Του Δημήτρη Παρθένη, απο την Αυγη...
Στις συνθήκες της οικονομικής εξαθλίωσης που βιώνουμε και φυσικά στο καθεστώς του Μνημονίου και της ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού εμφανίζονται διάσπαρτα πρωτοβουλίες και δομές που στοχεύουν στην αντιμετώπιση και στη θεραπεία των συνεπειών της κρίσης, που έχουν οδηγήσει μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας μας στην εξαθλίωση και στο περιθώριο.
Θα μπορούσε ίσως να ειπωθεί πως όποια κι αν είναι η πρωτοβουλία καλώς να ορίσει, μια και πράγματι οι άνθρωποι στενάζουν και υποφέρουν εγκαταλελειμμένοι από ανύπαρκτες κρατικές δομές, αντιμέτωποι με ανάλγητους και κυνικούς διοικούντες...
Σε αυτές τις συνθήκες λοιπόν, κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, κοινωνικά παντοπωλεία και άλλες μεικτές δομές έχουν ξεπεταχτεί παντού. Άλλες από αυτές είναι πολυδιαφημιζόμενες, καθώς στηρίζονται σε κανάλια και ΜΜΕ, άλλες πάλι είναι περισσότερο γνωστές καθώς "αστέρες" της πολιτικής ζωής πρωτοστατούν στη λειτουργία τους. Υπάρχουν όμως και κάποιες προσπάθειες που διατηρούν κινηματικό προφίλ και χαρακτήρα και φυσικά έχουν διαφορετική πορεία.
Προφανώς όλες αυτές οι δομές δεν είναι ίδιες. Δεν έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά. Δεν διαπνέονται από τις ίδιες αρχές. Δεν έχουν το ίδιο πολιτικοκοινωνικό υπόβαθρο.
Από την εμπειρία που έρχεται από άλλες χώρες, οι οποίες έζησαν και συνεχίζουν να ζουν τις συνέπειες της πολιτικής του ΔΝΤ και του νεοφιλελευθερισμού, προκύπτει μια σαφής διαφοροποίηση ανάμεσα στην αλληλεγγύη και τη φιλανθρωπία.
Ο όρος solidarity (αλληλεγγύη) προέρχεται μάλλον από το λατινικό in solidum, το οποίο αναφέρεται, σύμφωνα με το Ρωμαϊκό Δίκαιο, στη συμφωνία μεταξύ πιστωτών και δανειστών. Οι ηγέτες της Γαλλικής Επανάστασης δίνουν στον όρο solidarité, ο οποίος διαδέχεται το in solidum, έναν περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα από τον ρωμαϊκό τεχνικό-νομικό όρο, προτάσσοντας στη σημασιολογική του υπόσταση, την ένωση των μελών της κοινότητας, μέσα από την προσέγγιση των αναγκών τους και των ενδιαφερόντων τους.
Σε αντίθεση με τη φιλανθρωπία (charity, που προέρχεται από το λατινικό caritas που σημαίνει αγάπη), η αλληλεγγύη δεν είναι πράξη αλτρουισμού, καθορίζεται από το πολιτικό στοιχείο, καθώς η ενίσχυση και η υποστήριξη όσων υποφέρουν γίνεται από ομάδες ανθρώπων που και οι ίδιες βιώνουν τις συνέπειες της ίδιας αδυσώπητης πολιτικής, η οποία ευτελίζει και εξουθενώνει τον άνθρωπο.
Ουσιαστικά η φιλανθρωπία είναι μια κάθετη στη διαστρωμάτωση της κοινωνίας συμπεριφορά χορηγίας, που ξεκινά από τα ισχυρά κοινωνικοοικονομικά στρώματα της κοινωνίας, τα οποία θα μπορούσαν ενδεχομένως να φοροδιαφεύγουν, ή ίσως και να λυμαίνονται τα απομεινάρια του κρατικού μηχανισμού, ή ακόμη και να επιχορηγούνται οικονομικά από διεθνή ταμεία αρωγής. Σίγουρα, σε κάθε περίπτωση, η φιλανθρωπία δεν θέτει ως προτεραιότητά της τη ριζική αντίθεση στην εφαρμοζόμενη πολιτική αφανισμού των πολιτών. Ο κάθετος χαρακτήρας της φιλανθρωπίας σε σχέση με τον οριζόντιο της αλληλεγγύης, αποτελούν, κατά τον Eduardo
Του Δημήτρη Παρθένη, απο την Αυγη...
Στις συνθήκες της οικονομικής εξαθλίωσης που βιώνουμε και φυσικά στο καθεστώς του Μνημονίου και της ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού εμφανίζονται διάσπαρτα πρωτοβουλίες και δομές που στοχεύουν στην αντιμετώπιση και στη θεραπεία των συνεπειών της κρίσης, που έχουν οδηγήσει μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας μας στην εξαθλίωση και στο περιθώριο.
Θα μπορούσε ίσως να ειπωθεί πως όποια κι αν είναι η πρωτοβουλία καλώς να ορίσει, μια και πράγματι οι άνθρωποι στενάζουν και υποφέρουν εγκαταλελειμμένοι από ανύπαρκτες κρατικές δομές, αντιμέτωποι με ανάλγητους και κυνικούς διοικούντες...
Σε αυτές τις συνθήκες λοιπόν, κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, κοινωνικά παντοπωλεία και άλλες μεικτές δομές έχουν ξεπεταχτεί παντού. Άλλες από αυτές είναι πολυδιαφημιζόμενες, καθώς στηρίζονται σε κανάλια και ΜΜΕ, άλλες πάλι είναι περισσότερο γνωστές καθώς "αστέρες" της πολιτικής ζωής πρωτοστατούν στη λειτουργία τους. Υπάρχουν όμως και κάποιες προσπάθειες που διατηρούν κινηματικό προφίλ και χαρακτήρα και φυσικά έχουν διαφορετική πορεία.
Προφανώς όλες αυτές οι δομές δεν είναι ίδιες. Δεν έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά. Δεν διαπνέονται από τις ίδιες αρχές. Δεν έχουν το ίδιο πολιτικοκοινωνικό υπόβαθρο.
Από την εμπειρία που έρχεται από άλλες χώρες, οι οποίες έζησαν και συνεχίζουν να ζουν τις συνέπειες της πολιτικής του ΔΝΤ και του νεοφιλελευθερισμού, προκύπτει μια σαφής διαφοροποίηση ανάμεσα στην αλληλεγγύη και τη φιλανθρωπία.
Ο όρος solidarity (αλληλεγγύη) προέρχεται μάλλον από το λατινικό in solidum, το οποίο αναφέρεται, σύμφωνα με το Ρωμαϊκό Δίκαιο, στη συμφωνία μεταξύ πιστωτών και δανειστών. Οι ηγέτες της Γαλλικής Επανάστασης δίνουν στον όρο solidarité, ο οποίος διαδέχεται το in solidum, έναν περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα από τον ρωμαϊκό τεχνικό-νομικό όρο, προτάσσοντας στη σημασιολογική του υπόσταση, την ένωση των μελών της κοινότητας, μέσα από την προσέγγιση των αναγκών τους και των ενδιαφερόντων τους.
Σε αντίθεση με τη φιλανθρωπία (charity, που προέρχεται από το λατινικό caritas που σημαίνει αγάπη), η αλληλεγγύη δεν είναι πράξη αλτρουισμού, καθορίζεται από το πολιτικό στοιχείο, καθώς η ενίσχυση και η υποστήριξη όσων υποφέρουν γίνεται από ομάδες ανθρώπων που και οι ίδιες βιώνουν τις συνέπειες της ίδιας αδυσώπητης πολιτικής, η οποία ευτελίζει και εξουθενώνει τον άνθρωπο.
Ουσιαστικά η φιλανθρωπία είναι μια κάθετη στη διαστρωμάτωση της κοινωνίας συμπεριφορά χορηγίας, που ξεκινά από τα ισχυρά κοινωνικοοικονομικά στρώματα της κοινωνίας, τα οποία θα μπορούσαν ενδεχομένως να φοροδιαφεύγουν, ή ίσως και να λυμαίνονται τα απομεινάρια του κρατικού μηχανισμού, ή ακόμη και να επιχορηγούνται οικονομικά από διεθνή ταμεία αρωγής. Σίγουρα, σε κάθε περίπτωση, η φιλανθρωπία δεν θέτει ως προτεραιότητά της τη ριζική αντίθεση στην εφαρμοζόμενη πολιτική αφανισμού των πολιτών. Ο κάθετος χαρακτήρας της φιλανθρωπίας σε σχέση με τον οριζόντιο της αλληλεγγύης, αποτελούν, κατά τον Eduardo Galeano, την κορυφαία διαφοροποίηση μεταξύ των δύο διαφορετικών αντιλήψεων ενίσχυσης και στήριξης των πολιτών που υποφέρουν και που τίθενται με όρους κοινωνικού δαρβινισμού στο περιθώριο.
Στον αντίποδα, η αλληλεγγύη είναι η συστράτευση πολιτών που ανταλλάσουν δυνατότητες, που εκχωρούν περίσσειες, που επιστρατεύουν τον εθελοντισμό, που οργανώνουν την αξιοποίηση προσφορών, που οργανώνουν σε συλλογική βάση πράξεις αλληλοβοήθειας και οριζόντιας αλληλο-υποστήριξης, οι οποίοι από κοινού αντιστρατεύονται τις πολιτικές εξόντωσης της κοινωνίας. Ειδικότερα όμως η σπουδαιότητα του στοιχείου της συλλογικής δράσης αποκτά επιπλέον μια ποσοτική διάσταση, κατά τον Michael Hechter, σύμφωνα με τον οποίο «όσο μεγαλύτερος είναι ο μέσος όρος της συμμετοχής των μελών μιας αλληλέγγυας δομής τόσο ισχυρότερο είναι το στοιχείο της αλληλεγγύης σε αυτή τη δομή».
Καθώς η φτώχεια οφείλεται στην άνιση κατανομή και διαχείριση των πλουτοπαραγωγικών πόρων και ενώ η φιλανθρωπία δεν αμφισβητεί την τρέχουσα κοινωνική ιεραρχία και το κυρίαρχο παραγωγικό μοντέλο, η αλληλεγγύη αναγνωρίζει τα αίτια των κοινωνικών ανισοτήτων και ενσωματώνει στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της την πολιτική αντίληψη της ανατροπής των υφιστάμενων πολιτικών αναπαραγωγής των ανισοτήτων. Αυτό το σημείο αποτελεί και το σημαντικότερο στοιχείο που διαφοροποιεί τη φιλανθρωπία από την αλληλεγγύη.
Δεν υπάρχει βέβαια αμφιβολία πως μέσα στους κόλπους της αλληλεγγύης παρουσιάζονται κάποτε προσωπικές φιλοδοξίες και διαδρομές, αναπληρώσεις ενίοτε και ψυχικών ελλειμμάτων ή ενδογενών συγκρούσεων. Ούτε, από την άλλη, στο πλαίσιο της φιλανθρωπίας απουσιάζει σε κάθε περίπτωση ο αγνός ιδεαλισμός που στηρίζεται στις αρχές του αλτρουισμού, όμως δεν προχωρά σε περαιτέρω επισημάνσεις και κριτική απέναντι στα κυρίαρχα μοντέλα αναπαραγωγής των κοινωνικών ανισοτήτων. Δεν είναι λοιπόν δυνατόν στην πολιτική θεώρηση των πραγμάτων, να ξεπεράσει κανείς το γεγονός πως ενώ η αλληλεγγύη εκδηλώνεται και εκφράζεται στην κατεύθυνση της ανατροπής των κοινωνικών ανισοτήτων, η φιλανθρωπία δεν τις αμφισβητεί καν.
Αναφορές
1) Eduardo Galeano: δημοσιογράφος και συγγραφέας από την Ουρουγουάη
2) Michael Hechter: καθηγητής κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον
3) Barbara Prainsack and Alena Buyx: Solidarity: reflections on an emerging concept in bioethics, 2011.
* Ο Δημήτρης Παρθένης είναι M.D., M.Sc., Ph.D. αγγειοχειρουργός, μέλος του Τμήματος Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ, μέλος του Κοινωνικού Ιατρείου - Φαρμακείου Αλληλεγγύης Αθήνας "Κ.Ι.Φ.Α.".
, την κορυφαία διαφοροποίηση μεταξύ των δύο διαφορετικών αντιλήψεων ενίσχυσης και στήριξης των πολιτών που υποφέρουν και που τίθενται με όρους κοινωνικού δαρβινισμού στο περιθώριο.
Στον αντίποδα, η αλληλεγγύη είναι η συστράτευση πολιτών που ανταλλάσουν δυνατότητες, που εκχωρούν περίσσειες, που επιστρατεύουν τον εθελοντισμό, που οργανώνουν την αξιοποίηση προσφορών, που οργανώνουν σε συλλογική βάση πράξεις αλληλοβοήθειας και οριζόντιας αλληλο-υποστήριξης, οι οποίοι από κοινού αντιστρατεύονται τις πολιτικές εξόντωσης της κοινωνίας. Ειδικότερα όμως η σπουδαιότητα του στοιχείου της συλλογικής δράσης αποκτά επιπλέον μια ποσοτική διάσταση, κατά τον Michael Hechter, σύμφωνα με τον οποίο «όσο μεγαλύτερος είναι ο μέσος όρος της συμμετοχής των μελών μιας αλληλέγγυας δομής τόσο ισχυρότερο είναι το στοιχείο της αλληλεγγύης σε αυτή τη δομή».
Καθώς η φτώχεια οφείλεται στην άνιση κατανομή και διαχείριση των πλουτοπαραγωγικών πόρων και ενώ η φιλανθρωπία δεν αμφισβητεί την τρέχουσα κοινωνική ιεραρχία και το κυρίαρχο παραγωγικό μοντέλο, η αλληλεγγύη αναγνωρίζει τα αίτια των κοινωνικών ανισοτήτων και ενσωματώνει στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της την πολιτική αντίληψη της ανατροπής των υφιστάμενων πολιτικών αναπαραγωγής των ανισοτήτων. Αυτό το σημείο αποτελεί και το σημαντικότερο στοιχείο που διαφοροποιεί τη φιλανθρωπία από την αλληλεγγύη.
Δεν υπάρχει βέβαια αμφιβολία πως μέσα στους κόλπους της αλληλεγγύης παρουσιάζονται κάποτε προσωπικές φιλοδοξίες και διαδρομές, αναπληρώσεις ενίοτε και ψυχικών ελλειμμάτων ή ενδογενών συγκρούσεων. Ούτε, από την άλλη, στο πλαίσιο της φιλανθρωπίας απουσιάζει σε κάθε περίπτωση ο αγνός ιδεαλισμός που στηρίζεται στις αρχές του αλτρουισμού, όμως δεν προχωρά σε περαιτέρω επισημάνσεις και κριτική απέναντι στα κυρίαρχα μοντέλα αναπαραγωγής των κοινωνικών ανισοτήτων. Δεν είναι λοιπόν δυνατόν στην πολιτική θεώρηση των πραγμάτων, να ξεπεράσει κανείς το γεγονός πως ενώ η αλληλεγγύη εκδηλώνεται και εκφράζεται στην κατεύθυνση της ανατροπής των κοινωνικών ανισοτήτων, η φιλανθρωπία δεν τις αμφισβητεί καν.
Αναφορές
1) Eduardo Galeano: δημοσιογράφος και συγγραφέας από την Ουρουγουάη
2) Michael Hechter: καθηγητής κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον
3) Barbara Prainsack and Alena Buyx: Solidarity: reflections on an emerging concept in bioethics, 2011.
* Ο Δημήτρης Παρθένης είναι M.D., M.Sc., Ph.D. αγγειοχειρουργός, μέλος του Τμήματος Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ, μέλος του Κοινωνικού Ιατρείου - Φαρμακείου Αλληλεγγύης Αθήνας "Κ.Ι.Φ.Α.".
Στις συνθήκες της οικονομικής εξαθλίωσης που βιώνουμε και φυσικά στο καθεστώς του Μνημονίου και της ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού εμφανίζονται διάσπαρτα πρωτοβουλίες και δομές που στοχεύουν στην αντιμετώπιση και στη θεραπεία των συνεπειών της κρίσης, που έχουν οδηγήσει μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας μας στην εξαθλίωση και στο περιθώριο.
Θα μπορούσε ίσως να ειπωθεί πως όποια κι αν είναι η πρωτοβουλία καλώς να ορίσει, μια και πράγματι οι άνθρωποι στενάζουν και υποφέρουν εγκαταλελειμμένοι από ανύπαρκτες κρατικές δομές, αντιμέτωποι με ανάλγητους και κυνικούς διοικούντες...
Σε αυτές τις συνθήκες λοιπόν, κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, κοινωνικά παντοπωλεία και άλλες μεικτές δομές έχουν ξεπεταχτεί παντού. Άλλες από αυτές είναι πολυδιαφημιζόμενες, καθώς στηρίζονται σε κανάλια και ΜΜΕ, άλλες πάλι είναι περισσότερο γνωστές καθώς "αστέρες" της πολιτικής ζωής πρωτοστατούν στη λειτουργία τους. Υπάρχουν όμως και κάποιες προσπάθειες που διατηρούν κινηματικό προφίλ και χαρακτήρα και φυσικά έχουν διαφορετική πορεία.
Προφανώς όλες αυτές οι δομές δεν είναι ίδιες. Δεν έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά. Δεν διαπνέονται από τις ίδιες αρχές. Δεν έχουν το ίδιο πολιτικοκοινωνικό υπόβαθρο.
Από την εμπειρία που έρχεται από άλλες χώρες, οι οποίες έζησαν και συνεχίζουν να ζουν τις συνέπειες της πολιτικής του ΔΝΤ και του νεοφιλελευθερισμού, προκύπτει μια σαφής διαφοροποίηση ανάμεσα στην αλληλεγγύη και τη φιλανθρωπία.
Ο όρος solidarity (αλληλεγγύη) προέρχεται μάλλον από το λατινικό in solidum, το οποίο αναφέρεται, σύμφωνα με το Ρωμαϊκό Δίκαιο, στη συμφωνία μεταξύ πιστωτών και δανειστών. Οι ηγέτες της Γαλλικής Επανάστασης δίνουν στον όρο solidarité, ο οποίος διαδέχεται το in solidum, έναν περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα από τον ρωμαϊκό τεχνικό-νομικό όρο, προτάσσοντας στη σημασιολογική του υπόσταση, την ένωση των μελών της κοινότητας, μέσα από την προσέγγιση των αναγκών τους και των ενδιαφερόντων τους.
Σε αντίθεση με τη φιλανθρωπία (charity, που προέρχεται από το λατινικό caritas που σημαίνει αγάπη), η αλληλεγγύη δεν είναι πράξη αλτρουισμού, καθορίζεται από το πολιτικό στοιχείο, καθώς η ενίσχυση και η υποστήριξη όσων υποφέρουν γίνεται από ομάδες ανθρώπων που και οι ίδιες βιώνουν τις συνέπειες της ίδιας αδυσώπητης πολιτικής, η οποία ευτελίζει και εξουθενώνει τον άνθρωπο.
Ουσιαστικά η φιλανθρωπία είναι μια κάθετη στη διαστρωμάτωση της κοινωνίας συμπεριφορά χορηγίας, που ξεκινά από τα ισχυρά κοινωνικοοικονομικά στρώματα της κοινωνίας, τα οποία θα μπορούσαν ενδεχομένως να φοροδιαφεύγουν, ή ίσως και να λυμαίνονται τα απομεινάρια του κρατικού μηχανισμού, ή ακόμη και να επιχορηγούνται οικονομικά από διεθνή ταμεία αρωγής. Σίγουρα, σε κάθε περίπτωση, η φιλανθρωπία δεν θέτει ως προτεραιότητά της τη ριζική αντίθεση στην εφαρμοζόμενη πολιτική αφανισμού των πολιτών. Ο κάθετος χαρακτήρας της φιλανθρωπίας σε σχέση με τον οριζόντιο της αλληλεγγύης, αποτελούν, κατά τον Eduardo
Του Δημήτρη Παρθένη, απο την Αυγη...
Στις συνθήκες της οικονομικής εξαθλίωσης που βιώνουμε και φυσικά στο καθεστώς του Μνημονίου και της ηγεμονίας του νεοφιλελευθερισμού εμφανίζονται διάσπαρτα πρωτοβουλίες και δομές που στοχεύουν στην αντιμετώπιση και στη θεραπεία των συνεπειών της κρίσης, που έχουν οδηγήσει μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας μας στην εξαθλίωση και στο περιθώριο.
Θα μπορούσε ίσως να ειπωθεί πως όποια κι αν είναι η πρωτοβουλία καλώς να ορίσει, μια και πράγματι οι άνθρωποι στενάζουν και υποφέρουν εγκαταλελειμμένοι από ανύπαρκτες κρατικές δομές, αντιμέτωποι με ανάλγητους και κυνικούς διοικούντες...
Σε αυτές τις συνθήκες λοιπόν, κοινωνικά ιατρεία και φαρμακεία, κοινωνικά παντοπωλεία και άλλες μεικτές δομές έχουν ξεπεταχτεί παντού. Άλλες από αυτές είναι πολυδιαφημιζόμενες, καθώς στηρίζονται σε κανάλια και ΜΜΕ, άλλες πάλι είναι περισσότερο γνωστές καθώς "αστέρες" της πολιτικής ζωής πρωτοστατούν στη λειτουργία τους. Υπάρχουν όμως και κάποιες προσπάθειες που διατηρούν κινηματικό προφίλ και χαρακτήρα και φυσικά έχουν διαφορετική πορεία.
Προφανώς όλες αυτές οι δομές δεν είναι ίδιες. Δεν έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά. Δεν διαπνέονται από τις ίδιες αρχές. Δεν έχουν το ίδιο πολιτικοκοινωνικό υπόβαθρο.
Από την εμπειρία που έρχεται από άλλες χώρες, οι οποίες έζησαν και συνεχίζουν να ζουν τις συνέπειες της πολιτικής του ΔΝΤ και του νεοφιλελευθερισμού, προκύπτει μια σαφής διαφοροποίηση ανάμεσα στην αλληλεγγύη και τη φιλανθρωπία.
Ο όρος solidarity (αλληλεγγύη) προέρχεται μάλλον από το λατινικό in solidum, το οποίο αναφέρεται, σύμφωνα με το Ρωμαϊκό Δίκαιο, στη συμφωνία μεταξύ πιστωτών και δανειστών. Οι ηγέτες της Γαλλικής Επανάστασης δίνουν στον όρο solidarité, ο οποίος διαδέχεται το in solidum, έναν περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα από τον ρωμαϊκό τεχνικό-νομικό όρο, προτάσσοντας στη σημασιολογική του υπόσταση, την ένωση των μελών της κοινότητας, μέσα από την προσέγγιση των αναγκών τους και των ενδιαφερόντων τους.
Σε αντίθεση με τη φιλανθρωπία (charity, που προέρχεται από το λατινικό caritas που σημαίνει αγάπη), η αλληλεγγύη δεν είναι πράξη αλτρουισμού, καθορίζεται από το πολιτικό στοιχείο, καθώς η ενίσχυση και η υποστήριξη όσων υποφέρουν γίνεται από ομάδες ανθρώπων που και οι ίδιες βιώνουν τις συνέπειες της ίδιας αδυσώπητης πολιτικής, η οποία ευτελίζει και εξουθενώνει τον άνθρωπο.
Ουσιαστικά η φιλανθρωπία είναι μια κάθετη στη διαστρωμάτωση της κοινωνίας συμπεριφορά χορηγίας, που ξεκινά από τα ισχυρά κοινωνικοοικονομικά στρώματα της κοινωνίας, τα οποία θα μπορούσαν ενδεχομένως να φοροδιαφεύγουν, ή ίσως και να λυμαίνονται τα απομεινάρια του κρατικού μηχανισμού, ή ακόμη και να επιχορηγούνται οικονομικά από διεθνή ταμεία αρωγής. Σίγουρα, σε κάθε περίπτωση, η φιλανθρωπία δεν θέτει ως προτεραιότητά της τη ριζική αντίθεση στην εφαρμοζόμενη πολιτική αφανισμού των πολιτών. Ο κάθετος χαρακτήρας της φιλανθρωπίας σε σχέση με τον οριζόντιο της αλληλεγγύης, αποτελούν, κατά τον Eduardo Galeano, την κορυφαία διαφοροποίηση μεταξύ των δύο διαφορετικών αντιλήψεων ενίσχυσης και στήριξης των πολιτών που υποφέρουν και που τίθενται με όρους κοινωνικού δαρβινισμού στο περιθώριο.
Στον αντίποδα, η αλληλεγγύη είναι η συστράτευση πολιτών που ανταλλάσουν δυνατότητες, που εκχωρούν περίσσειες, που επιστρατεύουν τον εθελοντισμό, που οργανώνουν την αξιοποίηση προσφορών, που οργανώνουν σε συλλογική βάση πράξεις αλληλοβοήθειας και οριζόντιας αλληλο-υποστήριξης, οι οποίοι από κοινού αντιστρατεύονται τις πολιτικές εξόντωσης της κοινωνίας. Ειδικότερα όμως η σπουδαιότητα του στοιχείου της συλλογικής δράσης αποκτά επιπλέον μια ποσοτική διάσταση, κατά τον Michael Hechter, σύμφωνα με τον οποίο «όσο μεγαλύτερος είναι ο μέσος όρος της συμμετοχής των μελών μιας αλληλέγγυας δομής τόσο ισχυρότερο είναι το στοιχείο της αλληλεγγύης σε αυτή τη δομή».
Καθώς η φτώχεια οφείλεται στην άνιση κατανομή και διαχείριση των πλουτοπαραγωγικών πόρων και ενώ η φιλανθρωπία δεν αμφισβητεί την τρέχουσα κοινωνική ιεραρχία και το κυρίαρχο παραγωγικό μοντέλο, η αλληλεγγύη αναγνωρίζει τα αίτια των κοινωνικών ανισοτήτων και ενσωματώνει στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της την πολιτική αντίληψη της ανατροπής των υφιστάμενων πολιτικών αναπαραγωγής των ανισοτήτων. Αυτό το σημείο αποτελεί και το σημαντικότερο στοιχείο που διαφοροποιεί τη φιλανθρωπία από την αλληλεγγύη.
Δεν υπάρχει βέβαια αμφιβολία πως μέσα στους κόλπους της αλληλεγγύης παρουσιάζονται κάποτε προσωπικές φιλοδοξίες και διαδρομές, αναπληρώσεις ενίοτε και ψυχικών ελλειμμάτων ή ενδογενών συγκρούσεων. Ούτε, από την άλλη, στο πλαίσιο της φιλανθρωπίας απουσιάζει σε κάθε περίπτωση ο αγνός ιδεαλισμός που στηρίζεται στις αρχές του αλτρουισμού, όμως δεν προχωρά σε περαιτέρω επισημάνσεις και κριτική απέναντι στα κυρίαρχα μοντέλα αναπαραγωγής των κοινωνικών ανισοτήτων. Δεν είναι λοιπόν δυνατόν στην πολιτική θεώρηση των πραγμάτων, να ξεπεράσει κανείς το γεγονός πως ενώ η αλληλεγγύη εκδηλώνεται και εκφράζεται στην κατεύθυνση της ανατροπής των κοινωνικών ανισοτήτων, η φιλανθρωπία δεν τις αμφισβητεί καν.
Αναφορές
1) Eduardo Galeano: δημοσιογράφος και συγγραφέας από την Ουρουγουάη
2) Michael Hechter: καθηγητής κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον
3) Barbara Prainsack and Alena Buyx: Solidarity: reflections on an emerging concept in bioethics, 2011.
* Ο Δημήτρης Παρθένης είναι M.D., M.Sc., Ph.D. αγγειοχειρουργός, μέλος του Τμήματος Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ, μέλος του Κοινωνικού Ιατρείου - Φαρμακείου Αλληλεγγύης Αθήνας "Κ.Ι.Φ.Α.".
, την κορυφαία διαφοροποίηση μεταξύ των δύο διαφορετικών αντιλήψεων ενίσχυσης και στήριξης των πολιτών που υποφέρουν και που τίθενται με όρους κοινωνικού δαρβινισμού στο περιθώριο.
Στον αντίποδα, η αλληλεγγύη είναι η συστράτευση πολιτών που ανταλλάσουν δυνατότητες, που εκχωρούν περίσσειες, που επιστρατεύουν τον εθελοντισμό, που οργανώνουν την αξιοποίηση προσφορών, που οργανώνουν σε συλλογική βάση πράξεις αλληλοβοήθειας και οριζόντιας αλληλο-υποστήριξης, οι οποίοι από κοινού αντιστρατεύονται τις πολιτικές εξόντωσης της κοινωνίας. Ειδικότερα όμως η σπουδαιότητα του στοιχείου της συλλογικής δράσης αποκτά επιπλέον μια ποσοτική διάσταση, κατά τον Michael Hechter, σύμφωνα με τον οποίο «όσο μεγαλύτερος είναι ο μέσος όρος της συμμετοχής των μελών μιας αλληλέγγυας δομής τόσο ισχυρότερο είναι το στοιχείο της αλληλεγγύης σε αυτή τη δομή».
Καθώς η φτώχεια οφείλεται στην άνιση κατανομή και διαχείριση των πλουτοπαραγωγικών πόρων και ενώ η φιλανθρωπία δεν αμφισβητεί την τρέχουσα κοινωνική ιεραρχία και το κυρίαρχο παραγωγικό μοντέλο, η αλληλεγγύη αναγνωρίζει τα αίτια των κοινωνικών ανισοτήτων και ενσωματώνει στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της την πολιτική αντίληψη της ανατροπής των υφιστάμενων πολιτικών αναπαραγωγής των ανισοτήτων. Αυτό το σημείο αποτελεί και το σημαντικότερο στοιχείο που διαφοροποιεί τη φιλανθρωπία από την αλληλεγγύη.
Δεν υπάρχει βέβαια αμφιβολία πως μέσα στους κόλπους της αλληλεγγύης παρουσιάζονται κάποτε προσωπικές φιλοδοξίες και διαδρομές, αναπληρώσεις ενίοτε και ψυχικών ελλειμμάτων ή ενδογενών συγκρούσεων. Ούτε, από την άλλη, στο πλαίσιο της φιλανθρωπίας απουσιάζει σε κάθε περίπτωση ο αγνός ιδεαλισμός που στηρίζεται στις αρχές του αλτρουισμού, όμως δεν προχωρά σε περαιτέρω επισημάνσεις και κριτική απέναντι στα κυρίαρχα μοντέλα αναπαραγωγής των κοινωνικών ανισοτήτων. Δεν είναι λοιπόν δυνατόν στην πολιτική θεώρηση των πραγμάτων, να ξεπεράσει κανείς το γεγονός πως ενώ η αλληλεγγύη εκδηλώνεται και εκφράζεται στην κατεύθυνση της ανατροπής των κοινωνικών ανισοτήτων, η φιλανθρωπία δεν τις αμφισβητεί καν.
Αναφορές
1) Eduardo Galeano: δημοσιογράφος και συγγραφέας από την Ουρουγουάη
2) Michael Hechter: καθηγητής κοινωνιολογίας στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον
3) Barbara Prainsack and Alena Buyx: Solidarity: reflections on an emerging concept in bioethics, 2011.
* Ο Δημήτρης Παρθένης είναι M.D., M.Sc., Ph.D. αγγειοχειρουργός, μέλος του Τμήματος Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ, μέλος του Κοινωνικού Ιατρείου - Φαρμακείου Αλληλεγγύης Αθήνας "Κ.Ι.Φ.Α.".
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου