Του Δημήτρη Α. Σεβαστάκη*, απο την Αυγη...
Όταν πατήθηκε το κουμπί της συλλογικής καταβύθισης πριν τρία χρόνια, από τα πρώτα που έγιναν ήταν ο υπερεξοπλισμός των δυνάμεων καταστολής, ώστε να σπάσουν οι μαζικές εξεγερσιακές εκδηλώσεις. Θα ακολουθήσει, άραγε σήμερα, ο νομικός υπερξοπλισμός, ώστε να σπάσουν και οι κοινοβουλευτικές αντιστάσεις; Κάθε βουλευτής θα μπορεί να κατηγορηθεί ως μέτοχος εγκληματικής οργάνωσης, κάθε διαφωνία ή πολιτική πράξη αντίδρασης θα μπορεί να παρερμηνευθεί ως εγκληματική;
Πιθανόν αυτό θα συμβεί με όχημα τη Χ.Α. Κάθε άποψη θα μπορεί να σκηνοθετηθεί ως άκρο. Εξάλλου, η αντίστοιχη «θεωρία» παραμένει ανυπόστατη. Δεν υπάρχει οικονομική πολιτική, αλλά μόνο φοροκλοπή και γαιοκλοπή και κάθε σκασμένος πολίτης που κάνει «κιχ» δεν θα έχει καν τη σκέπη κάποιου κοινοβουλευτικού κόμματος, αφού το τελευταίο θα είναι σε ομηρεία ενός πλήρους νομικού δικτύου απαγορεύσεων. Με τη νέα νομοθεσία που (ενδεχομένως) ζεσταίνεται, η πιθανολόγηση μπορεί ανά πάσα στιγμή να καταστεί ισοδύναμη της βεβαιωμένης κατηγορίας. Αν, π.χ., μετάσχει κάποιος σε μια διαδήλωση που θα καταλήξει σε επεισόδια (τόσο εύκολα σκηνοθετημένα), μπορεί να θεωρηθεί ως συνένοχος σε παραβατική πράξη, ακόμα κι αν ψωνίζει τυρόπιτα στην Ερμού την ώρα των επεισοδίων. Ο βουλευτής -τέως προστάτης του- θα κάνει μια τυπική παράσταση διαμαρτυρίας, αφού κι αυτός θα μετεωρίζεται στο απειλητικό παρακοινοβουλευτικό νομικόμορφο χάος, που κάποιοι προσπαθούν να στήσουν. Προσωπικά δεδομένα, παρακολουθήσεις, νομικοποίηση (και κατά περίπτωση ενοχοποίηση) κάθε κοινωνικής σύναψης: Καλησπέρα, 1950.
Ο κ. Σπηλιωτόπουλος, ο κ. Παυλόπουλος, η κ. Μπακογιάννη, οι καραμανλικοί, ξύπνησαν αργά από τον μαλακό κοινοβουλευτικό ύπνο. Το ίδιο διστακτικός κι ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν είδε καθαρά ότι πίσω από τον χορό στο τοτέμ τη δολοφονικής Ακροδεξιάς κρύβεται μια άλλη, ευφυέστερη (και πιο απελπισμένη, στα πρόθυρα του πολιτικού θανάτου της) Ακροδεξιά. Δεν θα 'χει τέλος αυτό που στήνεται. Κάποιοι βέβαια θεωρούν τον αγώνα για βαθιά δημοκρατία, για δικαιώματα, για κράτος δικαίου (ναι, αυτή τη ρητορική κατασκευή που περιγράφει έναν πλήρη, αλλά, τουλάχιστον, πολιτικά πολυεστιακό καπιταλισμό), για στοιχειώδεις αστικές ελευθερίες, για το δικαίωμα στην διαφωνία, όλα αυτά, κακομαθημένοι από τον πολιτικό εκμαυλισμό της Μεταπολίτευσης, τα θεωρούν δεδομένα, εύκολα, σχεδόν «δεξιά» ως αιτήματα. Δεν έχουν πάρει είδηση ότι είναι τα κεντρικότερα στοιχεία μιας καινούργιας και δομικής διεκδίκησης. Ότι δεν υπάρχει τίποτα πλέον ως δεδομένο. Ότι κάθε κρίση θεσμού και κοινωνικού μέτρου