υπήρξε μέχρι τώρα μόνο και μόνο για να τον κοιλοπονέσει και να τον δωρίσει στην ανθρωπότητα.
Εμείς τους προσφέρουμε άλλοθι διαρκείας με την ψήφο μας για να συνεχίζουν τις παιδαριωδίες τους και να διαδίδουν με το παράδειγμά τους τον «πολιτισμό της σαχλαμάρας», όπως ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Εμείς νομιμοποιούμε την οικογενειοκρατία, τα τζάκια, την κληρονομική ή οιονεί βασιλευόμενη δημοκρατία, όπως στην περίπτωση του Γιώργου Παπανδρέου ή του Κώστα Καραμανλή· και οι δυο τους δεν μπορεί παρά να γνώριζαν ότι τιμήθηκαν γενναιόδωρα πρωτίστως λόγω του ηγεμονικού τους αίματος και όχι της αυταξίας τους.
Πώς θα μπορούσε λοιπόν να βρει την ψυχική δύναμη ο Γ.Α. Παπανδρέου ώστε να αντιδράσει στον χυδαίο προπηλακισμό που υπέστη από τον κατά φαντασίαν Μέγα Σαρκοζί, όταν βαθιά μέσα του γνώριζε πως είναι ετερόφωτος, ένας απλός κληρονόμος, ένα σωσίβιο (λόγω του επωνύμου του και μόνο) για την παράταξή του, που όμως αποδείχθηκε μοιραίο, παρά τις κατασκευασμένες ψευδαισθήσεις περί ενός εκατομμυρίου ψήφων;
Και εμείς, ως Ευρωπαίοι πολίτες πάντοτε, Ισπανοί τώρα, ντρεπόμαστε που ο περιστασιακός εκλεκτός μας Χοσέ Λουίς Ροντρίγκες Θαπατέρο εξάντλησε όλο του το κουράγιο στο ψέλλισμα ενός «όχι» στην ωμή απαίτηση της Αγκελα Μέρκελ (που κι αυτήν, η λαϊκή ψήφος την αναδεικνύει) και, όπως ο ίδιος αφηγείται, «στο υπόλοιπο της Συνόδου κρατούσε το κεφάλι χαμηλά, για να περάσει όσο γίνεται απαρατήρητος»! Σαν μαθητής που κάνει την αταξία του και προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από τον ψηλό του μπροστινού θρανίου. Τέτοιος ο ηγέτης – και συγγραφέας πλέον πρώιμων απομνημονευμάτων με τον τίτλο «Το δίλημμα». Να τον ευχαριστήσουμε βέβαια για την ειλικρίνειά του να γνωστοποιήσει πόσο τσαλακώθηκε, αυτός που κάθε τόσο βεβαίωνε κομπορρημονών πως «η Ισπανία δεν είναι Ελλάδα», Ελλαδίτσα δηλαδή. Και να τον ψέξουμε όμως, επειδή, πρώτον, επέτρεψε την προσβολή (της χώρας του, όχι του ατόμου του), δεύτερον, «κράτησε χαμηλά το κεφάλι του για να περάσει απαρατήρητος», αποδεχόμενος την ταπείνωση, και τρίτον, τώρα διεκδικεί συγγραφικές δάφνες με την αδικαιολόγητη πεποίθηση ότι εξιστορεί κλέη και όχι ήττες. Σίγουρα πάντως δεν γίνεται να τα μαθαίνουμε όλα αυτά και απλώς να χασκογελάμε. Είναι σαν να χασκογελάμε με τον εαυτό μας.
Αυτή λοιπόν τη σκηνή και μόνο αν αναλογιστούμε, από τη Σύνοδο των G20 στις Κάννες, Νοέμβριο του 2011, θα καταλάβουμε πόσο βαθιά ηττημένη είναι ιδεολογικά και πολιτικά η Ευρώπη και πόσο βαθιά διχασμένη, ανάμεσα στους ολιγοπωλιακώς ασκούντες την πάσαν εξουσίαν (πρωτίστως την οικονομική, τη μόνη που τους ενδιαφέρει) και στους υποτελείς ή συρόμενους. Ενιαίο το νόμισμα, ναι, αλλιώς βαραίνει όμως το ένα ευρώ στο Βερολίνο κι αλλιώς στην Αθήνα ή τη Λισσαβώνα. Ισοδύναμη επίσης η ψήφος, μόνο που όταν ψηφίζεις λ.χ. στη Γερμανία, είσαι βέβαιος ότι θα αναδειχθεί η κυβέρνηση που εσύ επέλεξες. Οταν όμως ψηφίζεις στην Ελλάδα ή στην Ιταλία (παραλίγο και στην Ισπανία), η ψήφος σου περνάει σε δεύτερη μοίρα. Και οι πρωθυπουργοί της επιλογής σου, οι νομιμοποιημένοι από τη βούλησή σου, υποχρεώνονται με πιέσεις, απειλές και εκβιασμούς να παραδώσουν τα ηνία σε «ουδέτερους» γραφειοκράτες ή «απολίτικους» οικονομολόγους. Στον Μάριο Μόντι, τον Λουκά Παπαδήμο, τον... Που δεν τους ψήφισες. Αρα δεν τους ελέγχεις.
Η απροκάλυπτη περιφρόνηση προς τη λαϊκή ψήφο, το ωμό σνομπάρισμα των εθνικών Κοινοβουλίων από το (μονομελές) πλέον ευρωπαϊκό Διευθυντήριο, το άδειασμα της ίδιας της δημοκρατίας, συνιστά τη βαρύτερη ήττα της Ευρώπης. Και προκαλεί την πιο σκληρή, την πιο επικίνδυνη ανάξεση των πληγών που της κληροδότησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, το φάντασμα του οποίου κυρίεψε κάποια στιγμή τη Σύνοδο των Καννών· τότε εξαπολύθηκαν υβριστικές φράσεις τέτοιας οξύτητας που ο Θαπατέρο προτίμησε να τις αποσιωπήσει.
Εξαιτίας όλων αυτών όμως, πάνω από την Ευρώπη πλανιέται ένα ακόμα φάντασμα, που και πάλι δεν είναι ο κομμουνισμός που προφήτεψε ο Καρλ Μαρξ. Πρόκειται για το φάντασμα του φασισμού και του ναζισμού, σε καθαρή, σκληρή μορφή (όπως της Χ.Α. στην Ελλάδα) ή σε καμουφλαρισμένη, ύπουλα ήπια· η ευρωπαϊκή ακροδεξιά, με κοινά γνωρίσματα τον σωβινισμό, τον μεγαλοϊδεατισμό, την τσιγγανοφαγία, την εβραιοφοβία, το μίσος κατά των μεταναστών και την απέχθεια για τη δημοκρατία, είναι ισχυρότερη παρά ποτέ. Οπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις ενόψει των ευρωεκλογών, οι «ευρωσκεπτικιστές» υπερτερούν σημαντικά των «ευρωπαϊστών». Οσο θολούς κι αν θεωρήσουμε τους εντός εισαγωγικών όρους, όπου στριμώχνονται ποικίλα ρεύματα σκέψης και διαφορετικές μορφές πολιτικής στάσης, οι κυνηγοί «μηνυμάτων» μπορούν να προσθέσουν ένα επιπλέον στη συλλογή τους: Το οικοδόμημα της Ευρώπης τρίζει.
Η έλλειψη καθαρού οράματος και η ανισοκατανομή της εξουσίας ανάμεσα στα κράτη - μέλη, ο διαχωρισμός τους στους ισχυρούς, στους δορυφόρους τους και στους παρίες, ή τέλος πάντων υποδεέστερους, είναι μία από τις κύριες αιτίες της ευρωπαϊκής κρίσης. O διαχωρισμός αυτός, κραυγαλέος πια, ακυρώνει εκ προοιμίου οποιαδήποτε προσδοκία συνεργασίας ανάμεσα σε ισότιμα και μη αλληλοϋποβλεπόμενα κράτη. Στο καραβάκι που επέλεξε σαν έμβλημά της η ελληνική προεδρία ο καταμερισμός εργασίας και εξουσίας είναι δεδομένος. Ξέρουμε ποιοι είναι οι κυβερνήτες και ποιο αυταρχικό στυλ έχουν επιλέξει, αδιάφοροι για την ευρωπαϊκή ιστορία και για τις πληγές που άφησε στη μνήμη πολλών λαών. Ξέρουμε και σε ποιους πέφτει ο κόπος του κωπηλάτη. Μπορεί Ευρώπη να σημαίνει ανοιχτομάτα, μεταπολεμικά πάντως η «γηραιά» δεν ήταν ποτέ τόσο κοντόφθαλμη.
Η σκηνή που ξετυλίχτηκε δύο χρόνια πριν στις Κάννες –τις πολιτικές, όχι τις κινηματογραφικές– δεν τιμά κανέναν. Ούτε τον αφηγητή της (και έναν εκ των πρωταγωνιστών της) ούτε τους άλλους επώνυμους ήρωές της ούτε όσους βολεύτηκαν στο ρόλο του κομπάρσου ή του θύματος με πνεύμα μαζοχιστικό και κακομοίρικο. Δεν τιμά όμως ούτε κι εμάς, τους πολίτες της Ευρώπης. Και δεν μας τιμά επειδή αυτούς τους ηγεμόνες και ηγεμονίσκους εμείς τους επιλέγουμε, με την αυθόρμητη ή χειραγωγημένη ψήφο μας, την αδιάφορη για ανταλλάγματα ή τη χρησιμοθηρική· ενίοτε μάλιστα τους κρίνουμε άξιους για ποσοστά που ξεπερνούν το 40% και αγγίζουν το μεσσιανικό 50%. Εμείς τροφοδοτούμε τη ματαιοδοξία τους, ακόμα κι όταν διαβλέπουμε ότι τους βαραίνουν γνωρίσματα βοναπαρτισμού, όπως στην περίπτωση του Νικολά Σαρκοζί· είχε πιστέψει και αυτός, όπως πολλοί άλλοι πριν, πως η Ιστορία υπήρξε μέχρι τώρα μόνο και μόνο για να τον κοιλοπονέσει και να τον δωρίσει στην ανθρωπότητα.
Εμείς τους προσφέρουμε άλλοθι διαρκείας με την ψήφο μας για να συνεχίζουν τις παιδαριωδίες τους και να διαδίδουν με το παράδειγμά τους τον «πολιτισμό της σαχλαμάρας», όπως ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Εμείς νομιμοποιούμε την οικογενειοκρατία, τα τζάκια, την κληρονομική ή οιονεί βασιλευόμενη δημοκρατία, όπως στην περίπτωση του Γιώργου Παπανδρέου ή του Κώστα Καραμανλή· και οι δυο τους δεν μπορεί παρά να γνώριζαν ότι τιμήθηκαν γενναιόδωρα πρωτίστως λόγω του ηγεμονικού τους αίματος και όχι της αυταξίας τους.
Πώς θα μπορούσε λοιπόν να βρει την ψυχική δύναμη ο Γ.Α. Παπανδρέου ώστε να αντιδράσει στον χυδαίο προπηλακισμό που υπέστη από τον κατά φαντασίαν Μέγα Σαρκοζί, όταν βαθιά μέσα του γνώριζε πως είναι ετερόφωτος, ένας απλός κληρονόμος, ένα σωσίβιο (λόγω του επωνύμου του και μόνο) για την παράταξή του, που όμως αποδείχθηκε μοιραίο, παρά τις κατασκευασμένες ψευδαισθήσεις περί ενός εκατομμυρίου ψήφων;
Και εμείς, ως Ευρωπαίοι πολίτες πάντοτε, Ισπανοί τώρα, ντρεπόμαστε που ο περιστασιακός εκλεκτός μας Χοσέ Λουίς Ροντρίγκες Θαπατέρο εξάντλησε όλο του το κουράγιο στο ψέλλισμα ενός «όχι» στην ωμή απαίτηση της Αγκελα Μέρκελ (που κι αυτήν, η λαϊκή ψήφος την αναδεικνύει) και, όπως ο ίδιος αφηγείται, «στο υπόλοιπο της Συνόδου κρατούσε το κεφάλι χαμηλά, για να περάσει όσο γίνεται απαρατήρητος»! Σαν μαθητής που κάνει την αταξία του και προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από τον ψηλό του μπροστινού θρανίου. Τέτοιος ο ηγέτης – και συγγραφέας πλέον πρώιμων απομνημονευμάτων με τον τίτλο «Το δίλημμα». Να τον ευχαριστήσουμε βέβαια για την ειλικρίνειά του να γνωστοποιήσει πόσο τσαλακώθηκε, αυτός που κάθε τόσο βεβαίωνε κομπορρημονών πως «η Ισπανία δεν είναι Ελλάδα», Ελλαδίτσα δηλαδή. Και να τον ψέξουμε όμως, επειδή, πρώτον, επέτρεψε την προσβολή (της χώρας του, όχι του ατόμου του), δεύτερον, «κράτησε χαμηλά το κεφάλι του για να περάσει απαρατήρητος», αποδεχόμενος την ταπείνωση, και τρίτον, τώρα διεκδικεί συγγραφικές δάφνες με την αδικαιολόγητη πεποίθηση ότι εξιστορεί κλέη και όχι ήττες. Σίγουρα πάντως δεν γίνεται να τα μαθαίνουμε όλα αυτά και απλώς να χασκογελάμε. Είναι σαν να χασκογελάμε με τον εαυτό μας.
Αυτή λοιπόν τη σκηνή και μόνο αν αναλογιστούμε, από τη Σύνοδο των G20 στις Κάννες, Νοέμβριο του 2011, θα καταλάβουμε πόσο βαθιά ηττημένη είναι ιδεολογικά και πολιτικά η Ευρώπη και πόσο βαθιά διχασμένη, ανάμεσα στους ολιγοπωλιακώς ασκούντες την πάσαν εξουσίαν (πρωτίστως την οικονομική, τη μόνη που τους ενδιαφέρει) και στους υποτελείς ή συρόμενους. Ενιαίο το νόμισμα, ναι, αλλιώς βαραίνει όμως το ένα ευρώ στο Βερολίνο κι αλλιώς στην Αθήνα ή τη Λισσαβώνα. Ισοδύναμη επίσης η ψήφος, μόνο που όταν ψηφίζεις λ.χ. στη Γερμανία, είσαι βέβαιος ότι θα αναδειχθεί η κυβέρνηση που εσύ επέλεξες. Οταν όμως ψηφίζεις στην Ελλάδα ή στην Ιταλία (παραλίγο και στην Ισπανία), η ψήφος σου περνάει σε δεύτερη μοίρα. Και οι πρωθυπουργοί της επιλογής σου, οι νομιμοποιημένοι από τη βούλησή σου, υποχρεώνονται με πιέσεις, απειλές και εκβιασμούς να παραδώσουν τα ηνία σε «ουδέτερους» γραφειοκράτες ή «απολίτικους» οικονομολόγους. Στον Μάριο Μόντι, τον Λουκά Παπαδήμο, τον... Που δεν τους ψήφισες. Αρα δεν τους ελέγχεις.
Η απροκάλυπτη περιφρόνηση προς τη λαϊκή ψήφο, το ωμό σνομπάρισμα των εθνικών Κοινοβουλίων από το (μονομελές) πλέον ευρωπαϊκό Διευθυντήριο, το άδειασμα της ίδιας της δημοκρατίας, συνιστά τη βαρύτερη ήττα της Ευρώπης. Και προκαλεί την πιο σκληρή, την πιο επικίνδυνη ανάξεση των πληγών που της κληροδότησε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, το φάντασμα του οποίου κυρίεψε κάποια στιγμή τη Σύνοδο των Καννών· τότε εξαπολύθηκαν υβριστικές φράσεις τέτοιας οξύτητας που ο Θαπατέρο προτίμησε να τις αποσιωπήσει.
Εξαιτίας όλων αυτών όμως, πάνω από την Ευρώπη πλανιέται ένα ακόμα φάντασμα, που και πάλι δεν είναι ο κομμουνισμός που προφήτεψε ο Καρλ Μαρξ. Πρόκειται για το φάντασμα του φασισμού και του ναζισμού, σε καθαρή, σκληρή μορφή (όπως της Χ.Α. στην Ελλάδα) ή σε καμουφλαρισμένη, ύπουλα ήπια· η ευρωπαϊκή ακροδεξιά, με κοινά γνωρίσματα τον σωβινισμό, τον μεγαλοϊδεατισμό, την τσιγγανοφαγία, την εβραιοφοβία, το μίσος κατά των μεταναστών και την απέχθεια για τη δημοκρατία, είναι ισχυρότερη παρά ποτέ. Οπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις ενόψει των ευρωεκλογών, οι «ευρωσκεπτικιστές» υπερτερούν σημαντικά των «ευρωπαϊστών». Οσο θολούς κι αν θεωρήσουμε τους εντός εισαγωγικών όρους, όπου στριμώχνονται ποικίλα ρεύματα σκέψης και διαφορετικές μορφές πολιτικής στάσης, οι κυνηγοί «μηνυμάτων» μπορούν να προσθέσουν ένα επιπλέον στη συλλογή τους: Το οικοδόμημα της Ευρώπης τρίζει.
Η έλλειψη καθαρού οράματος και η ανισοκατανομή της εξουσίας ανάμεσα στα κράτη - μέλη, ο διαχωρισμός τους στους ισχυρούς, στους δορυφόρους τους και στους παρίες, ή τέλος πάντων υποδεέστερους, είναι μία από τις κύριες αιτίες της ευρωπαϊκής κρίσης. O διαχωρισμός αυτός, κραυγαλέος πια, ακυρώνει εκ προοιμίου οποιαδήποτε προσδοκία συνεργασίας ανάμεσα σε ισότιμα και μη αλληλοϋποβλεπόμενα κράτη. Στο καραβάκι που επέλεξε σαν έμβλημά της η ελληνική προεδρία ο καταμερισμός εργασίας και εξουσίας είναι δεδομένος. Ξέρουμε ποιοι είναι οι κυβερνήτες και ποιο αυταρχικό στυλ έχουν επιλέξει, αδιάφοροι για την ευρωπαϊκή ιστορία και για τις πληγές που άφησε στη μνήμη πολλών λαών. Ξέρουμε και σε ποιους πέφτει ο κόπος του κωπηλάτη. Μπορεί Ευρώπη να σημαίνει ανοιχτομάτα, μεταπολεμικά πάντως η «γηραιά» δεν ήταν ποτέ τόσο κοντόφθαλμη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου