Tα χαρμόσυνα νέα της απεμπλοκής της Ιρλανδίας από τα μνημόνια, εορτάσθηκαν από την Ιρλανδική κυβέρνηση προπαγανδιστικά ως απελευθέρωση "από τα δεσμά της τρόικα", ενδεικτική φράση για το πραγματικό περιεχόμενο των μνημονίων.
Η Ιρλανδία δεν μπήκε στα μνημόνια εξαιτίας του Δημοσίου Χρέους της. Αντίθετα το δημόσιο χρέος της εκτοξεύθηκε απότομα με την είσοδό της στην επίβλεψη της τρόικα, η οποία επέβλεψε την "δημοσιοποίηση" του ιδιωτικού τραπεζικού χρέους κυρίως, αλλά όχι μόνο, της αμαρτωλής Anglo Irish, της μεγαλύτερης δηλαδή τράπεζας της χώρας, που έπεσε έξω με την κρίση. Από το πενιχρό 25% περίπου του ΑΕΠ που ήταν το δημόσιο χρέος το 2007, έφτασε με την αρωγή της τρόικα στο 120% περίπου το 2012 με αβέβαιη εξέλιξη και στο μέλλον. Οι διοικούντες την τράπεζα έχει αποκαλυφθεί ότι εξαπάτησαν την Ιρλανδική κυβέρνηση υποεκτιμώντας το κόστος της διάσωσής της στα 7 δισ, έναν αριθμό που έχουν ομολογήσει πως τον επινόησαν (για την ακρίβεια "τον έβγαλαν από τον κ… τους", όπως σάρκαζαν κυνικά οι ίδιοι).
Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι η Ιρλανδία πέρα από τις άλλες "αρετές" της πριν την κρίση, όταν παρουσιαζόταν ως παράδειγμα προς μίμηση, σαν Κέλτικος Τίγρης, είχε επίσης ένα ρόλο καταφυγίου χαμηλών φορολογικών συντελεστών, μέσα σε ένα παγκόσμιο δίκτυο εταιρικής φοροαποφυγής που περιλάμβανε εταιρείες - κολοσσούς, όπως η Google και η Apple. Αυτό και η φούσκα των ακινήτων ήταν βασικά στοιχεία του ιρλανδικού θαύματος, που κατέρρευσε με την έναρξη της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Αφού λοιπόν οι Ιρλανδοί φορτώθηκαν τα ιδιωτικά χρέη των μεγαλοτραπεζιτών, μετά από απαίτηση της ΕΚΤ και της τρόικα, ακολουθήθηκε η γνωστή "θεραπεία" καθολικής ισχύος: το νεοφιλελεύθερο δόγμα της λιτότητας. Η δόση της λιτότητας που επιβλήθηκε στην Ιρλανδία ήταν μικρότερη από την αντίστοιχη Ελληνική και το σημείο εκκίνησης των μισθών και των υποδομών πολύ ανώτερο. Η μείωση των μέσων μισθών (βλ. διάγραμμα κάτω για τον μέσο εβδομαδιαίο μισθό στην Ιρλανδία) ήταν πολύ μικρότερη από την Ελλάδα, η συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους παρότι βίαιη και κοινωνικά καταστροφική δεν έφτασε ποτέ στην διάλυση των πάντων όπως στην χώρα μας - μετά την κρίση το μέσο διαθέσιμο εισόδημα του κάθε Ιρλανδικού νοικοκυριού (δηλαδή μετά την πληρωμή όλων των φόρων και των λογαριασμών) ήταν πάνω από 20.000 Ευρώ ετησίως. Παρόλα αυτά τα αποτελέσματα ήταν και στην Ιρλανδία καταστροφικά.
πηγή: Terrence McDonough, Professor of Economics, National University of Ireland, Galway


Ανεργία και μετανάστευση

Όπως και σε όλες τις χώρες της περιφέρειας, η πολιτική λιτότητας απογείωσε την ανεργία στη χώρα σε υψηλότατα επίπεδα, αλλά πάντως χαμηλότερα θα έλεγε κανείς από τις χώρες της Μεσογείου. Η πραγματική εικόνα είναι όμως διαφορετική. Η κοινή γλώσσα και οι μεγάλες ιρλανδικές κοινότητες σε όλο τον αγγλόφωνο κόσμο έχουν κάνει την φυγή των νέων μέσω της μετανάστευσης ευκολότερη στην Ιρλανδία από ότι στις υπόλοιπες χώρες της κρίσης. Στην διάρκεια της οικονομικής κατάρρευσης μετά λιτότητας, κάπου μεταξύ 5 και 10% του επίσημου εργατικού δυναμικού της χώρας μετανάστευσε, συγκρατώντας έτσι τεχνητά τα νούμερα της ανεργίας μακρυά από τα Ελληνικά και Ισπανικά υψηλά (όπως συνέβη και στις Βαλτικές χώρες κατά την διάρκεια της πρόσφατης κρίσης - με "Ελληνικά" παρόλα αυτά ποσοστά ανεργίας). Παράλληλα, υπάρχει η ανησυχία πως η κατάρρευση της αγοράς εργασίας έχει απομειώσει τόσο την βάση δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού ώστε αυτό να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις ακόμα και αν βγει η χώρα από την ύφεση και τη στασιμότητα.
Η μετανάστευση έχει αποτελέσει βασικό εργαλείο αντιμετώπισης της κρίσης στην Ιρλανδία, τόσο που πρόσφατα η Ιρλανδική κυβέρνηση έστειλε επιστολές σε περίπου 6000 ανέργους να ψάξουν να βρουν δουλειά σε άλλη χώρα, στα πλαίσια του περιορισμού των δαπανών για τα επιδόματα ανεργίας...

Αύξηση της φτώχειας και των ανισοτήτων

Πρόσφατη έρευνα των Ιρλανδικών συνδικάτων έδειξε πως το 10% των Ιρλανδών υφίσταται "διατροφική φτώχεια" δηλαδή χάνει γεύματα επειδή δεν επαρκούν τα χρήματα για να αγοράσουν τα απαραίτητα τρόφιμα. Παράλληλα το ποσοστό των Ιρλανδών σε κίνδυνο φτώχειας στην χώρα αυξήθηκε στο 16%. Με όλα αυτά η ανισότητα στην χώρα αυξάνεται (με λιγότερο ταχείς ρυθμούς από εκείνους των χωρών του Νότου αξίζει και εδώ να σημειωθεί). Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε πως ακόμα και μετά τις περικοπές, τα επιδόματα ανεργίας είναι διπλάσια των αντίστοιχων Ελληνικών όπως και οι ανάλογες παροχές που προστατεύουν τους πιο ευάλωτους.
Παρότι όμως η Ιρλανδία είχε υπουργούς που δεν συναινούσαν αυθόρμητα στην κάθετη και βίαιη περικοπή του κοινωνικού κράτους με τον ίδιο ενθουσιασμό που επέδειξαν οι δικοί μας, η λογική της λιτότητας οδήγησε σε συνεχή περιορισμό του. Οι πρόσφατες μόνο περικοπές στο σύστημα πρόνοιας και επιδομάτων της Ιρλανδίας ήταν εκτενείς μέσα σε ένα συνολικό πλαίσιο περικοπών που έφτασε τα 2.5 δισ. Ευρώ

 

Ένα μοντέλο που οδηγεί πού;


Ο Terrence McDonough καθηγητής οικονομικών στο Δουβλίνο, μιλώντας στο συνέδριο του Ινστιτούτου Levy που έγινε πρόσφατα στην Αθήνα, μίλησε για μια "ανάκαμψη" σχήματος L: για την Ιρλανδία: δηλαδή μη-ανάκαμψη. Ισχυρίστηκε πως η λιτότητα έχει επιτύχει να ρίξει τις οικονομίες των χωρών όπου εφαρμόζεται ένα σκαλοπάτι πιο κάτω για το ορατό μέλλον. Η πτώση της Ιρλανδίας έγινε από ψηλότερο επίπεδο και ήταν μικρότερη από την Ελλάδα αλλά παρόλα αυτά "πέφτει κατηγορία"... Η Ιρλανδία όπως και όλη η Ευρώπη καλείται να βρει ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, που δεν θα διώχνει τον πληθυσμό της από τη χώρα, ούτε θα γεμίζει τις γραμμές των συσσιτίων και θα φουσκώνει τα πλήθη των απόρων, ούτε θα ζει από τους φοροφυγάδες όλου του κόσμου. Δεν συμβαίνει βέβαια κάτι τέτοιο: Ήδη η κυβέρνηση της Ιρλανδίας έχει κάνει σαφές πως μπορεί η επιτήρηση της τρόικα να έχει τελειώσει, αλλά η λιτότητα θα συνεχίζεται: το σύμφωνο σταθερότητας που δεσμεύει τα δημοσιονομικά των χωρών της Ευρωζώνης δρα σαν δεσμά που καθηλώνουν την χώρα - την Ευρωπαϊκή περιφέρεια ολόκληρη - σε μακρά στασιμότητα και αποδυνάμωση, παρότι μάλιστα η Ιρλανδία ήταν εξαρχής και παραμένει μια χώρα της οποίας η οικονομία είχε "εξαγωγικό προσανατολισμό", όσο στρεβλός και να ήταν αυτός..
Σε πρόσφατο κύριο άρθρο της εφημερίδας Guardian επισημαίνονταν η ειδική θέση της Ιρλανδίας και οι ιδιαιτερότητές της:
"Ύστερα από πέντε χρόνια προϋπολογισμών με το χασαπομάχαιρο οι ανησυχητικές στατιστικές παραμένουν. Το δημόσιο χρέος που ήταν προηγουμένως χαμηλό, παραμένει σαφώς υψηλότερο του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος και παρότι το Δουβλίνο το χρηματοδοτεί προς το παρόν περήφανα μέσω των αγορών, οποιοσδήποτε νέος γύρος ανησυχίας στις αγορές θα μπορούσε να το στείλει πάλι στην εντατική… Το ανθρώπινο κόστος έχει υπάρξει απελπιστικό. Παρόλα αυτά από τις θέσεις εργασίας μέχρι το ΑΕΠ τα δεδομένα δείχνουν επιτέλους πως κάποια στροφή αρχίζει να συμβαίνει. Συνεπάγεται αυτό πως αν υποφέρεις αρκετό από τον πόνο, θα κερδίσεις στο τέλος; Δεν υπάρχει καμία τέτοια βεβαιότητα…
… Η Ιρλανδία ήταν μάλλον σε καλύτερη θέση από κάποιες άλλες χώρες να αποφύγει πολλές από τις πολλές παγίδες που στήνει η λιτότητα. Ο ρόλος των ξένων εταιρειών σε τομείς όπως η υψηλή τεχνολογία καθιστά τις συνολικές επενδύσεις λιγότερο εξαρτημένες από τις διαθέσεις στο εσωτερικό της χώρας. Και πέρα από την ψυχολογία του επιχειρείν, υπάρχει η ευρύτερη στωική ψυχολογία ενός παραδοσιακά φτωχού πληθυσμού ιδιοκτητών, που ποτέ δεν πολυπίστεψε στα πλούτη που απέκτησε στην διάρκεια της ευημερίας. Ένα ιδιάζον κομματικό σύστημα που κριαρχείται από δύο Κεντροδεξιά κόμματα επέτρεψε στους ψηφοφόρους να εκτονωθούν το 2011 συντρίβοντας την μία κυβέρνηση χωρίς να αλλάζουν θεμελιωδώς την πορεία της χώρας. Ο θρίαμβος της λιτότητας στην Ιρλανδία δεν είναι εξασφαλισμένος και αν έρθει θα έχει συμβεί με φριχτό κόστος. Η ιστορία ενός νησιού που υπέφερε σιωπηλά δεν έχει μεταφέρεται εύκολα σε άλλες χώρες, όπου ο αέρας είναι γεμάτος με περισσότερη οργή"
Η Ιρλανδία δείχνει τις συνέπειες της παραμονής στη λογική της λιτότητας. Ο "καλός μαθητής" έχει διώξει του πολίτες του από την χώρα, μειώνει τις κρατικές παροχές, κλείνει νοσοκομεία και δεν έχει κανένα εμφανώς βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης παρά τον εξαγωγικό του προσανατολισμό. Αυτή η μονιμοποίηση της στασιμότητας, η εξοικείωση με την μόνιμη απώλεια του βιοτικού επιπέδου και με τον "υποβιβασμό οικονομικής κατηγορίας" είναι το καλό σενάριο της ΕΚΤ. Επαρκής λόγος να επιλέξει όλη η Ευρώπη έναν τελείως διαφορετικό δρόμο...