είναι αφορμή για άρση του και ακύρωση. Γιατί, αν η νέα κανονικότητα είναι να ψάχνεις στα σκουπίδια ή να αυτοκτονείς, το διεκδικήσιμο γίνεται - πριν απ' όλα- να σωθείς κι όχι το είδος σοσιαλισμού που μπορεί να είναι ανεκτό, ώστε να μη θεωρηθεί οπορτουνισμός και προδοσία του κινήματος. Η πείνα οδηγεί και την Αριστερά πίσω από τις περσινές και προπέρσινες διεκδικήσεις της. Γιατί, βεβαίως, ο σοσιαλισμός (χωρίς γραφειοκρατικές στρούγκες, συνωμοσίες, ευνοημένους αυλικούς και προγραμμένους) είναι η ιστορική λύση, αλλά προηγείται η κοινωνική εξισορρόπηση, το «αστικό» κράτος, οι θεσμοί πρόνοιας, εκλαϊκευμένης διαταξικής μόρφωσης, συντροφικού εθελοντισμού. Αυτά, νομίζω, γίνονται σήμερα τα πιο αποδεκτά και αποτελεσματικά εργαλεία διεκδίκησης, με αυτά θα διατυπωθούν οι νέες παραγωγικές στοχεύσεις, μέσα από αυτά μπορεί να ουσιωθεί και να ξαναχτιστεί ένας βαθύς αριστερός λόγος.
Πολλά εκνευρίζουν στην «από δω πλευρά». Πολλά μοιάζουν ρεφορμιστικές αναπαλαιώσεις. Αλλά όταν τίθενται ζητήματα ακόμα και νομιμότητας της Αριστεράς (όπως θα τεθούν ωμά σε λίγο), εσύ δεν πρέπει να πας στο βουνό (διευκολύνοντας), αλλά να μείνεις στην πόλη, στην κοινωνία, στους ανθρώπους, στον τόπο μιας αναδιεκδικούμενης ποιότητας. Όντως, «οι παλιοί πασόκοι», οι νέοι θηρευτές μιας φαντασιακής εξουσίας, οι ιδιοτελώς προσερχόμενοι στην Αριστερά, οι θαμώνες του σημιτικού και παπανδρεϊκού κράτους είναι εξοργιστικοί στην προσαρμοστικότητά τους. Όντως, η κοινοβουλευτική δομή, ευρύτερα, έχει χάσει τις ποιότητές της, αλλά αυτό πρέπει να το πούμε κοιτώντας την Ιστορία. Η διαφωνία, από την μια «όπλο παρά πόδα» και «ασύρματοι» ή από την άλλη κανόνες αστικής δημοκρατίας, επιβεβαίωσε τη γραμμή της ΕΔΑ. Δημοκρατική νομιμότητα, ανυποχώρητος κοινοβουλευτισμός, απόλυτη πειθάρχηση στις συλλογικές θεσμοποιήσεις, συνδικαλιστική τιμιότητα και ευφυΐα. Αυτή η επιλογή της Αριστεράς ήταν και η μέγιστη υπέρβαση στις τότε συνθήκες, αφού οι συμμορίες του μετεμφυλιακού κράτους δεν το άντεχαν. Και ανάγκασε το σύστημα να εκτραπεί αδίστακτα τη δεκαετία του '60 και του '70, μέχρι που πάνω στα ερείπια να κερδηθεί μια στοιχειώδης και πολύτιμη δημοκρατία (αυτή που βρίζουμε αγανακτισμένοι). Και αυτή η δημοκρατία έδωσε λαϊκά κέρδη. Οι πολίτες, με την ουσιαστική συμμετοχή και της Αριστεράς, μορφώθηκαν, έζησαν καλύτερα, χάρηκαν. Ναι, υπήρξαν γενιές που χάρηκαν. Ναι, αυτό που γκρεμίζεται σήμερα, αφού απαξιώθηκε, αφού τσακίστηκε από διάτρητα κόμματα εξουσίας, αγορασμένους «συνδικάλες» και στελέχη ανήθικα, που βρήκαν συστημική τρύπα και χώθηκαν, αυτό που χάνεται είναι η λαϊκή χαρά, η αίσθηση ότι υπάρχει αύριο.
Φτιάχνεται κάτι ακραίο, σκοτεινό, γιατί ό,τι επακολουθήσει θα 'ναι αβάσταχτο. Και έχει χρέος το πραγματικό δημοκρατικό τόξο, οι άνθρωποι που αφίστανται ιδεολογικά και κυρίως ηθικά από τον νεοφιλελευθερισμό, να στοιχηθούν. Η συνεύρεση δεν είναι εναντίον όσων σκέφτονται την παρασυνταγματική εκτροπή (και ενίοτε την πράττουν), αλλά κυρίως εναντίον αυτών που βολεύονται πίσω της. Εναντίον όσων αστόχαστα δεν παίρνουν είδηση τον κατακλυσμό, παρά μόνο αν χτυπήσει την πόρτα τους. Αυτών που παράγουν τον νεοφασισμό ως πολιτική συνθήκη κι όχι των άξεστων που τον αναπαριστούν. Η νέα εκκρεμής απόπειρα της μεγάλης, πολύπλευρης Αριστεράς θα συνταχθεί μέσα στην φτώχεια, είναι όμως συνώνυμη της ανάπτυξης και χειραφέτησης της χώρας. Κρύβει και φιλοδοξίες, και ιδιοτέλειες, και ζωντανές πλευρές του κινήματος και ανεκπλήρωτα αλλά και μεγάλα παραγωγικά και κοινωνικά αιτήματα. Κρύβει ίσως και τους δισταγμούς και τις τύψεις από τη βεβαιωμένη Αριστερά. Αλλά είναι η μόνη άμυνα στην εκτροπή που βράζει. Η παραλυτική διαφωνία πάνω σε τακτικές και κινηματικές τεχνοτροπίες είναι πολυτέλεια. Προς τη Γυάρο, οι συλληφθέντες έψαχναν μια λάμψη συγκατάβασης στο μάτι του φρουρού, που να τους κάνει να πιστέψουν ότι δεν χάθηκαν όλα. Εκεί είμαστε, στο αρματαγωγό προς τη Γυάρο. Μακάρι να κρατηθούμε ακέραιοι στον πανευρωπαϊκό εκφασισμό.
* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος αν. καθηγητής ΕΜΠ. dsevastakis@arch.ntua.gr
Όταν πατήθηκε το κουμπί της συλλογικής καταβύθισης πριν τρία χρόνια, από τα πρώτα που έγιναν ήταν ο υπερεξοπλισμός των δυνάμεων καταστολής, ώστε να σπάσουν οι μαζικές εξεγερσιακές εκδηλώσεις. Θα ακολουθήσει, άραγε σήμερα, ο νομικός υπερξοπλισμός, ώστε να σπάσουν και οι κοινοβουλευτικές αντιστάσεις; Κάθε βουλευτής θα μπορεί να κατηγορηθεί ως μέτοχος εγκληματικής οργάνωσης, κάθε διαφωνία ή πολιτική πράξη αντίδρασης θα μπορεί να παρερμηνευθεί ως εγκληματική;
Πιθανόν αυτό θα συμβεί με όχημα τη Χ.Α. Κάθε άποψη θα μπορεί να σκηνοθετηθεί ως άκρο. Εξάλλου, η αντίστοιχη «θεωρία» παραμένει ανυπόστατη. Δεν υπάρχει οικονομική πολιτική, αλλά μόνο φοροκλοπή και γαιοκλοπή και κάθε σκασμένος πολίτης που κάνει «κιχ» δεν θα έχει καν τη σκέπη κάποιου κοινοβουλευτικού κόμματος, αφού το τελευταίο θα είναι σε ομηρεία ενός πλήρους νομικού δικτύου απαγορεύσεων. Με τη νέα νομοθεσία που (ενδεχομένως) ζεσταίνεται, η πιθανολόγηση μπορεί ανά πάσα στιγμή να καταστεί ισοδύναμη της βεβαιωμένης κατηγορίας. Αν, π.χ., μετάσχει κάποιος σε μια διαδήλωση που θα καταλήξει σε επεισόδια (τόσο εύκολα σκηνοθετημένα), μπορεί να θεωρηθεί ως συνένοχος σε παραβατική πράξη, ακόμα κι αν ψωνίζει τυρόπιτα στην Ερμού την ώρα των επεισοδίων. Ο βουλευτής -τέως προστάτης του- θα κάνει μια τυπική παράσταση διαμαρτυρίας, αφού κι αυτός θα μετεωρίζεται στο απειλητικό παρακοινοβουλευτικό νομικόμορφο χάος, που κάποιοι προσπαθούν να στήσουν. Προσωπικά δεδομένα, παρακολουθήσεις, νομικοποίηση (και κατά περίπτωση ενοχοποίηση) κάθε κοινωνικής σύναψης: Καλησπέρα, 1950.
Ο κ. Σπηλιωτόπουλος, ο κ. Παυλόπουλος, η κ. Μπακογιάννη, οι καραμανλικοί, ξύπνησαν αργά από τον μαλακό κοινοβουλευτικό ύπνο. Το ίδιο διστακτικός κι ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν είδε καθαρά ότι πίσω από τον χορό στο τοτέμ τη δολοφονικής Ακροδεξιάς κρύβεται μια άλλη, ευφυέστερη (και πιο απελπισμένη, στα πρόθυρα του πολιτικού θανάτου της) Ακροδεξιά. Δεν θα 'χει τέλος αυτό που στήνεται. Κάποιοι βέβαια θεωρούν τον αγώνα για βαθιά δημοκρατία, για δικαιώματα, για κράτος δικαίου (ναι, αυτή τη ρητορική κατασκευή που περιγράφει έναν πλήρη, αλλά, τουλάχιστον, πολιτικά πολυεστιακό καπιταλισμό), για στοιχειώδεις αστικές ελευθερίες, για το δικαίωμα στην διαφωνία, όλα αυτά, κακομαθημένοι από τον πολιτικό εκμαυλισμό της Μεταπολίτευσης, τα θεωρούν δεδομένα, εύκολα, σχεδόν «δεξιά» ως αιτήματα. Δεν έχουν πάρει είδηση ότι είναι τα κεντρικότερα στοιχεία μιας καινούργιας και δομικής διεκδίκησης. Ότι δεν υπάρχει τίποτα πλέον ως δεδομένο. Ότι κάθε κρίση θεσμού και κοινωνικού μέτρου είναι αφορμή για άρση του και ακύρωση. Γιατί, αν η νέα κανονικότητα είναι να ψάχνεις στα σκουπίδια ή να αυτοκτονείς, το διεκδικήσιμο γίνεται - πριν απ' όλα- να σωθείς κι όχι το είδος σοσιαλισμού που μπορεί να είναι ανεκτό, ώστε να μη θεωρηθεί οπορτουνισμός και προδοσία του κινήματος. Η πείνα οδηγεί και την Αριστερά πίσω από τις περσινές και προπέρσινες διεκδικήσεις της. Γιατί, βεβαίως, ο σοσιαλισμός (χωρίς γραφειοκρατικές στρούγκες, συνωμοσίες, ευνοημένους αυλικούς και προγραμμένους) είναι η ιστορική λύση, αλλά προηγείται η κοινωνική εξισορρόπηση, το «αστικό» κράτος, οι θεσμοί πρόνοιας, εκλαϊκευμένης διαταξικής μόρφωσης, συντροφικού εθελοντισμού. Αυτά, νομίζω, γίνονται σήμερα τα πιο αποδεκτά και αποτελεσματικά εργαλεία διεκδίκησης, με αυτά θα διατυπωθούν οι νέες παραγωγικές στοχεύσεις, μέσα από αυτά μπορεί να ουσιωθεί και να ξαναχτιστεί ένας βαθύς αριστερός λόγος.
Πολλά εκνευρίζουν στην «από δω πλευρά». Πολλά μοιάζουν ρεφορμιστικές αναπαλαιώσεις. Αλλά όταν τίθενται ζητήματα ακόμα και νομιμότητας της Αριστεράς (όπως θα τεθούν ωμά σε λίγο), εσύ δεν πρέπει να πας στο βουνό (διευκολύνοντας), αλλά να μείνεις στην πόλη, στην κοινωνία, στους ανθρώπους, στον τόπο μιας αναδιεκδικούμενης ποιότητας. Όντως, «οι παλιοί πασόκοι», οι νέοι θηρευτές μιας φαντασιακής εξουσίας, οι ιδιοτελώς προσερχόμενοι στην Αριστερά, οι θαμώνες του σημιτικού και παπανδρεϊκού κράτους είναι εξοργιστικοί στην προσαρμοστικότητά τους. Όντως, η κοινοβουλευτική δομή, ευρύτερα, έχει χάσει τις ποιότητές της, αλλά αυτό πρέπει να το πούμε κοιτώντας την Ιστορία. Η διαφωνία, από την μια «όπλο παρά πόδα» και «ασύρματοι» ή από την άλλη κανόνες αστικής δημοκρατίας, επιβεβαίωσε τη γραμμή της ΕΔΑ. Δημοκρατική νομιμότητα, ανυποχώρητος κοινοβουλευτισμός, απόλυτη πειθάρχηση στις συλλογικές θεσμοποιήσεις, συνδικαλιστική τιμιότητα και ευφυΐα. Αυτή η επιλογή της Αριστεράς ήταν και η μέγιστη υπέρβαση στις τότε συνθήκες, αφού οι συμμορίες του μετεμφυλιακού κράτους δεν το άντεχαν. Και ανάγκασε το σύστημα να εκτραπεί αδίστακτα τη δεκαετία του '60 και του '70, μέχρι που πάνω στα ερείπια να κερδηθεί μια στοιχειώδης και πολύτιμη δημοκρατία (αυτή που βρίζουμε αγανακτισμένοι). Και αυτή η δημοκρατία έδωσε λαϊκά κέρδη. Οι πολίτες, με την ουσιαστική συμμετοχή και της Αριστεράς, μορφώθηκαν, έζησαν καλύτερα, χάρηκαν. Ναι, υπήρξαν γενιές που χάρηκαν. Ναι, αυτό που γκρεμίζεται σήμερα, αφού απαξιώθηκε, αφού τσακίστηκε από διάτρητα κόμματα εξουσίας, αγορασμένους «συνδικάλες» και στελέχη ανήθικα, που βρήκαν συστημική τρύπα και χώθηκαν, αυτό που χάνεται είναι η λαϊκή χαρά, η αίσθηση ότι υπάρχει αύριο.
Φτιάχνεται κάτι ακραίο, σκοτεινό, γιατί ό,τι επακολουθήσει θα 'ναι αβάσταχτο. Και έχει χρέος το πραγματικό δημοκρατικό τόξο, οι άνθρωποι που αφίστανται ιδεολογικά και κυρίως ηθικά από τον νεοφιλελευθερισμό, να στοιχηθούν. Η συνεύρεση δεν είναι εναντίον όσων σκέφτονται την παρασυνταγματική εκτροπή (και ενίοτε την πράττουν), αλλά κυρίως εναντίον αυτών που βολεύονται πίσω της. Εναντίον όσων αστόχαστα δεν παίρνουν είδηση τον κατακλυσμό, παρά μόνο αν χτυπήσει την πόρτα τους. Αυτών που παράγουν τον νεοφασισμό ως πολιτική συνθήκη κι όχι των άξεστων που τον αναπαριστούν. Η νέα εκκρεμής απόπειρα της μεγάλης, πολύπλευρης Αριστεράς θα συνταχθεί μέσα στην φτώχεια, είναι όμως συνώνυμη της ανάπτυξης και χειραφέτησης της χώρας. Κρύβει και φιλοδοξίες, και ιδιοτέλειες, και ζωντανές πλευρές του κινήματος και ανεκπλήρωτα αλλά και μεγάλα παραγωγικά και κοινωνικά αιτήματα. Κρύβει ίσως και τους δισταγμούς και τις τύψεις από τη βεβαιωμένη Αριστερά. Αλλά είναι η μόνη άμυνα στην εκτροπή που βράζει. Η παραλυτική διαφωνία πάνω σε τακτικές και κινηματικές τεχνοτροπίες είναι πολυτέλεια. Προς τη Γυάρο, οι συλληφθέντες έψαχναν μια λάμψη συγκατάβασης στο μάτι του φρουρού, που να τους κάνει να πιστέψουν ότι δεν χάθηκαν όλα. Εκεί είμαστε, στο αρματαγωγό προς τη Γυάρο. Μακάρι να κρατηθούμε ακέραιοι στον πανευρωπαϊκό εκφασισμό.
* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος αν. καθηγητής ΕΜΠ. dsevastakis@arch.ntua.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου