Σε έναν εξωτερικό παρατηρητή το σχολείο παρουσιάζει μια εικόνα ελάχιστα ελκυστική. "Τι διάβολο διδάσκετε;" ρωτώ τους φίλους μου δασκάλους και καθηγητές.
Είναι κακοί, άχρηστοι, συντεχνιακοί; Και ποιος είναι στο σημερινό σχολείο καλός δάσκαλος; Αυτός που είναι καλός στην επιστήμη του ή εκείνος που εξηγεί καλύτερα το μάθημα; Αυτός που κόβει ή εκείνος που προβιβάζει; Αυτός που βαθμολογεί μονάδα - μονάδα τα τεστ ή εκείνος που προσπαθεί να βοηθήσει τα παιδιά να ωριμάσουν, είτε μάθουν είτε δεν μάθουν απ' έξω όλες τις μάχες του 1821; Στις δεκαετίες του '60 και του '70 έγιναν ατέρμονες συζητήσεις και υπήρξαν έντονες συγκρούσεις για το ταξικό σχολείο, το περιεχόμενο της γνώσης, τους εξουσιαστικούς μηχανισμούς επιλογής, χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα. Έκτοτε οι ιδεολογίες ξεθώριασαν, οι συγκρούσεις κόπασαν, οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ «αυταρχισμού και αντιαυταρχισμού» έγιναν δυσδιάκριτες. Αποτέλεσμα, κάθε δάσκαλος είναι είτε λίγο έτσι είτε λίγο αλλιώς.
H ιστορία των τελευταίων 30 χρόνων της ελληνικής παιδείας είναι μια εναλλαγή τού "λίγο έτσι" και του "λίγο αλλιώς". Ουδείς τολμά να θέσει -εκπαιδευτικοί, πολιτικοί, κοινωνία- το πρόβλημα: Ποιο είναι το περιεχόμενο της γνώσης και πώς αυτή μεταδίδεται; Ρωτώ και αναρωτιέμαι εδώ και χρόνια, αλλά απάντηση δεν παίρνω.
Ένα παιδί που τελειώνει το σχολείο σήμερα τι πρέπει να γνωρίζει; Χρειάζεται ή όχι η διδασκαλία της ορθογραφίας, της γραμματικής, των αριθμητικών πράξεων σε μια εποχή που το κομπιούτερ μπορεί να τα κάνει όλα αυτά; Και αν όχι, με τι πρέπει να αντικατασταθούν; Και πέρα από τη βασική εκπαίδευση (τον αλφαβητισμό), ποιο είναι το περιεχόμενο της γνώσης που πρέπει να μεταδοθεί; Τι απομένει από τη φιλοσοφία, την κριτική, την ηθική, την ψυχολογία, την τέχνη, την κοινωνιολογία, την οικονομία και την πολιτική σε μια εποχή που όλοι κραυγάζουν υπέρ της μοναδικής σκέψης, της νέας τάξης πραγμάτων, του τέλους των παλιών αντιθέσεων;
Αν το σχολείο δεν μπορεί να δώσει στους μαθητές τις βασικές γνώσεις τού σήμερα και δεν τους εφοδιάσει με γνωστικά εργαλεία που να τους επιτρέπουν να ερμηνεύουν το παρελθόν και να αναλύουν το παρόν, πώς μπορούν τα παιδιά να δεχθούν ή να απορρίψουν τα μοντέλα, τις ιδεολογίες, τις πολιτικές, τις κουλτούρες σε μια εποχή που όλα αλλάζουν, όλα ανατρέπονται; Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές είναι κουρασμένοι, μπερδεμένοι για τον ρόλο τους; Είναι αλήθεια, αλλά αυτό συμβαίνει γιατί η κοινωνία η ίδια είναι κουρασμένη και μπερδεμένη. Εγώ, εσείς, εμείς πρέπει να διακινδυνεύσουμε, να συγκρουστούμε για το σήμερα, να στοιχηματίσουμε για το αύριο. H κοινωνία πρέπει να πει ποιο σχολείο θέλει.
Όσο η Αριστερά δεν τολμά μια επεξεργασία μεθόδων και περιεχομένου και δεν συγκρούεται για αυτά, τόσο εδραιώνεται η κυρίαρχη ιδεολογία ότι το σχολείο αποκλειστικά και μόνο πρέπει να σε βοηθάει να βρεις μια δουλειά και να κάνεις λεφτά. Δηλαδή να σε μάθει να πουλάς και να αγοράζεις με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών. Πληροφορική και αγγλικά, όπως διευκρινίζουν οι ανανεωτές της Αριστεράς και της Δεξιάς. Τα υπόλοιπα, η δημιουργία, η έρευνα, οι ιδέες, δεν αφορούν τις μάζες αλλά μια μειονότητα που θα γίνεται όλο και πιο ισχνή.