του Δημητρη Σεβαστακη, απο την Αυγη...
Είναι μπάχαλο τα κόμματα; Πολυαρχία,
ασυνταξίες, αρρωστημένα εγώ, πολυκερματισμός, καμία συλλογική κουλτούρα,
περίπου αυτό αποκαλύπτουν. Γιατί έχουν αποδυναμωθεί; Εντάξει τα κόμματα
της μνημονιακής επιλογής και του ξέφρενου οικονομισμού, που τα αποδυναμώνει η ίδια η πολιτική τους και τα λομπίστικα στοιχεία που τη διαμορφώνουν.
Και χαμηλή ποιότητα έχουν, και η αποδιαρθρωτική πολιτική τους διαρρηγνύει τις σχέσεις με τα παραδοσιακά τους ακροατήρια. Αλλά η ριζοσπαστική Αριστερά; Πώς εξηγείται η έλλειψη ιστού, πειθαρχίας, οικονομίας στις εκφράσεις και στην πολιτική αφήγηση;
Οι υποθέσεις απίστευτης πολιτικής αδεξιότητας που εκδηλώνονται συχνά, θέτουν ερωτήματα, αλλά κυρίως εκνευρίζουν. Σαν να περισσεύει μια τεράστια ποσότητα πολιτικού αποθέματος και μπορεί αστόχαστα να σπαταλιέται. Η εύκολη απάντηση για την πολυφωνία και την πολιτική ασυνταξία είναι η απότομη και αναφομοίωτη διόγκωση που οδηγεί στο να βρίθουν ερασιτεχνισμών πολλές από τις εκφάνσεις της εναλλακτικής ριζοσπαστικής Αριστεράς - όπως και πολλά από τα πρόσωπα που σπεύδουν να τη στελεχώσουν. Όμως ακόμα κι αν δεχτεί κανείς ότι γενικότερα το κόμμα ως δομή και έννοια περνάει βαθιά κρίση κοινωνικής νομιμοποίησης, λόγω της διασύνδεσης με κάτι πλάγιο και πονηρό, λόγω της ιδιοτελούς στράτευσης που γνωρίζουμε από τα παλαιά κόμματα εξουσίας (και αυτό επηρεάζει και την ανεξούσια Αριστερά), ακόμα κι έτσι δεν εξηγούνται οι εμπαθείς αποκλίνουσες απόψεις, ο χαβάς και η σφυριά του καθενός, που ταλαιπωρούν και κουράζουν.
Μία εξήγηση είναι οι πολιτικές ωραιοπάθειες. Υπάρχουν κάποιοι που εννοούν τον κόσμο ως υποχρεωτική εικόνα τού εαυτού τους. Ό,τι αποκλίνει είναι ανεξήγητο ή μη νόμιμο.
Θεωρούν δε ότι έχουν χρέος απέναντι στην ιστορία να συνομιλήσουν με τον Θεό κι όχι με τον σύντροφό τους και να εκφράσουν εν κενώ την αποψάρα. (Και οι πιο καπάτσοι, μάλιστα, να μεθοδεύσουν τη εύνοια του Θεού προς αυτούς τους ίδιους και τη δύσνοιά του προς τους άλλους - ειδικά τους εκλογικούς ανταγωνιστές). Το χάος είναι αναπόφευκτο. Είναι σίγουρο δηλαδή ότι η περίοδος της κρίσης φέρνει στην επιφάνεια το μικρό, το γελοίο και ανωφελές. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα ευρύτερο της απειθαρχίας. Πολλοί (περπατημένοι κομματικοί) ζουν με την ελπίδα ότι η πειθαρχική και ενοποιητική δύναμη της εξουσίας τέτοιες κακοφωνίες θα τις λειαίνει. Νομίζω ότι συμβαίνει το αντίθετο. Η πιθανότητα εξουσίας τις κάνει πιο απόκρημνες και ωμές. Η ιδεολογική και συναισθηματική ενότητα είναι τα στοιχεία που, επειδή είναι καχεκτικά και περιθωριοποιημένα, δεν έχουν δομήσει τον τύπο εσωτερικών σχέσεων στη ριζοσπαστική Αριστερά.
Δηλαδή, αν ρωτηθεί κανείς απ' αυτούς που περνάνε ή θητεύουν στην Αριστερά για το είδος κοινωνικής σύνθεσης που έχει στο μυαλό του, για το είδος σοσιαλισμού, κοινωνικής δικαιοσύνης που εννοεί, φοβάμαι ότι οι απαντήσεις θα είναι χαώδεις. Η έλλειψη ιδεολογικής πυκνότητας και η υποβάθμιση της συναισθηματικής ποιότητας (αυτής που κάνει τους ανθρώπους να συνεννοούνται με τα μάτια) είναι στοιχεία, ίσως όχι άμεσα, λειτουργικά (όσο, π.χ., μια εκλογική μάχη ή μια πράξη κοινοβουλευτικού ελέγχου), αλλά είναι αυτό το στοιχείο που εκλείπει από την κοινωνία και γι' αυτό ακριβώς θα έπρεπε να είναι το ηγεμονικό στη ριζοσπαστική Αριστερά.
Αυτό το έλλειμμα θα το βρίσκουμε μπροστά μας όχι τόσο στην τωρινή ελπιδοφόρα και αόριστη ακμή, όσο αύριο στην στενωπό μιας κυβερνητικής εμπειρίας ή στη μέτρια εκλογική επίδοση. Ξέρουμε ότι αν καταστραφεί μια σχέση στα συναισθηματικά της θεμέλια, στην προϋπόθεση πίστης, δεν αποκαθίσταται. Αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί τους υπεραπασχολημένους με τα εγώ τους νεοαριστερούς. Όμως το πρόβλημα δεν αφορά μόνο την κομματική ισορροπία, ούτε μόνο τον τρόπο που ο καθένας αντιλαμβάνεται τον εαυτό του εντός μιας συλλογικότητας. Το πρόβλημα αφορά και το τι λες και το πώς το λες και το πώς συνθέτεις αυτό που λες με αυτό που σχεδιάζεις. Αφορά επομένως και τον πυρήνα της πολιτικής παραγωγής.
Τα βασικότερα στοιχεία, η κομματικότητα και η συντροφική εμπιστοσύνη, είναι μορφές όχι μιας βουβαμάρας, αλλά μιας βαθιάς και αυτάρκους πολιτικής καλλιέργειας, που δεν μεταχειρίζεται το κοινό σπίτι για να «ανέλθει», που δεν μεταχειρίζεται τη δανεική ισχύ της συλλογικότητας για να προωθήσει κάτι στενά προσωπικό, αδόκιμο και ιδιωφελές. Πού βλέπουμε την έλλειψη ιδεολογικής ενότητας αλλά και ενός αισθήματος κοινότητας; Όχι μόνο στα «θρακικά», αλλά και στις ζυμώσεις στα δημοτικά και ευρωεκλογικά. Απίστευτη βράση που ξεκολλάει αντί να κολλάει το σίδερο.
Τα κόμματα της κυβερνητικής διαχείρισης αγόραζαν μια ψευδοενότητα με το κράτος φέουδο και τις ιδιοτέλειες των πελατών τους. Η ριζοσπαστική και ευρεία Αριστερά αυτό δεν το μπορεί (και λόγω φύσης και λόγω αντικειμενικής έλλειψης χρηματοδότησης), αλλά ούτε το ανέχεται ο παραδοσιακός κόσμος της. Η αναβάθμιση μιας δύσκολης και κοπιώδους θεωρητικής και ιδεολογικής ακριβολογίας, ακόμα και όταν καίγεται το πελεκούδι (εκλογές και αναμετρήσεις που επιβάλλουν άλλου τύπου επείγοντα), είναι η δημοκρατική επιλογή που θα αντικαταστήσει την πειθαρχία με την ενότητα. Αυτό δεν κερδίζεται ούτε με τους μεθυσμένους ναρκισσισμούς, ούτε με αδελφοκτονίες, ούτε με μια ανερμάτιστη, εγωιστική και πλαδαρή κομματική ανοικτότητα, που επικαλείται μια τάχα μου δημοκρατία για να επιβάλει μια καταστροφική φιλαυτία. Δεν υπάρχει χρόνος ούτε πολιτικό απόθεμα, ούτε επιείκεια. Ας θυμηθούμε το 2008.
* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος, αν. καθηγητής ΕΜΠ
dsevastakis@arch.ntua.gr
Και χαμηλή ποιότητα έχουν, και η αποδιαρθρωτική πολιτική τους διαρρηγνύει τις σχέσεις με τα παραδοσιακά τους ακροατήρια. Αλλά η ριζοσπαστική Αριστερά; Πώς εξηγείται η έλλειψη ιστού, πειθαρχίας, οικονομίας στις εκφράσεις και στην πολιτική αφήγηση;
Οι υποθέσεις απίστευτης πολιτικής αδεξιότητας που εκδηλώνονται συχνά, θέτουν ερωτήματα, αλλά κυρίως εκνευρίζουν. Σαν να περισσεύει μια τεράστια ποσότητα πολιτικού αποθέματος και μπορεί αστόχαστα να σπαταλιέται. Η εύκολη απάντηση για την πολυφωνία και την πολιτική ασυνταξία είναι η απότομη και αναφομοίωτη διόγκωση που οδηγεί στο να βρίθουν ερασιτεχνισμών πολλές από τις εκφάνσεις της εναλλακτικής ριζοσπαστικής Αριστεράς - όπως και πολλά από τα πρόσωπα που σπεύδουν να τη στελεχώσουν. Όμως ακόμα κι αν δεχτεί κανείς ότι γενικότερα το κόμμα ως δομή και έννοια περνάει βαθιά κρίση κοινωνικής νομιμοποίησης, λόγω της διασύνδεσης με κάτι πλάγιο και πονηρό, λόγω της ιδιοτελούς στράτευσης που γνωρίζουμε από τα παλαιά κόμματα εξουσίας (και αυτό επηρεάζει και την ανεξούσια Αριστερά), ακόμα κι έτσι δεν εξηγούνται οι εμπαθείς αποκλίνουσες απόψεις, ο χαβάς και η σφυριά του καθενός, που ταλαιπωρούν και κουράζουν.
Μία εξήγηση είναι οι πολιτικές ωραιοπάθειες. Υπάρχουν κάποιοι που εννοούν τον κόσμο ως υποχρεωτική εικόνα τού εαυτού τους. Ό,τι αποκλίνει είναι ανεξήγητο ή μη νόμιμο.
Θεωρούν δε ότι έχουν χρέος απέναντι στην ιστορία να συνομιλήσουν με τον Θεό κι όχι με τον σύντροφό τους και να εκφράσουν εν κενώ την αποψάρα. (Και οι πιο καπάτσοι, μάλιστα, να μεθοδεύσουν τη εύνοια του Θεού προς αυτούς τους ίδιους και τη δύσνοιά του προς τους άλλους - ειδικά τους εκλογικούς ανταγωνιστές). Το χάος είναι αναπόφευκτο. Είναι σίγουρο δηλαδή ότι η περίοδος της κρίσης φέρνει στην επιφάνεια το μικρό, το γελοίο και ανωφελές. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα ευρύτερο της απειθαρχίας. Πολλοί (περπατημένοι κομματικοί) ζουν με την ελπίδα ότι η πειθαρχική και ενοποιητική δύναμη της εξουσίας τέτοιες κακοφωνίες θα τις λειαίνει. Νομίζω ότι συμβαίνει το αντίθετο. Η πιθανότητα εξουσίας τις κάνει πιο απόκρημνες και ωμές. Η ιδεολογική και συναισθηματική ενότητα είναι τα στοιχεία που, επειδή είναι καχεκτικά και περιθωριοποιημένα, δεν έχουν δομήσει τον τύπο εσωτερικών σχέσεων στη ριζοσπαστική Αριστερά.
Δηλαδή, αν ρωτηθεί κανείς απ' αυτούς που περνάνε ή θητεύουν στην Αριστερά για το είδος κοινωνικής σύνθεσης που έχει στο μυαλό του, για το είδος σοσιαλισμού, κοινωνικής δικαιοσύνης που εννοεί, φοβάμαι ότι οι απαντήσεις θα είναι χαώδεις. Η έλλειψη ιδεολογικής πυκνότητας και η υποβάθμιση της συναισθηματικής ποιότητας (αυτής που κάνει τους ανθρώπους να συνεννοούνται με τα μάτια) είναι στοιχεία, ίσως όχι άμεσα, λειτουργικά (όσο, π.χ., μια εκλογική μάχη ή μια πράξη κοινοβουλευτικού ελέγχου), αλλά είναι αυτό το στοιχείο που εκλείπει από την κοινωνία και γι' αυτό ακριβώς θα έπρεπε να είναι το ηγεμονικό στη ριζοσπαστική Αριστερά.
Αυτό το έλλειμμα θα το βρίσκουμε μπροστά μας όχι τόσο στην τωρινή ελπιδοφόρα και αόριστη ακμή, όσο αύριο στην στενωπό μιας κυβερνητικής εμπειρίας ή στη μέτρια εκλογική επίδοση. Ξέρουμε ότι αν καταστραφεί μια σχέση στα συναισθηματικά της θεμέλια, στην προϋπόθεση πίστης, δεν αποκαθίσταται. Αυτό δεν φαίνεται να απασχολεί τους υπεραπασχολημένους με τα εγώ τους νεοαριστερούς. Όμως το πρόβλημα δεν αφορά μόνο την κομματική ισορροπία, ούτε μόνο τον τρόπο που ο καθένας αντιλαμβάνεται τον εαυτό του εντός μιας συλλογικότητας. Το πρόβλημα αφορά και το τι λες και το πώς το λες και το πώς συνθέτεις αυτό που λες με αυτό που σχεδιάζεις. Αφορά επομένως και τον πυρήνα της πολιτικής παραγωγής.
Τα βασικότερα στοιχεία, η κομματικότητα και η συντροφική εμπιστοσύνη, είναι μορφές όχι μιας βουβαμάρας, αλλά μιας βαθιάς και αυτάρκους πολιτικής καλλιέργειας, που δεν μεταχειρίζεται το κοινό σπίτι για να «ανέλθει», που δεν μεταχειρίζεται τη δανεική ισχύ της συλλογικότητας για να προωθήσει κάτι στενά προσωπικό, αδόκιμο και ιδιωφελές. Πού βλέπουμε την έλλειψη ιδεολογικής ενότητας αλλά και ενός αισθήματος κοινότητας; Όχι μόνο στα «θρακικά», αλλά και στις ζυμώσεις στα δημοτικά και ευρωεκλογικά. Απίστευτη βράση που ξεκολλάει αντί να κολλάει το σίδερο.
Τα κόμματα της κυβερνητικής διαχείρισης αγόραζαν μια ψευδοενότητα με το κράτος φέουδο και τις ιδιοτέλειες των πελατών τους. Η ριζοσπαστική και ευρεία Αριστερά αυτό δεν το μπορεί (και λόγω φύσης και λόγω αντικειμενικής έλλειψης χρηματοδότησης), αλλά ούτε το ανέχεται ο παραδοσιακός κόσμος της. Η αναβάθμιση μιας δύσκολης και κοπιώδους θεωρητικής και ιδεολογικής ακριβολογίας, ακόμα και όταν καίγεται το πελεκούδι (εκλογές και αναμετρήσεις που επιβάλλουν άλλου τύπου επείγοντα), είναι η δημοκρατική επιλογή που θα αντικαταστήσει την πειθαρχία με την ενότητα. Αυτό δεν κερδίζεται ούτε με τους μεθυσμένους ναρκισσισμούς, ούτε με αδελφοκτονίες, ούτε με μια ανερμάτιστη, εγωιστική και πλαδαρή κομματική ανοικτότητα, που επικαλείται μια τάχα μου δημοκρατία για να επιβάλει μια καταστροφική φιλαυτία. Δεν υπάρχει χρόνος ούτε πολιτικό απόθεμα, ούτε επιείκεια. Ας θυμηθούμε το 2008.
* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος, αν. καθηγητής ΕΜΠ
dsevastakis@arch.ntua.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου