Του Πέτρου Σταύρου, Red NoteBook...
Πρώτη σημείωση: Το φάρμακο ως εμπόρευμα
Υπάρχουν εμπορεύματα και εμπορεύματα. Υπάρχουν τα απλά εμπορεύματα, όπως είναι τα μακαρόνια, όπου ο καταναλωτής τα κρίνει με σχετικά απλά ποιοτικά κριτήρια και αν δεν του αρέσουν αλλάζει μάρκα. Τα φάρμακα, όμως, και ειδικά εκείνα που σχετίζονται με χρόνιες ασθένειες, δεν είναι απλά αλλά σύνθετα εμπορεύματα, με τα οποία ο ασθενής είναι «δεμένος» και δεν τα αποχωρίζεται εύκολα για άλλη μάρκα. Σύνθετο αγαθό είναι και όλο το σύστημα υπηρεσιών υγείας. Διότι για να αλλάξει κάτι στο κόστος παραγωγής των υπηρεσιών υγείας, αλλά και στο επίπεδο της ποιότητας των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών, απαιτείται η παρέμβαση της πολιτικής (ως επιλογή, ως ιεράρχηση και ως σχεδιασμός) και όχι της αγοράς.
Για την κοινωνία, λοιπόν, σημασία δεν έχει μόνο η παραγωγή ποιοτικών γενοσήμων, αλλά και το τι κάνεις με τα λεφτά που εξοικονομείς από την φαρμακευτική δαπάνη. Οι πόροι αυτοί θα επιστρέψουν στην υγεία για καλύτερες νοσοκομειακές υπηρεσίες, για περισσότερη προληπτική ιατρική, για καλύτερη φροντίδα ή θα πάνε άλλου; Γιατί με το να μειώνεις τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη δεν σημαίνει αυτόματα ότι χτυπάς τις πολυεθνικές, αν δεν ενισχύσεις παράλληλα και το συνολικό σύστημα δημόσιας υγείας.
Διότι τις πολυεθνικές των φαρμάκων δεν τις χτυπάς ρίχνοντας απλά τις δημόσιες δαπάνες, αλλά προσφέροντας τις υπηρεσίες υγείας με όσο το δυνατόν μη εμπορευματικές μορφές. Κάτι τέτοιο απαιτεί, πρωτίστως, κανονική νομοθετική λειτουργία και διαδικασία και όχι διάσπαρτα άρθρα σε διάσπαρτες τροπολογίες. Έτσι και με αυτή την κοινοβουλευτική μέθοδο του υπουργού υγείας μπορούμε αύριο να κλείσουμε, για εξοικονόμηση, όλες τις ψυχιατρικές κλινικές και να κατηγορήσουμε όσους αντιτάσσονται για άρνηση της αποασυλοποίησης.
Δεύτερη σημείωση: Για τον προϋπολογισμό του 2014 και πώς γίνονται τα λεφτά
Στους ανυποψίαστους αναγνώστες των οικονομικών εφημερίδων θα διέφυγε η αποτύπωση της σημαντικής αύξησης του εσωτερικού βραχυπρόθεσμου δανεισμού του ελληνικού δημοσίου κατά τα τελευταία χρόνια όπου η χώρα έχει αποκλειστεί από τις αγορές. Στην πραγματικότητα αυτή η αύξηση του βραχυπρόθεσμου δανεισμού παρατηρείται από το 2008. Στον προϋπολογισμό του 2014 προβλέπονται 38 δις € έσοδα από δανεισμό με έντοκα γραμμάτια δημοσίου (τρίμηνης και εξάμηνης διάρκειας), ενώ το ίδιο μέγεθος εκτιμάται ότι θα κλείσει στα 41 δις το 2013.
Και το ερώτημα είναι: σε μια οικονομία που ο ρυθμός ανάπτυξης είναι ακόμα αρνητικός, που η ανεργία είναι στο ανεπίσημο 35%, και που η φορολογία απομυζά τις καταθέσεις, πώς βρίσκονται τόσα λεφτά για να δανειστεί και μάλιστα με βραχυπρόθεσμους τίτλους το ελληνικό δημόσιο; Στο σημείο αυτό είναι που το διερευνητικό ερώτημα «...που θα βρεθούν τα λεφτά...» μετατρέπεται σε υπαρξιακό-γενεαλογικό «...από που προέρχονται τα λεφτά...». Τα λεφτά αυτά προέρχονται από τη λειτουργία του πιστωτικού συστήματος. Οι ιδιωτικές τράπεζες δεν είναι απλώς ενδιάμεσοι οργανισμοί, οι οποίοι διακινούν το δημόσιο χρήμα που τυπώνει η κεντρική τράπεζα. Αντίθετα, δημιουργούν και οι ίδιες το δικό τους ιδιωτικό χρήμα, μοχλεύοντας τις υπάρχουσες καταθέσεις.
Βέβαια, σήμερα η λειτουργία αυτή έχει ελαφρώς διαφοροποιηθεί διότι λόγω της κρίσης και της γενικής αφερεγγυότητας οι ιδιωτικές τράπεζες έχουν σταματήσει να δανείζουν τις άλλες ιδιωτικές τράπεζες και έτσι πολλές από αυτές καταφεύγουν στο δανεισμό μέσω της ΕΚΤ. Όταν λοιπόν μια ιδιωτική τράπεζα δανείζει το ελληνικό δημόσιο αγοράζοντας έντοκα γραμμάτια το κάνει γιατί χρησιμοποιεί αυτόν τον τίτλο για να εξασφαλίσει το δανεισμό από την ΕΚΤ η οποία ζητάει για εγγυήσεις τέτοιους τίτλους. Έτσι, οι τράπεζες συνεχίζουν και λειτουργούν και μάλιστα κερδίζουν όταν η υπόλοιπη οικονομία πεθαίνει. Ο βραχυπρόθεσμος τρόπος δανεισμού δημιουργεί χρήμα και το ανακυκλώνει εντός του τραπεζικού συστήματος.
Όμως, η παραπάνω δραστηριότητα της δημιουργίας πιστωτικού χρήματος δεν παύει να μπορεί να πάρει και μια άλλη τροπή, αυτή της χρηματοδότησης της εξόδου από την κρίση, αρκεί το τραπεζικό σύστημα να λειτουργήσει αλλιώς και με άλλο στόχο. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα έδινε χρόνο και σε ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα να μπορεί να αποδώσει σε βάθος χρόνου. Σημασία, λοιπόν, έχει και πως δημιουργείται το χρήμα αλλά και για ποιο σκοπό δανείζεται και βέβαια σε ποιόν δανείζεται. Αυτό σημαίνει ότι κάθε φορά υπάρχει ένας συγκεκριμένος ταξικός συσχετισμός πίσω από τη δημιουργία του χρήματος.
Υπάρχουν εμπορεύματα και εμπορεύματα. Υπάρχουν τα απλά εμπορεύματα, όπως είναι τα μακαρόνια, όπου ο καταναλωτής τα κρίνει με σχετικά απλά ποιοτικά κριτήρια και αν δεν του αρέσουν αλλάζει μάρκα. Τα φάρμακα, όμως, και ειδικά εκείνα που σχετίζονται με χρόνιες ασθένειες, δεν είναι απλά αλλά σύνθετα εμπορεύματα, με τα οποία ο ασθενής είναι «δεμένος» και δεν τα αποχωρίζεται εύκολα για άλλη μάρκα. Σύνθετο αγαθό είναι και όλο το σύστημα υπηρεσιών υγείας. Διότι για να αλλάξει κάτι στο κόστος παραγωγής των υπηρεσιών υγείας, αλλά και στο επίπεδο της ποιότητας των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών, απαιτείται η παρέμβαση της πολιτικής (ως επιλογή, ως ιεράρχηση και ως σχεδιασμός) και όχι της αγοράς.
Για την κοινωνία, λοιπόν, σημασία δεν έχει μόνο η παραγωγή ποιοτικών γενοσήμων, αλλά και το τι κάνεις με τα λεφτά που εξοικονομείς από την φαρμακευτική δαπάνη. Οι πόροι αυτοί θα επιστρέψουν στην υγεία για καλύτερες νοσοκομειακές υπηρεσίες, για περισσότερη προληπτική ιατρική, για καλύτερη φροντίδα ή θα πάνε άλλου; Γιατί με το να μειώνεις τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη δεν σημαίνει αυτόματα ότι χτυπάς τις πολυεθνικές, αν δεν ενισχύσεις παράλληλα και το συνολικό σύστημα δημόσιας υγείας.
Διότι τις πολυεθνικές των φαρμάκων δεν τις χτυπάς ρίχνοντας απλά τις δημόσιες δαπάνες, αλλά προσφέροντας τις υπηρεσίες υγείας με όσο το δυνατόν μη εμπορευματικές μορφές. Κάτι τέτοιο απαιτεί, πρωτίστως, κανονική νομοθετική λειτουργία και διαδικασία και όχι διάσπαρτα άρθρα σε διάσπαρτες τροπολογίες. Έτσι και με αυτή την κοινοβουλευτική μέθοδο του υπουργού υγείας μπορούμε αύριο να κλείσουμε, για εξοικονόμηση, όλες τις ψυχιατρικές κλινικές και να κατηγορήσουμε όσους αντιτάσσονται για άρνηση της αποασυλοποίησης.
Δεύτερη σημείωση: Για τον προϋπολογισμό του 2014 και πώς γίνονται τα λεφτά
Στους ανυποψίαστους αναγνώστες των οικονομικών εφημερίδων θα διέφυγε η αποτύπωση της σημαντικής αύξησης του εσωτερικού βραχυπρόθεσμου δανεισμού του ελληνικού δημοσίου κατά τα τελευταία χρόνια όπου η χώρα έχει αποκλειστεί από τις αγορές. Στην πραγματικότητα αυτή η αύξηση του βραχυπρόθεσμου δανεισμού παρατηρείται από το 2008. Στον προϋπολογισμό του 2014 προβλέπονται 38 δις € έσοδα από δανεισμό με έντοκα γραμμάτια δημοσίου (τρίμηνης και εξάμηνης διάρκειας), ενώ το ίδιο μέγεθος εκτιμάται ότι θα κλείσει στα 41 δις το 2013.
Και το ερώτημα είναι: σε μια οικονομία που ο ρυθμός ανάπτυξης είναι ακόμα αρνητικός, που η ανεργία είναι στο ανεπίσημο 35%, και που η φορολογία απομυζά τις καταθέσεις, πώς βρίσκονται τόσα λεφτά για να δανειστεί και μάλιστα με βραχυπρόθεσμους τίτλους το ελληνικό δημόσιο; Στο σημείο αυτό είναι που το διερευνητικό ερώτημα «...που θα βρεθούν τα λεφτά...» μετατρέπεται σε υπαρξιακό-γενεαλογικό «...από που προέρχονται τα λεφτά...». Τα λεφτά αυτά προέρχονται από τη λειτουργία του πιστωτικού συστήματος. Οι ιδιωτικές τράπεζες δεν είναι απλώς ενδιάμεσοι οργανισμοί, οι οποίοι διακινούν το δημόσιο χρήμα που τυπώνει η κεντρική τράπεζα. Αντίθετα, δημιουργούν και οι ίδιες το δικό τους ιδιωτικό χρήμα, μοχλεύοντας τις υπάρχουσες καταθέσεις.
Βέβαια, σήμερα η λειτουργία αυτή έχει ελαφρώς διαφοροποιηθεί διότι λόγω της κρίσης και της γενικής αφερεγγυότητας οι ιδιωτικές τράπεζες έχουν σταματήσει να δανείζουν τις άλλες ιδιωτικές τράπεζες και έτσι πολλές από αυτές καταφεύγουν στο δανεισμό μέσω της ΕΚΤ. Όταν λοιπόν μια ιδιωτική τράπεζα δανείζει το ελληνικό δημόσιο αγοράζοντας έντοκα γραμμάτια το κάνει γιατί χρησιμοποιεί αυτόν τον τίτλο για να εξασφαλίσει το δανεισμό από την ΕΚΤ η οποία ζητάει για εγγυήσεις τέτοιους τίτλους. Έτσι, οι τράπεζες συνεχίζουν και λειτουργούν και μάλιστα κερδίζουν όταν η υπόλοιπη οικονομία πεθαίνει. Ο βραχυπρόθεσμος τρόπος δανεισμού δημιουργεί χρήμα και το ανακυκλώνει εντός του τραπεζικού συστήματος.
Όμως, η παραπάνω δραστηριότητα της δημιουργίας πιστωτικού χρήματος δεν παύει να μπορεί να πάρει και μια άλλη τροπή, αυτή της χρηματοδότησης της εξόδου από την κρίση, αρκεί το τραπεζικό σύστημα να λειτουργήσει αλλιώς και με άλλο στόχο. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα έδινε χρόνο και σε ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα να μπορεί να αποδώσει σε βάθος χρόνου. Σημασία, λοιπόν, έχει και πως δημιουργείται το χρήμα αλλά και για ποιο σκοπό δανείζεται και βέβαια σε ποιόν δανείζεται. Αυτό σημαίνει ότι κάθε φορά υπάρχει ένας συγκεκριμένος ταξικός συσχετισμός πίσω από τη δημιουργία του χρήματος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου