Κ. Βεργοπουλος: Οσοι προτάσσουν την έξοδο από το ευρώ, βάζουν το άροτρο πριν από το βόδι...

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟ ΚΩΣΤΑ ΒΕΡΓΟΠΟΥΛΟ..

Tη συνέντευξη πήρε   ο Παύλος Κλαυδιανός για την Εποχη...

Η έκθεση για την κατάσταση των οικονομιών της ευρωζώνης, των Χάινερ Φλάσμπεκ και Κώστα Λαπαβίτσα, που παραγγέλθηκε από το Ινστιτούτο Ρόζα Λούξεμπουργκ της Die Linke με τίτλο «Η συστημική κρίση του ευρώ – αληθινές αιτίες και αποτελεσματικές θεραπείες» αναζωπύρωσε τη συζήτηση στην Αριστερά και όχι μόνο. Οι συγγραφείς προτείνουν, ως λύση, αφού συμπεραίνουν ότι δεν αλλάζει η πολιτική λιτότητας, την έξοδο χωρών από την ευρωζώνη αλλά συμπεφωνημένα και με επιδότηση.Ο καθηγητής Κώστας Βεργόπουλος στη συνέντευξη που ακολουθεί σχολιάζει τις θέσεις της μελέτης αναδεικνύοντας τις αντιφάσεις της.

Στη μελέτη τους οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι ενδιαφέρονται για την τύχη της ευρωζώνης και, μάλιστα, σημειώνουν ότι δεν είναι αργά για να εγκαταλείψει τη λιτότητα. Εντούτοις, γρήγορα προσχωρούν στην ανάγκη της εξόδου από την ευρωζώνη, τη διάλυσή της.
Υπάρχει σαφώς μια αντίφαση διότι η λιτότητα δεν είναι αναγκαία συνθήκη για την ύπαρξη του ευρώ. Αντίθετα, η λιτότητα είναι αυτή που υπονομεύει και αποσταθεροποιεί το ευρώ σήμερα. Όσοι υποστηρίζουν την έξοδο από το ευρώ, προεξοφλούν ότι το ευρώ ταυτίζεται με τη λιτότητα. Ενώ στην πραγματικότητα είναι θύμα της λιτότητας. Οι οπαδοί της εξόδου δεν επενδύουν στην προσπάθεια να αλλάξουν την πολιτική λιτότητας, αλλά την αποδέχονται ως δεδομένη. Με βάση αυτό συνιστούν, όπως και ο Λαφοντέν, όχι μόνο να φύγει η Ελλάδα από το ευρώ, αλλά και να διαλυθεί η ευρωζώνη και να γυρίσουν όλες οι χώρες στα εθνικά νομίσματά τους. Όμως, η λιτότητα δεν είναι αιώνια, πρέπει και μπορεί να αλλάξει, κυρίως υπό την πίεση των πραγμάτων και του αδιεξόδου στο οποίο οδηγεί.

Οι όροι είναι θετικότεροι αυτή τη στιγμή για να οργανωθούν οι αγώνες εναντίον της λιτότητας; Το κλίμα φαίνεται ότι έχει αλλάξει.
Όντως, η αμφισβήτηση της λιτότητας προβάλει σήμερα από παντού. Ήδη ο βρετανικός Economist εμφανίζει τους ευρωπαίους ηγέτες να βαδίζουν σαν υπνωτισμένοι προς τον γκρεμό. Ακόμη και ο πρόεδρος του ΣΕΒ Δασκαλόπουλος αναγνωρίζει ότι η σημερινή νηνεμία δεν σημαίνει ότι διευθετούνται τα προβλήματα, αλλά ότι είναι αυτή που προηγείται της θύελλας. Στην προβληματική των ευρωπαίων ηγετών η επερχόμενη θύελλα αγνοείται. Το μόνο πρόβλημα που ισχυρίζονται ότι βλέπουν, είναι η ανεργία των νέων. Συμφώνησαν, μάλιστα, ότι η καταπολέμησή της θα είναι πρώτος στόχος. Όμως διαθέτουν προς τούτο μόλις 10 δισ. ευρώ για ολόκληρη την ευρωζώνη. Γελοίο ποσό. Και κυρίως παροχετεύεται στις επιχειρήσεις και όχι στην πραγματική απασχόληση των νέων.

Όμως, και οι συντάκτες της Έκθεσης, δεν το βλέπουν αυτό, τη βελτίωση των όρων αντιπαράθεσης;
Προφανώς δεν θέλουν να δουν ότι η αμφισβήτηση της λιτότητας επεκτείνεται. Το υποβαθμίζουν και το παρασιωπούν, αφού το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι το συμπέρασμα ότι το ευρώ πρέπει να διαλυθεί. Πρόκειται για πρωθύστερη μονοθεματική ψύχωση. Η αντίφαση είναι ακόμη πιο απίστευτη, όταν  συμπεραίνουν  ότι όχι μόνο πρέπει να διαλυθεί το ευρώ, αλλά αυτό να γίνει συμπεφωνημένα, δηλαδή με ακόμη μεγαλύτερο κόστος από αυτό που θα είχε η εγκατάλειψη της λιτότητας και η διάσωση του κοινού νομίσματος.

 Θα έρθουμε σ’ αυτό στη συνέχεια. Λένε ότι είναι αφελές να πιστεύει κανείς ότι η νομισματική ένωση δεν έχει γυρισμό. Αυτό σημαίνει ότι έχουν βαθύτερη άποψη για το ρόλο της ευρωζώνης, δεν είναι μόνο η λιτότητα.
Είναι σωστή η παρατήρησή σου. Έχουμε αναλάβει μια δέσμευση να μην υπάρξει οπισθοδρόμηση, και επομένως πρέπει να εξαντληθούν όλα τα μέσα, προτού  αποφασιστεί η εγκατάλειψη. Όμως, τα μέσα όχι μόνο δεν έχουν εξαντληθεί, αλλά δεν έχουν καν θεσμοθετηθεί και ακόμη λιγότερο ενεργοποιηθεί. Η σημερινή πολιτική λιτότητας  είναι οπωσδήποτε καταστροφική, αλλά δεν είναι υποχρεωτική. Πρέπει και μπορεί να αλλάξει από την πίεση των πραγμάτων, υπό την πίεση της ανεργίας γενικώς, της ανεργίας των νέων ειδικότερα, της ύφεσης που οδηγεί τις επιχειρήσεις σε κλείσιμο τη μια μετά την άλλη, ακόμη και στη Γερμανία.

Η έξοδος, λένε, πρέπει να γίνει ανεκτή, να είναι συμπεφωνημένη και συντεταγμένη. Πώς γίνεται αυτό εφικτό, όταν λίγο νωρίτερα έχουν πει ότι η πολιτική που ακολουθείται από την Γερμανία δεν αλλάζει;
Ενώ αρχικά μας έλεγαν για έξοδο με μονομερή πρωτοβουλία του οφειλέτη, σήμερα καταλήγουν άδοξα στο να συνιστούν όχι μόνο συντεταγμένη και συμπεφωνημένη έξοδο από το ευρώ, αλλά και επιδοτούμενη από όσες χώρες παραμείνουν σε αυτό, παρόλο που και σε αυτές συνιστούν την απεμπλοκή από το ευρώ και την επιστροφή στα εθνικά νομίσματα. Εννοείται ότι το δημοσιονομικό κόστος των επιδοτούμενων αποχωρήσεων από το ευρώ θα είναι πολύ υψηλότερο από το κόστος της διάσωσής του. Και ακόμη, εάν σήμερα η Γερμανία αποφεύγει το κόστος της θεσμικής διάσωσης του ευρώ, πόσο ρεαλιστικό είναι να αναμένεται ότι θα δεχθεί και θα επιδοτεί αύριο το πολύ μεγαλύτερο κόστος των αποχωρήσεων από αυτό; Αφού δεν δέχεται το λιγότερο, γιατί θα δεχτεί το περισσότερο;

Η αρχική πρότασή εξόδου από το ευρώ, πάντως, εμφανιζόταν ως συγκρουσιακή.
Υποστηρίχθηκε σαφώς ότι η έξοδος και η διαγραφή του χρέους πρέπει να γίνουν με μονομερή πρωτοβουλία του οφειλέτη, ενώ παράλληλα η πρόταση αντιτίθετο σε κάθε διαγραφή χρέους με πρωτοβουλία του δανειστή. Τώρα, όμως, γίνεται αποδεκτή  συμπεφωνημένη λύση και στα δύο σημεία, και μάλιστα με επιδότηση του δανειστή. Η μελέτη των δύο συγγραφέων προεξοφλεί ότι η πολιτική της Γερμανίας δεν αλλάζει ως προς τη διάθεσή της να θεσπισθούν ευρωπαϊκά ταμεία και να λειτουργήσουν ευρωπαϊκοί μηχανισμοί, που όμως είναι απαραίτητοι και ισχύουν σε κάθε χώρα και νομισματική περιοχή, προκείμενου να διασώζουν το νόμισμα. Από την άλλη πλευρά, οι ίδιοι συνιστούν συντεταγμένες αποχωρήσεις, όπως και συμπεφωνημένη και επιδοτούμενη αυτοδιάλυση  του κοινού νομίσματος.

Το γεγονός ότι είναι οικονομολόγοι, γνωρίζουν δηλαδή επακριβώς τι θα συμβεί, τι κόστος θα υπάρξει, τους υποχρεώνει να αναζητούν συνοδευτικά μέτρα της εξόδου οδηγώντας τους έτσι σε αντιφάσεις.
Η αριστερή πτέρυγα της Λίνκε ασκεί ήδη κριτική ότι αυτή η πρόταση είναι  γερμανοκεντρική και εθνικιστική. Όταν κάθε χώρα επιστρέφει στο δικό της νόμισμα, με σκοπό να το υποτιμήσει, ώστε να πραγματοποιηθεί ανάπτυξη μέσω της υποτίμησης του νομίσματός της, αυτό σημαίνει ότι επιστρέφουμε στα εθνικά μοντέλα ανάπτυξης. Αντί του ευρωπαϊκού μοντέλου έχουμε στη θέση του την επιστροφή στα εθνικά μοντέλα, που θα βασίζονται σε ανταγωνισμό υποτιμήσεων, προκειμένου να κερδίζει η κάθε χώρα σαν σύνολο από τις αγορές των άλλων. Αυτό ακριβώς ονομάζεται οικονομικός εθνικισμός. Η μελέτη αυτή έπεται της εμφάνισης του νέου δεξιού γερμανικού κόμματος ｫΕναλλακτική για τη Γερμανίαｻ, που αυτό ακριβώς διεκδικεί. Διάβασα την πολύ καλή απάντηση του Ρίξιγκερ, προέδρου της Λίνκε. Όμως και ο ίδιος δεν θίγει το θέμα της λειτουργίας των ευρωπαϊκών μηχανισμών συνοχής και στήριξης. Αναφέρεται στους κοινωνικούς αγώνες, δίνει δίκιο στις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, που δεν υποστηρίζουν έξοδο από την Ευρώπη, αλλά δεν επεκτείνεται στις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της Γερμανίας. Ίσως φοβάται κάποιο ενδεχόμενο πολιτικό κόστος.

Η Σάρα Βάγκενεχτ, αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας της Λίνκε, παραδέχεται, με αφορμή τη μελέτη, ότι είναι καταστροφικό για μια μόνο χώρα να φύγει από την ευρωζώνη γι‘ αυτό προτείνει να αποχωρήσουν πολλές χώρες – του Νότου – μαζί. Όμως, αν μπορούν αυτές οι χώρες να συνεννοηθούν, γιατί δεν το κάνουν, με στόχο να ανατρέψουν την πολιτική της Γερμανίας;
Φυσικά και μπορούν να συνεννοηθούν και να συντονισθούν. Μήπως επανειλημμένα δεν έχουν ληφθεί ευρωπαϊκές αποφάσεις, παρά την αντίθεση της Γερμανίας; Πχ. για την επιβολή ευρωπαϊκών δασμών στα εισαγόμενα φωτοβολταϊκά από την Κίνα. Η Βάγκενεχτ και ένα μέρος της Λίνκε έχουν ταχθεί εναντίον της έκδοσης ευρωομολόγων, διότι αυτό θα αύξανε το επιτόκιο δανεισμού της Γερμανίας. Έχει υπολογιστεί ότι με κάθε μονάδα μείωσης του επιτοκίου δανεισμού της, η Γερμανία κερδίζει 21 δισ. ευρώ το έτος. Με 3 μονάδες διαφορά επιτοκίων δανεισμού, κερδίζει 63 δισ. Αντίθετα, η Σάρα Βάγκενκνεχτ πρότεινε σωστά να αναλάβει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το ρόλο της κεντρικής τράπεζας και να δανείζει αυτή απευθείας τα κράτη. Η πρόταση είναι βεβαίως σωστή, αλλά  δεν αναπληρώνει τα ευρωομόλογα. Όσο δεν υπάρχουν κοινοί ευρωπαϊκοί τίτλοι δανεισμού, η Γερμανία θα διατηρεί το ευνοϊκό μειωμένο κόστος δανεισμού της, σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ. Αυτή η επιλογή τουλάχιστον θεωρείται γερμανοκεντρική από την αριστερή πλευρά της Λίνκε.

Μια χώρα σαν την Ελλάδα, αν διαλυθεί το ευρώ, θα δει τι θα κάνει, με ποιους θα συμμαχήσει, που θα ενταχθεί κτλ; Γιατί, όμως, θα έπρεπε να το προκαλέσει εκείνη;
Όσοι προτάσσουν την έξοδο από το ευρώ, βάζουν το άροτρο πριν από το βόδι . Η έξοδος από το ευρώ είναι μια πιθανή συνέπεια από την ενδεχόμενη αλλαγή πολιτικής στη χώρα μας. Εάν η Ελλάδα ακυρώσει το μνημόνιο και εφαρμόσει άλλη πολιτική, ενδέχεται η ευρωζώνη να επιβάλει ως κύρωση την αποπομπή από το ευρώ. Δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα να διεκδικεί την κύρωση, προτού αλλάξει πολιτική. Η αποπομπή επισείεται ως τιμωρία, σε περίπτωση απείθειας. Θα ήταν παράδοξο μια χώρα να διεκδικεί την ｫτιμωρίαｻ της για κάτι που δεν έχει ακόμη διαπράξει. Ενώ, αντίθετα, είναι πολύ λογικό και δικαιολογημένο η χώρα να προβάλλει θετικά το δρόμο που πιστεύει ότι οφείλει να ακολουθήσει, αναλαμβάνοντας φυσικά και κάθε τίμημα για αυτό τον σκοπό. Η ουσία του θέματος δεν είναι το ευρώ, αλλά η λιτότητα, η μαζική ανεργία, η απεμπλοκή από τη βαθιά ύφεση. Για να υλοποιηθούν αυτά, πρέπει να ληφθούν μέτρα. Εάν μας τιμωρήσουν για αυτό, θα φέρουν αυτοί την ευθύνη. Αυτή είναι η σειρά των πραγμάτων. Εξελίσσονται κλιμακωτά, ξεκινούν από την αρχή, όχι από το τέλος.