Των Βασίλη Κων/νου Φούσκα και Κώστα Δημουλά*, απο την Εφημεριδα των Συντακτων...
Μετά την επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ στις ευρωεκλογές θα τεθεί επί τάπητος,
και για πρώτη φορά στην Ιστορία μετά τον Εμφύλιο, μια κυβέρνηση της
Αριστεράς στην Ελλάδα και της ριζοσπαστικής Αριστεράς στην Ευρώπη. Το
πέρασμα από την αριστερή αντιπολίτευση στην αριστερή κυβέρνηση, για να
έχει προοπτικές επιτυχίας, προϋποθέτει άριστη γνώση των εθνικών και των
διεθνών συσχετισμών δυνάμεων,
καθώς και των δομικών περιορισμών που συνεπάγεται κάθε μετάβαση στην κυβερνητική εξουσία. Αυτή η σύνθετη γνώση επιτρέπει ώστε η απόσταση μεταξύ αυτών που έλεγες «πριν» και αυτών που μπορείς να κάνεις «μετά» την ανάληψη κυβερνητικών ευθυνών να περιοριστεί. Ολες οι άμεσες προτεραιότητες που τίθενται εδώ είναι ομοίου χρόνου και σπουδαιότητας, πρέπει δηλαδή να λάβουν χώρα ταυτόχρονα.
Το θεμελιακό ζήτημα μιας αριστερής διακυβέρνησης της χώρας είναι η ανανέωση και διασφάλιση της δημοκρατίας με την ψήφιση νέου Συντάγματος και η πάταξη οποιασδήποτε εκτροπής του πολιτεύματος, είτε προς έναν αδιέξοδο κρατο-κεντρικό αριστερισμό είτε προς έναν ακόμη πιο επικίνδυνο ακροδεξιό ναζισμό και φασισμό. Είναι αμφίβολο αν υπάρχει δημοκρατία στους θεσμούς σήμερα, αν και έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες από το 1974 και μετά, ειδικά με την πρώτη τετραετία του ΠΑΣΟΚ (1981-85). Η δημοκρατία και η ελευθερία εξακολουθούν να είναι διακυβεύματα σε όλο τον δικομματικό, κομματοκρατούμενο κρατικό μηχανισμό της μεταπολίτευσης. Διαπλεκόμενες δικομματικές και δια-κομματικές «κλίκες» και πελατειακά στεγανά εξουσίας κυριάρχησαν και κυριαρχούν απ’ άκρη σ’ άκρη στον δικομματικό κρατικό μηχανισμό, από τα πανεπιστήμια και τα υπουργεία ώς τη δημόσια διοίκηση και τον συνδικαλισμό. Η δημοκρατία είναι μπλοκαρισμένη στην Ελλάδα και οι ευρωεκλογές θα αρχίσουν να την ξεμπλοκάρουν. Γι’ αυτό και πρέπει οι λεγόμενες «κεντροαριστερές» προσπάθειες και προσωπικότητες (Ποτάμι, Ελιά κ.λπ.) να στηρίξουν τον ΣΥΡΙΖΑ σ’ αυτό το δημοκρατικό εγχείρημα μετά τις ευρωεκλογές – και να τον στηρίξουν χωρίς να επιζητούν ρουσφετολογικά ανταλλάγματα διότι αυτό θα θέσει σε κίνηση έναν νέο κύκλο διαπλοκής και, άρα, συρρίκνωσης έως και ακύρωσης του νέου δημοκρατικού εγχειρήματος.
Διαπλοκή και μεταπρατισμός (το «κομπραδόρικο κεφάλαιο», δηλαδή οι μεγαλοεισαγωγείς, οι μεγαλοχρηματιστές και οι μεγαλομεσολαβητές/εργολάβοι) είναι στενά δεμένα. Ο κομπραδόρος-μεταπράτης στην Ελλάδα είναι αυτός/ή που συνεργάζεται σε όλα τα επίπεδα με τους μικρούς και μεγάλους καγκελάριους του δικομματισμού, ένα σύστημα που τα πλοκάμια του αγγίζουν κάθε γωνιά του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, των πανεπιστημίων, των υπουργείων, της πολιτικής και της οικονομίας ευρύτερα. Το αιτούμενο μιας ριζοσπαστικής αριστερής διακυβέρνησης είναι να παραγωγικοποιήσει αυτόν τον μεταπρατισμό, να τον στρέψει δηλαδή από την κατανάλωση και τη μεταπρατική/παρασιτική κερδοσκοπία (κάτι που εντάθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 με την εμπορευματοποίηση άυλων χρηματιστηριακών αξιών) στην παραγωγή πραγματικών αξιών και πραγματικών εμπορευμάτων. Η στροφή στη βιομηχανική και αγροτική παραγωγή, η έναρξη έργων υποδομής και παραγωγής τεχνολογιών αιχμής σε συνδυασμό με την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της χώρας (π.χ. ηλιακή ενέργεια, φυσικό αέριο) είναι το μεγάλο και μακρόπνοο στοίχημα της πράσινης ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ.
Αλλά μπορούν τα παραπάνω να εφαρμοστούν μέσα στην ευρωζώνη; Αυτό το ερώτημα η Ελλάδα είχε την ευκαιρία να το απαντήσει αρνητικά το 2010-11, να δει δηλαδή την ελεγχόμενη έξοδο από την ευρωζώνη και την πτώχευση, πρώτον, ως διαπραγματευτικό ατού για να μείνει στην ευρωζώνη χωρίς μνημόνια και «εσωτερική υποτίμηση», αλλά και, δεύτερον, ως μια πραγματική ευκαιρία για την εφαρμογή ενός γνήσιου σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης, με την επιλεκτική τόνωση της ενεργού ζήτησης και την έναρξη μιας νέας βιομηχανικής και αγροτικής πολιτικής για τη χώρα. Αν η Ελλάδα είχε διαπραγματευτεί τότε σ’ αυτή τη βάση ή/και αν είχε ακόμα χρεοκοπήσει και εγκατέλειπε την ευρωζώνη τότε, τώρα θα ήταν πιθανότατα σε μια φάση σταθερής και ίσως αξιοζήλευτης ανάκαμψης. Σήμερα, λόγω της τροπής που έχουν λάβει η «εσωτερική υποτίμηση» και η απαξίωση της εργασιακής δύναμης, η προοπτική αυτή είναι όλο και πιο απόμακρη, εκτός κι αν η ίδια η ευρωζώνη αποσυντεθεί (γεγονός διόλου απίθανο όσο δεν υφίσταται πολιτική και δημοσιονομική ένωση) ή η ίδια η «γερμανική Ε.Ε.» σπρώξει την Ελλάδα του ΣΥΡΙΖΑ και των συμμάχων του προς αυτή την κατεύθυνση σε περίπτωση που το νέο τους σοσιαλιστικό πρόγραμμα από θέση κυβέρνησης δεν γίνει αποδεκτό. Αλλά, τότε, ο ελληνικός λαός δεν θα έχει να φοβηθεί τίποτε, διότι μερικές από τις παραμέτρους που ίσχυαν το 2010 ισχύουν και σήμερα. Δεν θα είναι μόνο η Ελλάδα που θα έχει πρόβλημα. Το πρόβλημα θα μετατοπιστεί σε όλη την περιφέρεια της Ε.Ε. και στην Ανατολική Ευρώπη, εφόσον η λιτότητα που επιβάλλει η Γερμανία θα συνεχιστεί και ο αποπληθωρισμός θα γίνει το μέγιστο πρόβλημα των ευρωπαϊκών αγορών. Ακόμα, η Γερμανία, η Αυστρία και η Ολλανδία θα χάσουν τις φτηνές αγορές ανακύκλωσης των πλεονασμάτων τους και η Ρωσία θα συνεχίσει να βαθαίνει την οικονομική ανασύσταση του ζωτικού της χώρου, κάτι που έχει ξεκινήσει με τη Λευκορωσία, τη Γεωργία, κράτη της Κεντρικής Ασίας και, πιο πρόσφατα, με την Ουκρανία. Το θέμα έχει σαφέστατες γεωστρατηγικές προεκτάσεις, εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ ενδέχεται να προετοιμάσει τη χώρα για έξοδο από το ΝΑΤΟ.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
* Οι συγγραφείς είναι καθηγητές στο Λονδίνο (University of East London) και στην Αθήνα (Πάντειο) και η κοινή τους μελέτη «Ελλάδα, παγκοσμιοποίηση και Ε.Ε.» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» τον Σεπτέμβριο.
καθώς και των δομικών περιορισμών που συνεπάγεται κάθε μετάβαση στην κυβερνητική εξουσία. Αυτή η σύνθετη γνώση επιτρέπει ώστε η απόσταση μεταξύ αυτών που έλεγες «πριν» και αυτών που μπορείς να κάνεις «μετά» την ανάληψη κυβερνητικών ευθυνών να περιοριστεί. Ολες οι άμεσες προτεραιότητες που τίθενται εδώ είναι ομοίου χρόνου και σπουδαιότητας, πρέπει δηλαδή να λάβουν χώρα ταυτόχρονα.
Το θεμελιακό ζήτημα μιας αριστερής διακυβέρνησης της χώρας είναι η ανανέωση και διασφάλιση της δημοκρατίας με την ψήφιση νέου Συντάγματος και η πάταξη οποιασδήποτε εκτροπής του πολιτεύματος, είτε προς έναν αδιέξοδο κρατο-κεντρικό αριστερισμό είτε προς έναν ακόμη πιο επικίνδυνο ακροδεξιό ναζισμό και φασισμό. Είναι αμφίβολο αν υπάρχει δημοκρατία στους θεσμούς σήμερα, αν και έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες από το 1974 και μετά, ειδικά με την πρώτη τετραετία του ΠΑΣΟΚ (1981-85). Η δημοκρατία και η ελευθερία εξακολουθούν να είναι διακυβεύματα σε όλο τον δικομματικό, κομματοκρατούμενο κρατικό μηχανισμό της μεταπολίτευσης. Διαπλεκόμενες δικομματικές και δια-κομματικές «κλίκες» και πελατειακά στεγανά εξουσίας κυριάρχησαν και κυριαρχούν απ’ άκρη σ’ άκρη στον δικομματικό κρατικό μηχανισμό, από τα πανεπιστήμια και τα υπουργεία ώς τη δημόσια διοίκηση και τον συνδικαλισμό. Η δημοκρατία είναι μπλοκαρισμένη στην Ελλάδα και οι ευρωεκλογές θα αρχίσουν να την ξεμπλοκάρουν. Γι’ αυτό και πρέπει οι λεγόμενες «κεντροαριστερές» προσπάθειες και προσωπικότητες (Ποτάμι, Ελιά κ.λπ.) να στηρίξουν τον ΣΥΡΙΖΑ σ’ αυτό το δημοκρατικό εγχείρημα μετά τις ευρωεκλογές – και να τον στηρίξουν χωρίς να επιζητούν ρουσφετολογικά ανταλλάγματα διότι αυτό θα θέσει σε κίνηση έναν νέο κύκλο διαπλοκής και, άρα, συρρίκνωσης έως και ακύρωσης του νέου δημοκρατικού εγχειρήματος.
Διαπλοκή και μεταπρατισμός (το «κομπραδόρικο κεφάλαιο», δηλαδή οι μεγαλοεισαγωγείς, οι μεγαλοχρηματιστές και οι μεγαλομεσολαβητές/εργολάβοι) είναι στενά δεμένα. Ο κομπραδόρος-μεταπράτης στην Ελλάδα είναι αυτός/ή που συνεργάζεται σε όλα τα επίπεδα με τους μικρούς και μεγάλους καγκελάριους του δικομματισμού, ένα σύστημα που τα πλοκάμια του αγγίζουν κάθε γωνιά του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, των πανεπιστημίων, των υπουργείων, της πολιτικής και της οικονομίας ευρύτερα. Το αιτούμενο μιας ριζοσπαστικής αριστερής διακυβέρνησης είναι να παραγωγικοποιήσει αυτόν τον μεταπρατισμό, να τον στρέψει δηλαδή από την κατανάλωση και τη μεταπρατική/παρασιτική κερδοσκοπία (κάτι που εντάθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 με την εμπορευματοποίηση άυλων χρηματιστηριακών αξιών) στην παραγωγή πραγματικών αξιών και πραγματικών εμπορευμάτων. Η στροφή στη βιομηχανική και αγροτική παραγωγή, η έναρξη έργων υποδομής και παραγωγής τεχνολογιών αιχμής σε συνδυασμό με την εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου της χώρας (π.χ. ηλιακή ενέργεια, φυσικό αέριο) είναι το μεγάλο και μακρόπνοο στοίχημα της πράσινης ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ.
Αλλά μπορούν τα παραπάνω να εφαρμοστούν μέσα στην ευρωζώνη; Αυτό το ερώτημα η Ελλάδα είχε την ευκαιρία να το απαντήσει αρνητικά το 2010-11, να δει δηλαδή την ελεγχόμενη έξοδο από την ευρωζώνη και την πτώχευση, πρώτον, ως διαπραγματευτικό ατού για να μείνει στην ευρωζώνη χωρίς μνημόνια και «εσωτερική υποτίμηση», αλλά και, δεύτερον, ως μια πραγματική ευκαιρία για την εφαρμογή ενός γνήσιου σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης, με την επιλεκτική τόνωση της ενεργού ζήτησης και την έναρξη μιας νέας βιομηχανικής και αγροτικής πολιτικής για τη χώρα. Αν η Ελλάδα είχε διαπραγματευτεί τότε σ’ αυτή τη βάση ή/και αν είχε ακόμα χρεοκοπήσει και εγκατέλειπε την ευρωζώνη τότε, τώρα θα ήταν πιθανότατα σε μια φάση σταθερής και ίσως αξιοζήλευτης ανάκαμψης. Σήμερα, λόγω της τροπής που έχουν λάβει η «εσωτερική υποτίμηση» και η απαξίωση της εργασιακής δύναμης, η προοπτική αυτή είναι όλο και πιο απόμακρη, εκτός κι αν η ίδια η ευρωζώνη αποσυντεθεί (γεγονός διόλου απίθανο όσο δεν υφίσταται πολιτική και δημοσιονομική ένωση) ή η ίδια η «γερμανική Ε.Ε.» σπρώξει την Ελλάδα του ΣΥΡΙΖΑ και των συμμάχων του προς αυτή την κατεύθυνση σε περίπτωση που το νέο τους σοσιαλιστικό πρόγραμμα από θέση κυβέρνησης δεν γίνει αποδεκτό. Αλλά, τότε, ο ελληνικός λαός δεν θα έχει να φοβηθεί τίποτε, διότι μερικές από τις παραμέτρους που ίσχυαν το 2010 ισχύουν και σήμερα. Δεν θα είναι μόνο η Ελλάδα που θα έχει πρόβλημα. Το πρόβλημα θα μετατοπιστεί σε όλη την περιφέρεια της Ε.Ε. και στην Ανατολική Ευρώπη, εφόσον η λιτότητα που επιβάλλει η Γερμανία θα συνεχιστεί και ο αποπληθωρισμός θα γίνει το μέγιστο πρόβλημα των ευρωπαϊκών αγορών. Ακόμα, η Γερμανία, η Αυστρία και η Ολλανδία θα χάσουν τις φτηνές αγορές ανακύκλωσης των πλεονασμάτων τους και η Ρωσία θα συνεχίσει να βαθαίνει την οικονομική ανασύσταση του ζωτικού της χώρου, κάτι που έχει ξεκινήσει με τη Λευκορωσία, τη Γεωργία, κράτη της Κεντρικής Ασίας και, πιο πρόσφατα, με την Ουκρανία. Το θέμα έχει σαφέστατες γεωστρατηγικές προεκτάσεις, εφόσον ο ΣΥΡΙΖΑ ενδέχεται να προετοιμάσει τη χώρα για έξοδο από το ΝΑΤΟ.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
* Οι συγγραφείς είναι καθηγητές στο Λονδίνο (University of East London) και στην Αθήνα (Πάντειο) και η κοινή τους μελέτη «Ελλάδα, παγκοσμιοποίηση και Ε.Ε.» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» τον Σεπτέμβριο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου