Του Δημήτρη Αρβανιτάκη*, απο την Εφημεριδα των Συντακτων...
Μετά τις τελευταίες εκλογές, όλο και πιο συχνά ακούμε ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα άλλο κόμμα»: όχι πια το κόμμα που ήταν, αλλά εκείνο που δημιουργείται. Ναι, αλλά ποια είναι η σχέση του με εκείνο το κόμμα που υπήρχε δίχως να ενδιαφέρει πραγματικά την κοινωνία; Είχε ο ΣΥΡΙΖΑ εκείνος μια πολιτική περιουσία και τι απέγινε;
Οι γενικεύσεις δεν είναι καλές, δηλαδή δεν είναι σωστές. Αλλά, ας τολμήσουμε ένα ερώτημα: για ποιον ΣΥΡΙΖΑ ενδιαφέρεται σήμερα η κοινωνία; Η πλειονότητα εκείνων που τον ψήφισε δεν είναι γιατί συμμερίζεται την πολιτική του περιουσία: την αριστερή του ιδεολογία, τους αγώνες του για τις ελευθερίες, τα δικαιώματα, την εναλλακτική κοινωνική διέξοδο, την υπέρβαση μιας πολιτικής και οικονομικής δομής που θέτει τις αγορές και τα κέρδη «πάνω από τους ανθρώπους». Ο «παλιός» ΣΥΡΙΖΑ είχε στο DNA του μιαν άλλη κοινωνική προοπτική: αντίθετη στον εθνικισμό και τον ρατσισμό, τον φονταμενταλισμό της εκκλησίας, τις κοινωνικές διακρίσεις, τον εφησυχασμό και την αδράνεια… Στις δεκαετίες του 1990 και του 2000, όταν στην ελληνική κοινωνία έπαιρναν το πάνω χέρι η αποπολιτικοποίηση, η παθητικοποίηση, ο υφέρπων εκφασισμός, ο εθνικισμός, το καπιταλιστικό ψέμα της ευμάρειας, η απάτη της σημιτικής «ισχυρής Ελλάδας», ο ΣΥΡΙΖΑ εξέφραζε, με αδυναμίες, αντιφάσεις και παλινωδίες, έναν άλλον πόλο. Αυτό ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτόν πλησιάζει σήμερα η κοινωνία; Μπορούμε να αμφιβάλλουμε.
Ο κόσμος έχει δημιουργήσει μαζί του έναν χαλαρό δεσμό. Ο λόγος του, με δική του ευθύνη, εκπέμπεται συχνά αντιφατικός, μεταδίδεται συστηματικά από τα ΜΜΕ ύπουλα διαθλασμένος και από την κοινωνία εισπράττεται επιλεκτικά. Πριν από λίγες μέρες, ο γραμματέας του ΚΚΕ, με μια δόση αυταρέσκειας και «χαιρεκακίας», έλεγε περίπου τα εξής: μετά τις εκλογές ποιοι κατέβηκαν στους δρόμους; Εκείνοι που ψήφισαν ΚΚΕ ή ΣΥΡΙΖΑ; Είχε εν μέρει δίκιο, με τον τρόπο που συχνά το ΚΚΕ έχει δίκιο: περιγράφει την πραγματικότητα, δεν επιχειρεί να τη διεμβολίσει.
Γιατί πίσω από αυτή τη διαπίστωση τα αίτια είναι πολυπαραγοντικά: η πολιτική ασάφεια του ΣΥΡΙΖΑ, η κοινωνική παθητικοποίηση, η αποπολιτικοποίηση, ο τρόμος …: πράγματα που ούτε με τη λογική τού «ράβδος εν γωνία» λύνονται ούτε με τον στρουθοκαμηλισμό ξεπερνιούνται. Είναι αλήθεια ότι η σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με την κοινωνία είναι ακόμα στα σπάργανα. Τι σημαίνει αυτό το «ακόμα»;
Η βασική στελέχωση του κόμματος είναι εκείνοι που συμμερίζονται στον έναν ή στον άλλο βαθμό, με αντιπαραθέσεις και ανωριμότητα ίσως, την πολιτική του περιουσία. Αλλά δεν είναι αυτό που πείθει τον κόσμο που κοιτάζει προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Εδώ είναι η ρίζα του προβλήματος. Η πλειονότητα βλέπει σ’ αυτόν το μέσον για το σταμάτημα της σημερινής καταστροφικής πολιτικής. Είναι αυτό αρκετό; Για τον ΣΥΡΙΖΑ, αυτή η πολιτική είναι μια ταξική πολιτική που υπαγορεύεται από την ορισμένη φάση της καπιταλιστικής εξέλιξης. Αλλά, αυτή η πολιτική είναι απόλυτα συνδεμένη, δομικά και ιδεολογικά, με εκείνη των προηγούμενων δεκαετιών. Κατά συνέπεια, η σημερινή πολιτική πρέπει να ανατραπεί ιδεολογικά και πολιτικά και στο επίπεδο των μνημονίων και σε εκείνο των αξιών και των ιδεών: το ένα δεν είναι ξεκομμένο από το άλλο. Πιστεύουν άραγε το ίδιο και οι νέοι ψηφοφόροι του;
Είναι ίσως παρακινδυνευμένο σαν απόφανση, αλλά σαν ερώτημα είναι νομίζω νόμιμο και μάλλον επιτακτικό: μπορεί, και πώς, να διατρηθεί ο μανδύας της παθητικότητας που θα κάνει δυνατή την επικοινωνία της κοινωνίας, μέρους της οπωσδήποτε, με την περιουσία του ΣΥΡΙΖΑ; Οι ψήφοι που θα μετρηθούν όταν έρθει η ώρα δεν είναι το μοναδικό κριτήριο για τον βαθμό ηγεμόνευσης των ιδεών του. Αυτά που συνέβησαν κατά την ανάδειξη των υποψηφίων των αυτοδιοικητικών εκλογών είναι ενδεικτικά. Παραβλέπω την προχειρότητα στην επιλογή και σημειώνω αυτό που είναι εξίσου κρίσιμο. Ακόμα και μετά την επισήμανση των απαράδεκτων ιδεών που εξέφραζε ο «εκλεκτός» του στη Δυτική Μακεδονία, η πλειοψηφία των τοπικών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ επέμεινε -ακόμα και τότε!- υπέρ του υποψηφίου! Απαράδεκτο; Προφανώς. Αλλά, αυτό δεν ακυρώνει το γεγονός: η πλειοψηφία των στελεχών του σημερινού ΣΥΡΙΖΑ ήταν έτοιμη να στηρίξει εκείνον που εξέφραζε ιδέες για τις οποίες το κόμμα αυτό και ο κόσμος του έδωσαν μάχες και λοιδορήθηκαν δεκαετίες τώρα. Ο Στρατής Μπουρνάζος έγραψε ότι «αν ο Καρυπίδης έμενε τελικά υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ θα ντρεπόμασταν, πολλοί, πολύ και για πολύ». Αυτό είναι σωστό. Αλλά εκκρεμεί να γίνει συνείδηση και εκείνων που τον πλησιάζουν σήμερα.
Είναι απλούστευση να εξισώνουμε τη στροφή προς ένα αριστερό ριζοσπαστικό κόμμα με την υιοθέτηση των πυρηνικών ιδεών του. Στις απόλυτα βίαιες συνθήκες που ζούμε, η κοινωνία αντιδρά αντανακλαστικά και η αντίδραση δεν μπορεί να εκλαμβάνεται ως πολιτικοποίηση. Ο δρόμος του ΣΥΡΙΖΑ είναι δύο φορές δύσκολος, γιατί χρόνος δεν υπάρχει. Οφείλει να μιλήσει καθαρά, παρουσιάζοντας μια σαφή πολιτική γραμμή, αποδεικνύοντας ότι είναι όχι εκείνο το θολό πράγμα στο οποίο κινδυνεύει να μετασχηματιστεί, αλλά ένα αριστερό κόμμα που οργανώνει ρεαλιστικά τις ιδέες του ως προτάσεις πολιτικές. Μπορεί να το κάνει; Δεν ξέρω, αλλά μόνο τότε το στοίχημα θα αφορά και τον ΣΥΡΙΖΑ και την κοινωνία. Η νίκη του δεν θα καταγραφεί τη μέρα των εκλογών, αλλά από την επομένη και μετά, με την προϋπόθεση ότι η κοινωνία θα ξέρει ήδη ποιος είναι και τι θα κάνει. Στην αντίθετη περίπτωση, οι ποικιλώνυμοι εχθροί του θα έχουν δίκιο.
…………………………………………………………………………..
* Ιστορικός
Μετά τις τελευταίες εκλογές, όλο και πιο συχνά ακούμε ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα άλλο κόμμα»: όχι πια το κόμμα που ήταν, αλλά εκείνο που δημιουργείται. Ναι, αλλά ποια είναι η σχέση του με εκείνο το κόμμα που υπήρχε δίχως να ενδιαφέρει πραγματικά την κοινωνία; Είχε ο ΣΥΡΙΖΑ εκείνος μια πολιτική περιουσία και τι απέγινε;
Οι γενικεύσεις δεν είναι καλές, δηλαδή δεν είναι σωστές. Αλλά, ας τολμήσουμε ένα ερώτημα: για ποιον ΣΥΡΙΖΑ ενδιαφέρεται σήμερα η κοινωνία; Η πλειονότητα εκείνων που τον ψήφισε δεν είναι γιατί συμμερίζεται την πολιτική του περιουσία: την αριστερή του ιδεολογία, τους αγώνες του για τις ελευθερίες, τα δικαιώματα, την εναλλακτική κοινωνική διέξοδο, την υπέρβαση μιας πολιτικής και οικονομικής δομής που θέτει τις αγορές και τα κέρδη «πάνω από τους ανθρώπους». Ο «παλιός» ΣΥΡΙΖΑ είχε στο DNA του μιαν άλλη κοινωνική προοπτική: αντίθετη στον εθνικισμό και τον ρατσισμό, τον φονταμενταλισμό της εκκλησίας, τις κοινωνικές διακρίσεις, τον εφησυχασμό και την αδράνεια… Στις δεκαετίες του 1990 και του 2000, όταν στην ελληνική κοινωνία έπαιρναν το πάνω χέρι η αποπολιτικοποίηση, η παθητικοποίηση, ο υφέρπων εκφασισμός, ο εθνικισμός, το καπιταλιστικό ψέμα της ευμάρειας, η απάτη της σημιτικής «ισχυρής Ελλάδας», ο ΣΥΡΙΖΑ εξέφραζε, με αδυναμίες, αντιφάσεις και παλινωδίες, έναν άλλον πόλο. Αυτό ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτόν πλησιάζει σήμερα η κοινωνία; Μπορούμε να αμφιβάλλουμε.
Ο κόσμος έχει δημιουργήσει μαζί του έναν χαλαρό δεσμό. Ο λόγος του, με δική του ευθύνη, εκπέμπεται συχνά αντιφατικός, μεταδίδεται συστηματικά από τα ΜΜΕ ύπουλα διαθλασμένος και από την κοινωνία εισπράττεται επιλεκτικά. Πριν από λίγες μέρες, ο γραμματέας του ΚΚΕ, με μια δόση αυταρέσκειας και «χαιρεκακίας», έλεγε περίπου τα εξής: μετά τις εκλογές ποιοι κατέβηκαν στους δρόμους; Εκείνοι που ψήφισαν ΚΚΕ ή ΣΥΡΙΖΑ; Είχε εν μέρει δίκιο, με τον τρόπο που συχνά το ΚΚΕ έχει δίκιο: περιγράφει την πραγματικότητα, δεν επιχειρεί να τη διεμβολίσει.
Γιατί πίσω από αυτή τη διαπίστωση τα αίτια είναι πολυπαραγοντικά: η πολιτική ασάφεια του ΣΥΡΙΖΑ, η κοινωνική παθητικοποίηση, η αποπολιτικοποίηση, ο τρόμος …: πράγματα που ούτε με τη λογική τού «ράβδος εν γωνία» λύνονται ούτε με τον στρουθοκαμηλισμό ξεπερνιούνται. Είναι αλήθεια ότι η σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με την κοινωνία είναι ακόμα στα σπάργανα. Τι σημαίνει αυτό το «ακόμα»;
Η βασική στελέχωση του κόμματος είναι εκείνοι που συμμερίζονται στον έναν ή στον άλλο βαθμό, με αντιπαραθέσεις και ανωριμότητα ίσως, την πολιτική του περιουσία. Αλλά δεν είναι αυτό που πείθει τον κόσμο που κοιτάζει προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Εδώ είναι η ρίζα του προβλήματος. Η πλειονότητα βλέπει σ’ αυτόν το μέσον για το σταμάτημα της σημερινής καταστροφικής πολιτικής. Είναι αυτό αρκετό; Για τον ΣΥΡΙΖΑ, αυτή η πολιτική είναι μια ταξική πολιτική που υπαγορεύεται από την ορισμένη φάση της καπιταλιστικής εξέλιξης. Αλλά, αυτή η πολιτική είναι απόλυτα συνδεμένη, δομικά και ιδεολογικά, με εκείνη των προηγούμενων δεκαετιών. Κατά συνέπεια, η σημερινή πολιτική πρέπει να ανατραπεί ιδεολογικά και πολιτικά και στο επίπεδο των μνημονίων και σε εκείνο των αξιών και των ιδεών: το ένα δεν είναι ξεκομμένο από το άλλο. Πιστεύουν άραγε το ίδιο και οι νέοι ψηφοφόροι του;
Είναι ίσως παρακινδυνευμένο σαν απόφανση, αλλά σαν ερώτημα είναι νομίζω νόμιμο και μάλλον επιτακτικό: μπορεί, και πώς, να διατρηθεί ο μανδύας της παθητικότητας που θα κάνει δυνατή την επικοινωνία της κοινωνίας, μέρους της οπωσδήποτε, με την περιουσία του ΣΥΡΙΖΑ; Οι ψήφοι που θα μετρηθούν όταν έρθει η ώρα δεν είναι το μοναδικό κριτήριο για τον βαθμό ηγεμόνευσης των ιδεών του. Αυτά που συνέβησαν κατά την ανάδειξη των υποψηφίων των αυτοδιοικητικών εκλογών είναι ενδεικτικά. Παραβλέπω την προχειρότητα στην επιλογή και σημειώνω αυτό που είναι εξίσου κρίσιμο. Ακόμα και μετά την επισήμανση των απαράδεκτων ιδεών που εξέφραζε ο «εκλεκτός» του στη Δυτική Μακεδονία, η πλειοψηφία των τοπικών στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ επέμεινε -ακόμα και τότε!- υπέρ του υποψηφίου! Απαράδεκτο; Προφανώς. Αλλά, αυτό δεν ακυρώνει το γεγονός: η πλειοψηφία των στελεχών του σημερινού ΣΥΡΙΖΑ ήταν έτοιμη να στηρίξει εκείνον που εξέφραζε ιδέες για τις οποίες το κόμμα αυτό και ο κόσμος του έδωσαν μάχες και λοιδορήθηκαν δεκαετίες τώρα. Ο Στρατής Μπουρνάζος έγραψε ότι «αν ο Καρυπίδης έμενε τελικά υποψήφιος του ΣΥΡΙΖΑ θα ντρεπόμασταν, πολλοί, πολύ και για πολύ». Αυτό είναι σωστό. Αλλά εκκρεμεί να γίνει συνείδηση και εκείνων που τον πλησιάζουν σήμερα.
Είναι απλούστευση να εξισώνουμε τη στροφή προς ένα αριστερό ριζοσπαστικό κόμμα με την υιοθέτηση των πυρηνικών ιδεών του. Στις απόλυτα βίαιες συνθήκες που ζούμε, η κοινωνία αντιδρά αντανακλαστικά και η αντίδραση δεν μπορεί να εκλαμβάνεται ως πολιτικοποίηση. Ο δρόμος του ΣΥΡΙΖΑ είναι δύο φορές δύσκολος, γιατί χρόνος δεν υπάρχει. Οφείλει να μιλήσει καθαρά, παρουσιάζοντας μια σαφή πολιτική γραμμή, αποδεικνύοντας ότι είναι όχι εκείνο το θολό πράγμα στο οποίο κινδυνεύει να μετασχηματιστεί, αλλά ένα αριστερό κόμμα που οργανώνει ρεαλιστικά τις ιδέες του ως προτάσεις πολιτικές. Μπορεί να το κάνει; Δεν ξέρω, αλλά μόνο τότε το στοίχημα θα αφορά και τον ΣΥΡΙΖΑ και την κοινωνία. Η νίκη του δεν θα καταγραφεί τη μέρα των εκλογών, αλλά από την επομένη και μετά, με την προϋπόθεση ότι η κοινωνία θα ξέρει ήδη ποιος είναι και τι θα κάνει. Στην αντίθετη περίπτωση, οι ποικιλώνυμοι εχθροί του θα έχουν δίκιο.
…………………………………………………………………………..
* Ιστορικός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου