Από τη χώρα του μεγάλου πλούτου και της μεγάλης φτώχειας, τις ΗΠΑ, φθάνουν όλο και περισσότερες καταγγελίες της οικονομικής και κοινωνικής πόλωσης, ενώ παράλληλα στη Γηραιά Ηπειρο η ανισότητα θεωρείται όχι μόνον δικαιολογημένη και μοιραία, αλλά και ωφέλιμη, ως δήθεν κινητήρια δύναμη της οικονομίας.
Η Γαλλία σήμερα εγκαλείται ως υπερβολικά «σοσιαλιστική», λόγω του σχετικού «εξισωτισμού» των εισοδημάτων. Η εργοδοσία και τα ΜΜΕ εκστρατεύουν εναντίον κάθε πρόσθετης φορολογίας από τον πρόεδρο Ολάντ, επικαλούμενοι ότι αυτό αποθαρρύνει τις επενδύσεις, που μοιραία στρέφονται προς χώρες με ευμενέστερο φορολογικό σύστημα. Ωστόσο, παρά τον εργοδοτικό θρήνο, η Γαλλία παραμένει από τις πρώτες χώρες υποδοχής ξένων επενδύσεων στην Ευρώπη, πολύ πιο επάνω από τη Γερμανία. Στην Αμερική, παρά τον κυνισμό του μεγάλου χρήματος, όλο και περισσότερες οξυδερκείς φωνές καταγγέλλουν την ανισότητα εισοδημάτων και πλούτου όχι μόνον για ηθικούς και κοινωνικούς λόγους, αλλά και για καθαρά οικονομικούς. Στην όξυνση της εισοδηματικής ανισότητος κατά τις τρεις πρόσφατες δεκαετίες αποδίδεται η τρέχουσα από το 2008 κρίση. Το περίφημο κορυφαίο 1% των πλουσιότερων Αμερικανών, ενώ ιδιοποιείτο 10% του εθνικού εισοδήματος το 1980, καρπώνεται σήμερα 24%.
Ο νομπελίστας Πολ Κρούγκμαν σημειώνει ότι 95% του πρόσθετου εθνικού εισοδήματος από το 2009 μέχρι σήμερα επήγε στο πλουσιότερο 1% και ότι 60% αυτού επήγε στο ακόμη πλουσιότερο 0,1%, με ετήσιο ατομικό εισόδημα περισσότερο από σχεδόν 1,9 εκατομμύριο δολάρια. Οι «Τάιμς Νέας Υόρκης» επισημαίνουν ότι η ακραία έκρηξη της ανισότητος διαβρώνει τα θεμέλια της κοινωνίας και της οικονομίας. Η συγκρότηση μιας νέας ολιγαρχίας του μεγάλου χρήματος δεν ενισχύει το πνεύμα επιχειρηματικότητος, όπως εκ των άνω ατεκμηρίωτα προεξοφλείται, αλλά αντίθετα το αποθαρρύνει. Η σημερινή πόλωση εισοδημάτων επιστρέφει πλέον στα επίπεδα του 1928, με την πρόσθετη επιδείνωση της κρίσης προ των πυλών.
Υποτίθεται ότι οι σπουδές και τα διπλώματα εξοπλίζουν τους κοινωνικά αδύναμους στην επαγγελματική σταδιοδρομία τους. Ωστόσο, η σημερινή εμπειρία είναι ακριβώς αντίθετη: υπερβολικά πολλοί διπλωματούχοι βρίσκονται σήμερα στην ανεργία ή υποαπασχολούνται σε εργασίες, για τις οποίες πρέπει να κρύβουν ακόμη και τα διπλώματά τους. Με τη μαζική ανεργία και υποαπασχόληση, ο μόχθος και τα έτη σπουδών πηγαίνουν χαμένα. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη σπατάλη ανθρώπινου και κοινωνικού δυναμικού. Ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Νέας Υόρκης Μπιλ ντε Μπλάζιο είχε προαναγγείλει μικρό φόρο στα εισοδήματα άνω των 500.000 δολαρίων, προκειμένου να χρηματοδοτήσει την προσχολική αγωγή νηπίων από μη-προνομιούχες οικογένειες. Αυτό του επέσυρε το μίσος των πλουσίων, αλλά του εξασφάλισε συντριπτική πλεοψηφία 72%, με την οποία εξελέγη. Η ασυδοσία του χρήματος εκτοπίζει τη δημοκρατία, διαπιστώνει ο Κρούγκμαν. Ο νέος δήμαρχος χαρακτηρίζεται «λαϊκιστής», όμως, τονίζει ο νομπελίστας, ενόσω η ανισότητα διαβρώνει τις βάσεις της κοινωνίας, αυτός ο «λαϊκισμός» αποβαίνει σήμερα απαράκαμπτος για την ανατροπή του ολιγαρχικού πολιτικού συστήματος.
Παρόμοιες είναι οι εκτιμήσεις του έτερου Αμερικανού νομπελίστα Τζόζεφ Στίγκλιτς. Αντίθετα με ό,τι διακηρύσσεται στην Ευρώπη, η ανισότητα δεν αποφέρει ανάπτυξη, αλλά την καταπνίγει και την καταστέλλει. Η έκρηξη ανισοτήτων στην Αμερική κατά τις τρεις τελευταίες 10ετίες, σημειώνει ο νομπελίστας, σημαίνει ότι «κάτι πήγε τραγικά λάθος», με ανυπολόγιστες συνέπειες στο άμεσο μέλλον. Οι αμερικανικές ανισότητες εισοδήματος και πλούτου υπερβαίνουν ακόμη και αυτές της Λατινικής Αμερικής. Στη Βενεζουέλα το πλουσιότερο 20% των εισοδημάτων καρπώνεται εισόδημα 8πλάσιο του κατώτερου 20%.
Στις ΗΠΑ, το πλουσιότερο 20% καρπώνεται εισόδημα 16πλάσιο του κατώτερου 20%. Οταν οι οικογένειες αδυνατούν να επενδύουν στο μέλλον των παιδιών τους, στην παιδεία και βελτίωση των εισοδημάτων τους, τότε ουδέν θετικό προαναγγέλλεται. Το ΔΝΤ, σε πρόσφατη μελέτη, διαπιστώνει στενή σχέση ανάμεσα στην οικονομική ανισότητα και στην οικονομική αστάθεια, παρ' όλο που αυτή συνεχίζει να αγνοείται αλαζονικά από την άρχουσα τάξη του χρήματος. Περισσότερο από 20% των παιδιών στην Αμερική ζουν στη φτώχεια, σε βιωτικό επίπεδο χειρότερο ακόμη και από το ελληνικό, σημειώνει ο νομπελίστας. Ο ετήσιος εργατικός πραγματικός μισθός στην Αμερική, από 33.880 δολάρια το 1968, είχε μειωθεί σε 32.986 δολάρια το 2011. Οταν οι ρυθμοί της οικονομίας επιβραδύνονται, πολλαπλασιάζονται οι αρπακτικές μεταβιβάσεις εισοδήματος από τα κάτω προς τα επάνω. Οσο ο πλούτος συσσωρεύεται και συγκεντρώνεται τόσο η φτώχεια επεκτείνεται και αυτό αποσταθεροποιεί την κοινωνία και την οικονομία.
Στον αμερικανικό δημόσιο διάλογο παρεμβαίνει και ο Ρόμπερτ Ράιχ, άλλοτε υπουργός Εργασίας του Κλίντον, με το επίκαιρο ντοκιμαντέρ του επάνω στο οξύ πρόβλημα ανισότητος στην εποχή μας. «Η ανισότητα είναι μόνον κακή και είναι κακή για όλους, τόσο για τους φτωχούς όσο και για τους πλούσιους», τονίζει ο ίδιος παρουσιάζοντας την ταινία του.
Ενώ ο νέος κόσμος μάχεται εναντίον της κρίσης, ο παλαιός παραμένει στο αναπόδεικτο θεώρημα ότι δήθεν η κρίση αποτελεί θετική ευκαιρία «εξυγίανσης». Οχι μόνον αποφεύγει να θέσει το ζήτημα της ανισότητος, αλλά και παραμένει εγκλωβισμένος στην ιδέα ότι υπάρχουν θετικές πλευρές από την οξυνόμενη οικονομική και κοινωνική πόλωση.
kvergo@gmail.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου