του Αχιλλεα Φακατσελη, απο την Ελευθεροτυπια...
Τότε, το 1964 δηλαδή, ένας Βρετανός γραφίστας, ο Κεν Γκάρλαντ, ξανασκέφτηκε το ρόλο του επαγγέλματός του και αποφάσισε να καλέσει το σινάφι του και τα άλλα συναφή επαγγέλματα, σε μια περιπέτεια αντισυστημικής «καλλιτεχνικής ανυπακοής», συντάσσοντας και το σχετικό μανιφέστο υπό τον ομιχλώδη πλην ελκυστικό τίτλο «First Things First-Manifesto» (σε ελεύθερη μετάφραση: Πρώτα Τα Βασικά - Ενα Μανιφέστο). Τετρακόσιοι γραφίστες, διαφημιστές, φωτογράφοι και φοιτητές προσυπέγραψαν το μανιφέστο του Γκάρλαντ, που τους καλούσε να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις και τα ταλέντα τους σύμφωνα με τις πραγματικές κοινωνικές προτεραιότητες κι όχι με κείνες που όριζε η κυρίαρχη αντίληψη του ασυγκράτητου καταναλωτισμού και του πάση θυσία πλουτισμού.
Οι πιο διαβασμένοι είδαν στο μανιφέστο του Γκάρλαντ τις βαριές
σκιές των θεωρητικών της Σχολής της Φρανκφούρτης, της Κριτικής Θεωρίας
και των κινημάτων της αντικουλτούρας -ανάμεσά τους οι Μαρκούζε,
Μπένγιαμιν και Αντόρνο- που καλούσαν τα νεολαιίστικα, αντικαταναλωτικά
και ριζοσπαστικά κινήματα της εποχής να απαλλαγούν από τις ψευδείς
ανάγκες που τους πουλούσαν τα ΜΜΕ, η διαφήμιση, η τέχνη, ακόμη και ο
φιλελεύθερος λόγος, υποτάσσοντας τις κοινωνίες κι εξουδετερώνοντας τις
αντιστάσεις τους. Οσο και να μην το έδειχνε, η τέχνη, η τεχνολογία των
επικοινωνιών, μέχρι και οι απλοί διαφημιστές, γραφίστες και φωτογράφοι
βοηθούσαν το σύστημα να υποτάσσει τους ανθρώπους, γι' αυτό και έπρεπε
όλοι οι εμπλεκόμενοι να αλλάξουν στάση και μέσα από μια «μεγάλη άρνηση»
να διαμορφώσουν μια περισσότερο ανθρωπιστική διάσταση στις τέχνες τους.
Τα χρόνια κύλησαν, ήρθαν οι νέες εκθαμβωτικές διαφημιστικές τεχνικές, ο Γκάρλαντ ψιλοχάθηκε κι έστησε στούντιο και ιστοσελίδα, αλλά το μανιφέστο του δεν ξεχάστηκε. Το αντίθετο μάλιστα. Το 2000 ξαναγράφτηκε. Αυτή τη φορά, από τους νέους κύκλους της αντικουλτούρας και της αντικατανάλωσης (τους πασίγνωστους πλέον Adbusters, συν τα περιοδικά «Eye» και «Emigre») που το έκαναν περισσότερο ριζοσπαστικό από το αρχικό, επεκτείνοντας τους στόχους και τις ανησυχίες του αρχικού μανιφέστου. Αντιλαμβανόμενοι ότι «ο καταναλωτισμός βαίνει ανεξέλεγκτος και πρέπει να αντιμετωπιστεί», υπέδειξαν ότι αυτό το καθήκον δεν πέφτει στους ώμους του εξουδετερωμένου προλεταριάτου, αλλά στην πλάτη των ανένταχτων καλλιτεχνικών, γραφιστικών και διαφημιστικών μειονοτήτων, που μπορούν με τις δεξιότητές τους να πετύχουν την κοινωνική απελευθέρωση. Παρέλειπε όμως το web. Το μανιφέστο του 2000 δεν είχε συμπεριλάβει την ιντερνετική παράμετρο της κοινωνικής αποχαύνωσης.
Ετσι, φτάσαμε στο φετινό 2014. Χρονιά που κλείνουν ακριβώς 50 χρόνια από την έκδοση του μανιφέστου του Γκάρλαντ. Και καθώς οι ψαγμένοι ακτιβιστές κατανοούν ότι το σημερινό Ιντερνετ δεν είναι το ίδιο με εκείνο του 2000, κι ότι το σημερινό web καταργεί το ιδιωτικό απόρρητο χάνοντας την ελευθερία του λόγου και την ασφάλεια που διέθετε όταν ξεκίνησε, καλούν τους συναφείς κύκλους να ενδιαφερθούν και να αναθεωρήσουν το μανιφέστο του 2000. «Το First Things First αφορά πλέον την ευρεία κοινότητα των δημιουργικών επαγγελμάτων» λένε οι ακτιβιστές της αντικουλτούρας, καλώντας «προγραμματιστές, συντάκτες ελεύθερου λογισμικού και κάθε άλλης δημιουργικής τεχνολογίας» να συνεισφέρουν στην αναθεώρηση του μανιφέστου του 2000. Και δίνουν στίγμα στο Twitter (https://twitter.com/firstthings2014) και στο Git Hub (github.com) για όσους θέλουν και μπορούν να βοηθήσουν στη σύνταξη του νέου μανιφέστου του 2014. «Σε μια εποχή που μπορούμε να κάνουμε τα πάντα, τι απ' όλα θα κάνουμε;» αναρωτιούνται οι... επίγονοι του Γκάρλαντ και προτρέπουν τους συντρόφους τους «να γίνουν ένα μικρό αλλά ουσιαστικό μέρος των εξελίξεων από εδώ και πέρα». Εισάγοντας την εικαστική παρέμβαση στη διαδικασία αφύπνισης των μαζών.
***
Αντίσταση; Ναι
Τις επιτυχίες της λαϊκής αντίστασης στα σχέδια της κυβέρνησης μετρούν στην Ισπανία και τις βρίσκουν λίγες αλλά εξαιρετικά διδακτικές. Στη λίστα των επιτυχιών βρίσκονται: η παρεμπόδιση των σχεδίων ιδιωτικοποίησης του συστήματος Δημόσιας Υγείας στη Μαδρίτη, που προέβλεπε την παράδοση έξι δημόσιων νοσοκομείων στο ιδιωτικό κεφάλαιο, η επ' αόριστον αναβολή των εργασιών ανοικοδόμησης εμπορικού κέντρου στην περιοχή Γκαμονάλ (Μπούργκος) έπειτα από μεγάλες διαδηλώσεις σε όλη την Ισπανία κατά των κερδοσκόπων και των διεφθαρμένων πολιτικών που εμπλέκονταν στο σχέδιο, η ακύρωση των 1.134 απολύσεων οδοκαθαριστών και κηπουρών του Δήμου Μαδρίτης ύστερα από απεργία 13 ημερών, και τέλος η διαρκής και συλλογική εξέγερση κατά των τραπεζών και των εξώσεων, που εμπόδισε σχεδόν χίλιες εξώσεις στα τελευταία τέσσερα χρόνια. Ισως η αντίσταση να μην είναι μάταια, όπως ψιθυρίζεται.
Ψηφιακή Αποχή
«Πρέπει να κλικάρεις σε ένα link; Γιατί; Τι το κάνει απαραίτητο;». Το ερώτημα έρχεται από τους Βορειοαμερικανούς ακτιβιστές που καλούν το δικό τους και τον υπόλοιπο κόσμο σε «Ψηφιακή Αποχή» έστω για τις υπόλοιπες μέρες του Φεβρουαρίου. Διαπιστώνοντας με απλά σχόλια την κατασπατάληση ωρών της πραγματικής ζωής στο βασίλειο της εικονικής πραγματικότητας, οι εμπνευστές της Ψηφιακής Αποχής προτείνουν τρεις τρόπους απεξάρτησης: (1) πριν από το επόμενο άνοιγμα του υπολογιστή, κοιτάξτε για ένα λεπτό το είδωλό σας στη σκοτεινή οθόνη κι αναλογιστείτε τη σχέση σας με αυτή, (2) μοιραστείτε με τους φίλους σας το βίντεο της διεύθυνσης https://www.adbusters.org/abtv/slow_down_week.html, και (3) επανασυνδεθείτε με την πραγματικότητα βγαίνοντας βόλτα με φίλους ή ταξιδεύοντας κάπου κοντά.
Εκτός facebook
«Πρόσφατα, κι ενώ η δημοτικότητα του facebook εξακολουθεί να είναι υψηλή, εγώ τα παράτησα. Με τέσσερα απλά κλικ έκλεισα το λογαριασμό μου. Ολόκληρη η ψηφιακή μου προσωπικότητα, που με τόσο κόπο και προσοχή είχα δημιουργήσει, χάθηκε σε μια στιγμή -το προφίλ μου, οι εικόνες μου, τα ενδιαφέροντά μου και οι φίλοι που απέκτησα, όλα εξαφανίστηκαν. Η ειρωνεία είναι ότι η καταστροφή του εικονικού εαυτού μου έγινε επειδή ήθελα να ενισχύσω το προφίλ μου, αναζητώντας λόγια σοφών που θα τα αναρτούσα στο facebook. Και έτσι βρήκα μια φράση του Αριστοτέλη που έλεγε "Είμαστε Αυτό Που Κάνουμε Συνέχεια". Τι είμαι λοιπόν αν διαρκώς ανασκευάζω το προφίλ μου στον εικονικό κόσμο μου; Ετσι τα έσβησα όλα». Πρόκειται για μαρτυρία αγνώστου μετανοημένου, που εξήλθε της εικονικής πραγματικότητας -«αυτοκτονώντας εκεί για να ζήσει στον πραγματικό κόσμο». Οπως είπε.
Δεν υπάρχει αληθινό έργο τέχνης που να
μη βοηθά στην εσωτερική απελευθέρωση όσων το αγάπησαν ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΙ
Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας (1913-1960)
50 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΜΑΝΙΦΕΣΤΟΥ ΤΟΥ ΓΚΑΡΛΑΝΤ
Πριν από μισό αιώνα, οι άνθρωποι
δεν έβλεπαν τόσους λόγους όσους βλέπουν σήμερα για να επαναστατήσουν. Οι
κοινωνίες τα 'χαν καταφέρει έτσι ώστε να εγκλωβιστούν στην αποχαυνωτική
αντίληψη της επιδίωξης πλούτου και καταναλωτικής άνεσης. Κι είχαν
βοηθήσει σ' αυτό πολλοί επαγγελματίες των καλών τεχνών, της διαφήμισης
και της μαζικής κουλτούρας.
Τότε, το 1964 δηλαδή, ένας Βρετανός γραφίστας, ο Κεν Γκάρλαντ, ξανασκέφτηκε το ρόλο του επαγγέλματός του και αποφάσισε να καλέσει το σινάφι του και τα άλλα συναφή επαγγέλματα, σε μια περιπέτεια αντισυστημικής «καλλιτεχνικής ανυπακοής», συντάσσοντας και το σχετικό μανιφέστο υπό τον ομιχλώδη πλην ελκυστικό τίτλο «First Things First-Manifesto» (σε ελεύθερη μετάφραση: Πρώτα Τα Βασικά - Ενα Μανιφέστο). Τετρακόσιοι γραφίστες, διαφημιστές, φωτογράφοι και φοιτητές προσυπέγραψαν το μανιφέστο του Γκάρλαντ, που τους καλούσε να χρησιμοποιήσουν τις γνώσεις και τα ταλέντα τους σύμφωνα με τις πραγματικές κοινωνικές προτεραιότητες κι όχι με κείνες που όριζε η κυρίαρχη αντίληψη του ασυγκράτητου καταναλωτισμού και του πάση θυσία πλουτισμού.
Τα χρόνια κύλησαν, ήρθαν οι νέες εκθαμβωτικές διαφημιστικές τεχνικές, ο Γκάρλαντ ψιλοχάθηκε κι έστησε στούντιο και ιστοσελίδα, αλλά το μανιφέστο του δεν ξεχάστηκε. Το αντίθετο μάλιστα. Το 2000 ξαναγράφτηκε. Αυτή τη φορά, από τους νέους κύκλους της αντικουλτούρας και της αντικατανάλωσης (τους πασίγνωστους πλέον Adbusters, συν τα περιοδικά «Eye» και «Emigre») που το έκαναν περισσότερο ριζοσπαστικό από το αρχικό, επεκτείνοντας τους στόχους και τις ανησυχίες του αρχικού μανιφέστου. Αντιλαμβανόμενοι ότι «ο καταναλωτισμός βαίνει ανεξέλεγκτος και πρέπει να αντιμετωπιστεί», υπέδειξαν ότι αυτό το καθήκον δεν πέφτει στους ώμους του εξουδετερωμένου προλεταριάτου, αλλά στην πλάτη των ανένταχτων καλλιτεχνικών, γραφιστικών και διαφημιστικών μειονοτήτων, που μπορούν με τις δεξιότητές τους να πετύχουν την κοινωνική απελευθέρωση. Παρέλειπε όμως το web. Το μανιφέστο του 2000 δεν είχε συμπεριλάβει την ιντερνετική παράμετρο της κοινωνικής αποχαύνωσης.
Ετσι, φτάσαμε στο φετινό 2014. Χρονιά που κλείνουν ακριβώς 50 χρόνια από την έκδοση του μανιφέστου του Γκάρλαντ. Και καθώς οι ψαγμένοι ακτιβιστές κατανοούν ότι το σημερινό Ιντερνετ δεν είναι το ίδιο με εκείνο του 2000, κι ότι το σημερινό web καταργεί το ιδιωτικό απόρρητο χάνοντας την ελευθερία του λόγου και την ασφάλεια που διέθετε όταν ξεκίνησε, καλούν τους συναφείς κύκλους να ενδιαφερθούν και να αναθεωρήσουν το μανιφέστο του 2000. «Το First Things First αφορά πλέον την ευρεία κοινότητα των δημιουργικών επαγγελμάτων» λένε οι ακτιβιστές της αντικουλτούρας, καλώντας «προγραμματιστές, συντάκτες ελεύθερου λογισμικού και κάθε άλλης δημιουργικής τεχνολογίας» να συνεισφέρουν στην αναθεώρηση του μανιφέστου του 2000. Και δίνουν στίγμα στο Twitter (https://twitter.com/firstthings2014) και στο Git Hub (github.com) για όσους θέλουν και μπορούν να βοηθήσουν στη σύνταξη του νέου μανιφέστου του 2014. «Σε μια εποχή που μπορούμε να κάνουμε τα πάντα, τι απ' όλα θα κάνουμε;» αναρωτιούνται οι... επίγονοι του Γκάρλαντ και προτρέπουν τους συντρόφους τους «να γίνουν ένα μικρό αλλά ουσιαστικό μέρος των εξελίξεων από εδώ και πέρα». Εισάγοντας την εικαστική παρέμβαση στη διαδικασία αφύπνισης των μαζών.
***
Αντίσταση; Ναι
Τις επιτυχίες της λαϊκής αντίστασης στα σχέδια της κυβέρνησης μετρούν στην Ισπανία και τις βρίσκουν λίγες αλλά εξαιρετικά διδακτικές. Στη λίστα των επιτυχιών βρίσκονται: η παρεμπόδιση των σχεδίων ιδιωτικοποίησης του συστήματος Δημόσιας Υγείας στη Μαδρίτη, που προέβλεπε την παράδοση έξι δημόσιων νοσοκομείων στο ιδιωτικό κεφάλαιο, η επ' αόριστον αναβολή των εργασιών ανοικοδόμησης εμπορικού κέντρου στην περιοχή Γκαμονάλ (Μπούργκος) έπειτα από μεγάλες διαδηλώσεις σε όλη την Ισπανία κατά των κερδοσκόπων και των διεφθαρμένων πολιτικών που εμπλέκονταν στο σχέδιο, η ακύρωση των 1.134 απολύσεων οδοκαθαριστών και κηπουρών του Δήμου Μαδρίτης ύστερα από απεργία 13 ημερών, και τέλος η διαρκής και συλλογική εξέγερση κατά των τραπεζών και των εξώσεων, που εμπόδισε σχεδόν χίλιες εξώσεις στα τελευταία τέσσερα χρόνια. Ισως η αντίσταση να μην είναι μάταια, όπως ψιθυρίζεται.
Ψηφιακή Αποχή
«Πρέπει να κλικάρεις σε ένα link; Γιατί; Τι το κάνει απαραίτητο;». Το ερώτημα έρχεται από τους Βορειοαμερικανούς ακτιβιστές που καλούν το δικό τους και τον υπόλοιπο κόσμο σε «Ψηφιακή Αποχή» έστω για τις υπόλοιπες μέρες του Φεβρουαρίου. Διαπιστώνοντας με απλά σχόλια την κατασπατάληση ωρών της πραγματικής ζωής στο βασίλειο της εικονικής πραγματικότητας, οι εμπνευστές της Ψηφιακής Αποχής προτείνουν τρεις τρόπους απεξάρτησης: (1) πριν από το επόμενο άνοιγμα του υπολογιστή, κοιτάξτε για ένα λεπτό το είδωλό σας στη σκοτεινή οθόνη κι αναλογιστείτε τη σχέση σας με αυτή, (2) μοιραστείτε με τους φίλους σας το βίντεο της διεύθυνσης https://www.adbusters.org/abtv/slow_down_week.html, και (3) επανασυνδεθείτε με την πραγματικότητα βγαίνοντας βόλτα με φίλους ή ταξιδεύοντας κάπου κοντά.
Εκτός facebook
«Πρόσφατα, κι ενώ η δημοτικότητα του facebook εξακολουθεί να είναι υψηλή, εγώ τα παράτησα. Με τέσσερα απλά κλικ έκλεισα το λογαριασμό μου. Ολόκληρη η ψηφιακή μου προσωπικότητα, που με τόσο κόπο και προσοχή είχα δημιουργήσει, χάθηκε σε μια στιγμή -το προφίλ μου, οι εικόνες μου, τα ενδιαφέροντά μου και οι φίλοι που απέκτησα, όλα εξαφανίστηκαν. Η ειρωνεία είναι ότι η καταστροφή του εικονικού εαυτού μου έγινε επειδή ήθελα να ενισχύσω το προφίλ μου, αναζητώντας λόγια σοφών που θα τα αναρτούσα στο facebook. Και έτσι βρήκα μια φράση του Αριστοτέλη που έλεγε "Είμαστε Αυτό Που Κάνουμε Συνέχεια". Τι είμαι λοιπόν αν διαρκώς ανασκευάζω το προφίλ μου στον εικονικό κόσμο μου; Ετσι τα έσβησα όλα». Πρόκειται για μαρτυρία αγνώστου μετανοημένου, που εξήλθε της εικονικής πραγματικότητας -«αυτοκτονώντας εκεί για να ζήσει στον πραγματικό κόσμο». Οπως είπε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου