του Δημητρη Σεβαστακη, απο την Αυγη...
Μετά απ' αυτό, συνεχίζεται το ίδιο
έργο: σκάψιμο του λάκκου τού αντιπάλου, ελιγμοί, αγωνία επιβίωσης της
άρρωστης, αυτοπαθούς και ανεπαρκούς πολιτικής σκηνής. Όλα αυτά τα
γνώριμα, απλώς συμβαίνουν με άλλο τρόπο από τον μαχαιροβγάλτη χθεσινό.
Τώρα έχουμε συνεργατική υπονόμευση, αγαπητικό φόνο, αλληλέγγυα σιχασιά.
Ψάχνονται όλοι να βρουν τους αόρατους συνδετικούς ιστούς. Ξαφνικά, γίνεται επείγουσα η συνεργασία των κομμάτων και των κομματιών, όταν ο πολιτικός αυτισμός και η αυτοπάθεια επέβαλλαν μέχρι χθες τον αποκλεισμό, την αποτροπή, τη φραγή, την προσβολή του άλλου.
Ας δούμε, όμως, το περιεχόμενο της αριστερής αγωνίας - που μας ενδιαφέρει. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει σταθεροποιηθεί και αυτό συνιστά όχι αριθμητική, αλλά ποιοτική διόγκωση - τη στιγμή που άλλοι καταρρέουν. Φαινομενικά και σύμφωνα με τις βιαστικές αναλύσεις, όμως, ο ανάδελφος ΣΥΡΙΖΑ έχει διογκωθεί μέσα στο «μπουκάλι», έχει στενέψει ο χώρος του πολιτικού περικειμένου που θα του εξασφαλίσει την εξουσία. Κάποιοι θα έβλεπαν ως λύση τη διεύρυνση προς ένα αποκαθαρμένο και αναβαπτισμένο ΠΑΣΟΚ ή μια Ελιά αναμάρτητη και σε ρήξη με τη μνημονιακή μονομέρεια. Δεν μπορεί να αποκλειστεί, αλλά αυτό το πεδίο είναι γεμάτο πολιτικές τοξίνες, που ανά πάσα στιγμή θα υπονομεύουν το εγχείρημα. Δεν μπορούν όλοι να συμμετάσχουν (φανατικοί του μνημονίου και κριτικοί), αλλά είναι πολύ δύσκολο κάποιοι να «φύγουν» χωρίς εχθροπραξίες. Ο ΣΥΡΙΖΑ το χρειάζεται αυτό; Χρειάζεται την εισαγωγή οδομαχιών (δεν του φτάνουν οι δικές του);
Το βαθύτερο όμως πρόβλημα, είναι ότι το πεδίο της λεγόμενης Κεντροαριστεράς δεν αποτελεί αναπτύξιμο έδαφος. Χωρίς να του αντιστοιχούν πυκνά στρώματα κοινωνικών συμφερόντων, το «Κέντρο» γίνεται μια ρηχή στρώση που συστήνεται από τον υψηλό κρατισμό (τα στελέχη προγραμμάτων και νέων ευρωπαϊκών δομών) και λίγες ομάδες υβριδικών συμφερόντων. Γιατί -το έχω ξαναγράψει- το σημερινό «Κέντρο» είναι περισσότερο αντανακλαστικό καταφύγιο υπολειμμάτων της μεσαίας τάξης και δεν αποτελεί μια συμπαγή πολιτικοϊδεολογική οντότητα που θα στεγάσει και θα αφομοιώσει συγκεκριμένα ταξικά και κοινωνικά στρώματα. Σημαντικές μάζες του κεντρώου χώρου υπερκαλύπτονται ήδη από τον ΣΥΡΙΖΑ είτε διασπείρονται σε άλλες πολιτικές επικράτειες.
Για τη ΔΗΜ.ΑΡ. από τον καιρό της διάσπασης, ανήκω στους οπαδούς της φυσικής επανασύνδεσης των δύο παραδόσεων (έχω δημοσιεύσει αρκετά κείμενα μ' αυτή τη θεματολογία). Χωρίς όμως την κουλτούρα του αποκλεισμού -τη μόνιμη ασθένεια του αριστερού εγωισμού. Η ΔΗΜ.ΑΡ. όμως -αυτή την στιγμή- και σε μια αναπόφευκτη αμυντική αντίδραση, δύσκολα μπορεί να κάνει τολμηρές κινήσεις πολιτικής ανασύνθεσης, να ανακτήσει πολιτικό σθένος και να ανασυγκροτηθεί με συνεργατικούς όρους με τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι μονόδρομος η επανασύνθεση, αλλά χρειάζεται τον χρόνο της για να μη γίνει απλή συγκόλληση ή επιθετική αρπαγή, για να βιωθεί ως ώριμο, αφομοιωτικό, εσωαριστερό εγχείρημα. Πάντως, είναι επείγουσα η ομαλοποίηση της σχέσης.
Κατά τη γνώμη μου, είναι επίσης λάθος η «στενότητα» ζωτικού χώρου του ΣΥΡΙΖΑ να εξαντληθεί στην «κουζίνα» της προεδρικής εκλογής, γιατί μεταβάλλεται από ένα πολυεπίπεδο, σοβαρό πολιτικό διάβημα, σε εκλογικίστικο τέχνασμα. Η στενότητα για την Αριστερά μοιάζει ή περιγράφεται ως ανυπέρβλητη, επειδή δεν λαμβάνεται επαρκώς υπόψη το σημαντικότερο γεγονός των εκλογών: Έχει κατασταλεί κάθε μορφή αντίδρασης του κόσμου και ο τελευταίος δεν καταφεύγει ούτε καν στην έσχατη δυνατότητα. Την εκλογή, την επιλογή. Το 40% του εκλογικού σώματος, το οποίο δεν ψηφίζει, απέχει, αναχωρεί, δεν πρέπει να συγκρίνεται με τη αδιάφορη αποχή της πλούσιας περιόδου του 2000. Μεγάλο μέρος αυτού του «κωφάλαλου» λαϊκού τμήματος είναι ο ουσιώδης και υποχρεωτικός αποδέκτης του αριστερού νεύματος. Αδρανοποιείται το πιο ηττημένο, ευαίσθητο και ανώριμο κομμάτι της κοινωνίας: άνεργοι, προσωπικά θιγμένοι από την αναξιοπρεπή φτώχεια, άνθρωποι του συνοικιακού προποτζίδικου και της σύνταξης της μητέρας θεωρούν τον εαυτό τους loser, σε ολική κατάθλιψη θεωρούν περιττό να εκφραστούν, «αφού δεν αλλάζει τίποτα, αφού όλα είναι χαμένα» και αφού «όλοι την κονόμα κοιτάνε». Αυτός ο «τοίχος» είναι που πρέπει να διαπεράσει η αριστερά και όχι τα τοξικά και φθαρμένα στοιχεία του παλαιού κρατισμού. Η Αριστερά χάνει από την απάθεια και την παραίτηση και όχι από τον κουρασμένο λόγο του ημιθανούς «ανταγωνισμού».
Ας σημειώσω και κάτι τελευταίο: στις πρόσφατες εκλογές, η δομή αριστερής απεύθυνσης, συχνά, προσλάμβανε απολιτικά χαρακτηριστικά. Διλημματική υπερβολή, ρητορικά στερεότυπα - ένας λόγος μακριά από την ανάλυση. «Αν γίνει αυτό, θα επισυμβεί το άλλο». Μια παραλυτική αιτιοκρατία που δεν επέτρεπε στα επίδικα να δηλωθούν και να αποκτήσουν την πολιτική τους δραστικότητα. Έτσι, η οργάνωση του όποιου πολιτικού αφηγήματος δεσμεύονταν απ' τη δραματουργία διαφημιστικής επιλογής, με διαμοιρασμό του καλού από το κακό, του ευκταίου από το απευκταίο κ.λπ. Ο διαμερισματοποιημένος λόγος σε «καθαρές» επικράτειες, στον οποίο εγκλωβίζονταν η Αριστερά, αποδιάρθρωνε τον κριτικό συλλογισμό. Το ίδιο συνέβη και με τις αναπαραστάσεις. Πώς είναι δυνατόν να απεικονίζεται κάποιος σαν να είναι τραγουδιστής λαϊκού κέντρου και συγχρόνως να φέρει η εικόνα του άλλο σημασιακό φορτίο; Το πολιτικό γεγονός σημασιοδοτείται με τη δομή της εικόνας κι όχι μόνο με το πρόσωπο που αναπαρίσταται. Ξέρω, ξέρω. Δεν κερδίζονται εκλογές με τον Deleuze ή τον Mcluhan...
* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος, αν. καθηγητής ΕΜΠ
dsevastakis@arch.ntua.gr
Ψάχνονται όλοι να βρουν τους αόρατους συνδετικούς ιστούς. Ξαφνικά, γίνεται επείγουσα η συνεργασία των κομμάτων και των κομματιών, όταν ο πολιτικός αυτισμός και η αυτοπάθεια επέβαλλαν μέχρι χθες τον αποκλεισμό, την αποτροπή, τη φραγή, την προσβολή του άλλου.
Ας δούμε, όμως, το περιεχόμενο της αριστερής αγωνίας - που μας ενδιαφέρει. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει σταθεροποιηθεί και αυτό συνιστά όχι αριθμητική, αλλά ποιοτική διόγκωση - τη στιγμή που άλλοι καταρρέουν. Φαινομενικά και σύμφωνα με τις βιαστικές αναλύσεις, όμως, ο ανάδελφος ΣΥΡΙΖΑ έχει διογκωθεί μέσα στο «μπουκάλι», έχει στενέψει ο χώρος του πολιτικού περικειμένου που θα του εξασφαλίσει την εξουσία. Κάποιοι θα έβλεπαν ως λύση τη διεύρυνση προς ένα αποκαθαρμένο και αναβαπτισμένο ΠΑΣΟΚ ή μια Ελιά αναμάρτητη και σε ρήξη με τη μνημονιακή μονομέρεια. Δεν μπορεί να αποκλειστεί, αλλά αυτό το πεδίο είναι γεμάτο πολιτικές τοξίνες, που ανά πάσα στιγμή θα υπονομεύουν το εγχείρημα. Δεν μπορούν όλοι να συμμετάσχουν (φανατικοί του μνημονίου και κριτικοί), αλλά είναι πολύ δύσκολο κάποιοι να «φύγουν» χωρίς εχθροπραξίες. Ο ΣΥΡΙΖΑ το χρειάζεται αυτό; Χρειάζεται την εισαγωγή οδομαχιών (δεν του φτάνουν οι δικές του);
Το βαθύτερο όμως πρόβλημα, είναι ότι το πεδίο της λεγόμενης Κεντροαριστεράς δεν αποτελεί αναπτύξιμο έδαφος. Χωρίς να του αντιστοιχούν πυκνά στρώματα κοινωνικών συμφερόντων, το «Κέντρο» γίνεται μια ρηχή στρώση που συστήνεται από τον υψηλό κρατισμό (τα στελέχη προγραμμάτων και νέων ευρωπαϊκών δομών) και λίγες ομάδες υβριδικών συμφερόντων. Γιατί -το έχω ξαναγράψει- το σημερινό «Κέντρο» είναι περισσότερο αντανακλαστικό καταφύγιο υπολειμμάτων της μεσαίας τάξης και δεν αποτελεί μια συμπαγή πολιτικοϊδεολογική οντότητα που θα στεγάσει και θα αφομοιώσει συγκεκριμένα ταξικά και κοινωνικά στρώματα. Σημαντικές μάζες του κεντρώου χώρου υπερκαλύπτονται ήδη από τον ΣΥΡΙΖΑ είτε διασπείρονται σε άλλες πολιτικές επικράτειες.
Για τη ΔΗΜ.ΑΡ. από τον καιρό της διάσπασης, ανήκω στους οπαδούς της φυσικής επανασύνδεσης των δύο παραδόσεων (έχω δημοσιεύσει αρκετά κείμενα μ' αυτή τη θεματολογία). Χωρίς όμως την κουλτούρα του αποκλεισμού -τη μόνιμη ασθένεια του αριστερού εγωισμού. Η ΔΗΜ.ΑΡ. όμως -αυτή την στιγμή- και σε μια αναπόφευκτη αμυντική αντίδραση, δύσκολα μπορεί να κάνει τολμηρές κινήσεις πολιτικής ανασύνθεσης, να ανακτήσει πολιτικό σθένος και να ανασυγκροτηθεί με συνεργατικούς όρους με τον ΣΥΡΙΖΑ. Είναι μονόδρομος η επανασύνθεση, αλλά χρειάζεται τον χρόνο της για να μη γίνει απλή συγκόλληση ή επιθετική αρπαγή, για να βιωθεί ως ώριμο, αφομοιωτικό, εσωαριστερό εγχείρημα. Πάντως, είναι επείγουσα η ομαλοποίηση της σχέσης.
Κατά τη γνώμη μου, είναι επίσης λάθος η «στενότητα» ζωτικού χώρου του ΣΥΡΙΖΑ να εξαντληθεί στην «κουζίνα» της προεδρικής εκλογής, γιατί μεταβάλλεται από ένα πολυεπίπεδο, σοβαρό πολιτικό διάβημα, σε εκλογικίστικο τέχνασμα. Η στενότητα για την Αριστερά μοιάζει ή περιγράφεται ως ανυπέρβλητη, επειδή δεν λαμβάνεται επαρκώς υπόψη το σημαντικότερο γεγονός των εκλογών: Έχει κατασταλεί κάθε μορφή αντίδρασης του κόσμου και ο τελευταίος δεν καταφεύγει ούτε καν στην έσχατη δυνατότητα. Την εκλογή, την επιλογή. Το 40% του εκλογικού σώματος, το οποίο δεν ψηφίζει, απέχει, αναχωρεί, δεν πρέπει να συγκρίνεται με τη αδιάφορη αποχή της πλούσιας περιόδου του 2000. Μεγάλο μέρος αυτού του «κωφάλαλου» λαϊκού τμήματος είναι ο ουσιώδης και υποχρεωτικός αποδέκτης του αριστερού νεύματος. Αδρανοποιείται το πιο ηττημένο, ευαίσθητο και ανώριμο κομμάτι της κοινωνίας: άνεργοι, προσωπικά θιγμένοι από την αναξιοπρεπή φτώχεια, άνθρωποι του συνοικιακού προποτζίδικου και της σύνταξης της μητέρας θεωρούν τον εαυτό τους loser, σε ολική κατάθλιψη θεωρούν περιττό να εκφραστούν, «αφού δεν αλλάζει τίποτα, αφού όλα είναι χαμένα» και αφού «όλοι την κονόμα κοιτάνε». Αυτός ο «τοίχος» είναι που πρέπει να διαπεράσει η αριστερά και όχι τα τοξικά και φθαρμένα στοιχεία του παλαιού κρατισμού. Η Αριστερά χάνει από την απάθεια και την παραίτηση και όχι από τον κουρασμένο λόγο του ημιθανούς «ανταγωνισμού».
Ας σημειώσω και κάτι τελευταίο: στις πρόσφατες εκλογές, η δομή αριστερής απεύθυνσης, συχνά, προσλάμβανε απολιτικά χαρακτηριστικά. Διλημματική υπερβολή, ρητορικά στερεότυπα - ένας λόγος μακριά από την ανάλυση. «Αν γίνει αυτό, θα επισυμβεί το άλλο». Μια παραλυτική αιτιοκρατία που δεν επέτρεπε στα επίδικα να δηλωθούν και να αποκτήσουν την πολιτική τους δραστικότητα. Έτσι, η οργάνωση του όποιου πολιτικού αφηγήματος δεσμεύονταν απ' τη δραματουργία διαφημιστικής επιλογής, με διαμοιρασμό του καλού από το κακό, του ευκταίου από το απευκταίο κ.λπ. Ο διαμερισματοποιημένος λόγος σε «καθαρές» επικράτειες, στον οποίο εγκλωβίζονταν η Αριστερά, αποδιάρθρωνε τον κριτικό συλλογισμό. Το ίδιο συνέβη και με τις αναπαραστάσεις. Πώς είναι δυνατόν να απεικονίζεται κάποιος σαν να είναι τραγουδιστής λαϊκού κέντρου και συγχρόνως να φέρει η εικόνα του άλλο σημασιακό φορτίο; Το πολιτικό γεγονός σημασιοδοτείται με τη δομή της εικόνας κι όχι μόνο με το πρόσωπο που αναπαρίσταται. Ξέρω, ξέρω. Δεν κερδίζονται εκλογές με τον Deleuze ή τον Mcluhan...
* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος, αν. καθηγητής ΕΜΠ
dsevastakis@arch.ntua.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου