Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου 2013

Η απατηλή λάμψη της ματαιοδοξίας...

του Μανωλη Ανδριωτακη...
Τί αποκόμισα απ’ την ανάγνωση του αυτοβιογραφικού βιβλίου της κυρίας Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη, “Γιάννα”.
Το βιβλίο μου το χάρισε μια φίλη που μόλις το είχε τελειώσει λέγοντάς μου ότι πρόκειται για τη μαρτυρία μιας αμοραλίστριας. Σίγουρα, είναι δύσκολο να διαβάσει κάποιος το βιβλίο χωρίς την προκατάληψη που έχει ενδεχομένως δημιουργήσει γύρω απ’ το όνομά της η συγγραφέας με τη δημόσια παρουσία της. Επίσης, είναι πολύ πιθανό, η επίδειξη δύναμης, κύρους κι υψηλών διασυνδέσεων, να καθιστούν ακόμα πιο δύσκολη μια αμερόληπτη στάση απέναντι στην αυτοβιογραφία της.

Το βιβλίο αναφορικά με το κυρίως θέμα του, τον οργανωτικό άθλο των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, δεν έχει να επιδείξει κάτι πραγματικά αξιοσημείωτο. Μέσα σε ελάχιστες παραγράφους συνειδητοποιούμε ότι πράγματι η διεύθυνση ενός τέτοιου έργου ήταν πραγματικά μια τεράστια πρόκληση, και πιθανότατα να είναι πολύ λίγοι οι άνθρωποι που θα μπορούσαν να τα καταφέρουν μέσα σ’ ένα τόσο πιεστικό κλίμα. Σίγουρα γι’ αυτό το λόγο αξίζουν συγχαρητήρια στην κυρία Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη. Κατάφερε να φέρει σε πέρας έναν τιτάνιο άθλο.


Ποιό είναι το μυστικό της επιτυχίας της, ποιά είναι η φιλοσοφία της επιτυχημένης μάνατζερ; Ο Μακιαβέλι κι ο Σουν Τζου, λέει η κυρία Αγγελοπούλου. Ένα εγχειρίδιο πολέμου κι ένα εγχειρίδιο ηγεμονισμού. Αυτά τα βιβλία έχει στο προσκεφάλι της.


Αλλά διαβάζοντας το βιβλίο καταλαβαίνει ο αναγνώστης ότι η κυρία Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη πιθανότατα δεν έχει επίγνωση του που ζει. Η απόστασή της απ’ την πραγματικότητα κι απ’ τους κοινούς θνητούς φαίνεται να είναι αβυσσαλέα. Μιλά με μεγάλη άνεση για τα εξωφρενικά της προνόμια, για τα πανάκριβα ρούχα, κοσμήματα, σπίτια, μεταφορικά της μέσα, σαν να μιλά για κάτι αυτονόητο για όλους.

Πώς το δικαιολογεί όλο αυτό; Κλείνοντάς μας το μάτι πονηρά. Νομίζει ότι με τη λάμψη του πλούτου και της δύναμης μπορεί να μας θαμπώσει.

Διαβάζοντας την αυτοβιογραφία της καλαβαίνουμε ότι η κυρία Αγγελοπούλου θεωρεί ότι είναι εκλεκτή. Σε τί το χρωστά αυτό;

Μήπως στο Θεό; Επουδενί! Η κυρία Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη στο βιβλίο δε δηλώνει καμμία θεοσέβεια. Την ενδιαφέρει περισσότερο η εκκλησία, το πατριαρχείο και η εξουσία των ιερατείων παρά ο Θεός.

Στις συνθήκες; Η κυρία Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη θεωρεί όντως ότι η ταπεινή της καταγωγή της δίνει το δικαίωμα να διεκδικήσει μια άνευ προηγουμένου κοινωνική άνοδο. Πού αλλού μπορεί να οφείλεται αυτή η εκλογή;

Στην Κρήτη;

Στην φιλόδοξη φύση της;

Στον πατέρα της που όταν τον ρωτούσαν αν στενοχωριόταν που δεν είχε γιο έλεγε ότι ήταν μια χαρά καθώς “είχε τη Γιάννα”;

Πιθανότατα όλα έπαιξαν το ρόλο τους προκειμένου σήμερα να θεωρεί η συγγραφέας ότι είναι μια εκλεκτή κι ότι αξίζει μόνο το υψηλότερο.

Διατρέχοντας το κείμενό της έχει κανείς μόνιμα την αίσθηση μιας αποστολής. Αυτός ο άνθρωπος πιστεύει ότι πρέπει να σώσει τη χώρα, τον πλανήτη, τους κατοίκους της, τους πάντες. Το τίμημα που πρέπει να πληρώσουμε όλοι εμείς, ο λαός, είναι να επιτρέπουμε στη συγγραφέα να φοράει πανάκριβα ρούχα, να φωτογραφίζεται με την ελίτ, να αγοράζει σπίτια σ’ όλη την υφήλιο, να κυκλοφορεί με θαλαμηγούς και τζετ.

Η κυρία Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης της υψηλής αίσθησης αποστολής που τη διακατέχει γι’ αυτό και δε μπορεί παρά να συνομιλεί μόνο με την αφρόκρεμα. Στο βιβλίο της φιγουράρει δίπλα στην παγκόσμια ελίτ της δύναμης σε φωτογραφίες που αποδεικνύουν τις υψηλού επιπέδου διασυνδέσεις της. Θα πίστευε κανείς ότι προσπαθεί να μας πείσει ότι είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για οποιαδήποτε μεγάλη δουλειά.

Κάπου της ξεφεύγει η φράση “κανονικός άνθρωπος”. Η ίδια είναι ολοφάνερο ότι θεωρεί τον εαυτό της κάτι ανώτερο του λαού. Ότι αξίζει να είναι πάνω, να οδηγεί, να ξεχωρίζει. Η ματαιοδοξία της, η υπέρμετρη φιλοδοξία, η αφόρητη επανάληψη κοινοτοπιών, η προσποιητή αφέλεια, και η επίδειξη κάνουν αυτό το βιβλίο ένα άχαρο υπόδειγμα αυτολιβανίσματος.

Τί διδάσκει η κυρία Αγγελοπούλου μέσω του βιβλίου; Να κυνηγάς με λύσσα ακόμα και τον πιο κενό σου στόχο, γιατί μπορεί αυτός ο μικρός στόχος να κάνει καραμπόλα για κάτι πολύ μεγαλύτερο που σήμερα δεν ξέρεις ποιό θα είναι αυτό. Η ίδια κίνησε γη κι ουρανό προκειμένου να προσκληθεί σε μια εκδήλωση της ελίτ που άλλαξε θεμελιωδώς τη ζωή της: στην εκδήλωση γνώρισε τον πάμπλουτο μέλλοντα σύζυγό της.

Το βιβλίο είναι προκλητικό όχι γιατί μια πλούσια, διάσημη και διψασμένη για εξουσία γυναίκα περιγράφει έξω απ’ τα δόντια την περιπέτειά της, αλλά γιατί αυτή η γυναίκα δεν καταφέρνει να γίνει ούτε στιγμή πραγματικά ανθρώπινη και συμπαθής. Θέλει να δώσει μια εικόνα πυγμής, θέλησης και ικανότητας, και τελικά καταφέρνει να φτιάξει κάτι τόσο τεχνητό και ψεύτικο που γίνεται απωθητικό. Σαν να επιλέγει η ίδια να βάζει γύρω της έναν τεράστιο τοίχο για να μη δούμε ότι δεν είναι παρά ένας άνθρωπος όπως όλοι μας.

Οι ηγέτες δεν είναι υπεράνθρωποι. Έχουν αδυναμίες, αλλά έχουν και ταπεινότητα. Κάτι που στο βιβλίο δεν φαίνεται καθόλου. Επίσης, θολό είναι και το όραμά της: δεν έχει να προτείνει τίποτα για τον κόσμο πέρα κοινοτοπιών και φιλανθρωπίας.

Η κυρία Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη, ακκίζεται διαρκώς, της αρέσει να τη λένε Γιάννα, να την αναγνωρίζουν, να την επιβεβαιώνουν. Η αυτοβιογραφία της δε μπορεί να εμπνεύσει έναν άνθρωπο που θέλει να κάνει πραγματικά τη διαφορά γιατί του λέει ότι πρέπει να θυσιάσει την αυτοεκτίμησή του, τον εαυτό του, την ταπεινότητά του στο βωμό της ωμής δύναμης, της ψευτιάς ενδεχομένως και της εγωπάθειας.

Οι προθέσεις της, όσο ειλικρινείς κι αν είναι, σκοντάφτουν πάνω στην αδυναμία της που είναι σαφέστατα ένα σύνδρομο ανωτερότητας και ναρκισισμού. Η ομολογημένη ελεγχομανία της δεν κρύβει την ανομολόγητη εξουσιομανία της. Κι έτσι το βιβλίο δεν περιγράφει το δράμα μιας γυναίκας που προσπαθεί να κάνει κάτι με νόημα, αλλά το δράμα μιας γυναίκας που πιστεύει ότι αξίζει πάντα κάτι περισσότερο απ’ αυτό που έχει ή είναι. Μιας γυναίκας που δε συμβιβάζεται με την ταπεινότητα, που θέλει να μεγαλουργήσει για να μεγαλουργήσει. Κι αυτό δε μπορεί παρά να είναι κωμικό. Η συγγραφέας Αγγελοπούλου αδυνατεί να σκεφτεί τον αναγνώστη γι’ αυτό και δεν μπορεί να τον κερδίσει -ούτε συναισθηματικά, ούτε λογικά. Ακόμα και η στιγμή της αδυναμίας της η αφήγηση γίνεται κωμική.

Ο κόσμος καίγεται και η κυρία Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη προσέχει μην και της χαλάσει το μακιγιάζ, μην της σπάσει το τακούνι, μην ξεμείνει το τζετ από μπάτλερ, μην και τύχει δίπλα στο διάσημο καλεσμένο της δεν κάτσει κάποιος αντίστοιχου ενδιαφέροντος καλεσμένος.

Η απόσταση απ’ την πραγματικότητα, η μεγαλομανία, η αίσθηση της αποστολής, η απληστία, η κενότητα κι η αφόρητη κοινοτοπία, ο κυνισμός, η παιδαριώδης πολιτική σκέψη, συνθέτουν ένα ανάγνωσμα που πιθανότατα θα σας κάνει να το απορρίψετε απ’ τις πρώτες κιόλας σελίδες. Τα κουτσομπολιά για τις σχέσεις της με εκάστοτε υπουργούς και πρωθυπουργούς αδυνατούν κι αυτά να κάνουν το ανάγνωσμα πιο ενδιαφέρον. Ούτε και οι γλωσσικές παρεκτροπές με τα “γαλλικά” της, που θέλουν να μας δείξουν υπολογισμένα το εκρηκτικό της ταπεραμέντο και την αίσθηση παραβατικότητας που τη χαρακτηρίζει καταφέρνουν να κινήσουν το ενδιαφέρον ενός σοβαρού αναγνώστη.

Η γλώσσα του βιβλίου παραπέμπει μάλλον σε μετάφραση απ’ τα Αγγλικά. Γενικά το κείμενο δίνει την εντύπωση ότι μιλά σ’ ένα διεθνές παρά σ’ ένα στενά ελληνικό κοινό. Άλλωστε το υποδηλώνει κι ο τίτλος του. Δε λες στους έλληνες “αυτό είναι το ελληνικό μου δράμα”. Αυτό το λες στους ξένους. Γι’ αυτό στα ελληνικά το βιβλίο ονομάστηκε απλά “Γιάννα”. Η ματαιοδοξία της είναι μνημειώδης.

Πιστεύω ότι αν είχε περισσότερο χιούμορ, περισσότερη αυτογνωσία, περισσότερη εγγύτητα με την πραγματικότητα και περισσότερο θάρρος να ψαχτεί περισσότερο σχετικά με τον εαυτό της κι όχι με την εικόνα της, σίγουρα η κυρία Αγγελοπούλου-Δασκαλάκη θα έγραφε ένα ενδιαφέρον βιβλίο. Αλλά για να γράψεις ένα ενδιαφέρον βιβλίο πρέπει πρώτα να γίνεις ουσιωδώς ενδιαφέρον κι εσύ ο ίδιος, ο συγγραφέας. Δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν αγοράζονται όλα.

Σημείωση. Συνεργάστηκα ως εξωτερικός συντάκτης, γράφοντας κριτικές βιβλίων, με την εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος, όταν είχε περιέλθει στην ιδιοκτησία της κυρίας Αγγελοπούλου και δεν έχω κανένα παράπονο από εκείνη τη συνεργασία μου.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ροη αρθρων