Η αντιφατική προέλαση της Αριστεράς...

Χρι­στό­φο­ρος Βερ­ναρ­δά­κης, απο την Εποχη...

Παλιά προεκλογική αφίσα του ΠΑΣΟΚ: από τον Ελευθέριο Βενιζέλο  στον Γ.A. Παπανδρέου.

Οι ε­κλο­γές του 2012 συ­μπύ­κνω­σαν στο α­πο­τέ­λε­σμά τους την ε­πί­δρα­ση των δύο κύ­ριων διαι­ρε­τι­κών το­μών που χα­ρα­κτη­ρί­ζουν τη ση­με­ρι­νή συ­γκρό­τη­ση του ελ­λη­νι­κού κομ­μα­τι­κού συ­στή­μα­τος: α) τη διαί­ρε­ση Αρι­στε­ρά / Δε­ξιά και β) τη διαί­ρε­ση σε «μνη­μο­νια­κές» και «α­ντι­μνη­μο­νια­κές» δυ­νά­μεις. Οι δύο (ε­πάλ­λη­λες) αυ­τές το­μές εί­χαν ως α­πο­τέ­λε­σμα τον πο­λω­μέ­νο πο­λυ­κομ­μα­τι­σμό που προέ­κυ­ψε α­πό τις ε­κλο­γές του 2012 και την άρ­ση της με­τα­πο­λι­τευ­τι­κής διαί­ρε­σης σε Δε­ξιά / Δη­μο­κρα­τι­κές Δυ­νά­μεις, που εί­χε α­πορ­ρο­φή­σει την «Αρι­στε­ρά» και που εί­χε λά­βει κυ­ρίως με­τά το 1996 τη μορ­φή ε­νός σκλη­ρού δι­κομ­μα­τι­κού καρ­τέλ. Οι δύο αυ­τές διαι­ρε­τι­κές το­μές βά­θυ­ναν α­κό­μη πε­ρισ­σό­τε­ρο με­τά τις ε­κλο­γές του 2012 στο έ­δα­φος μιας α­κό­μη σκλη­ρό­τε­ρης νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης πο­λι­τι­κής και ε­πέ­δρα­σαν κα­τα­λυ­τι­κά στην ε­ξέ­λι­ξη της μορ­φής των πο­λι­τι­κών δυ­νά­μεων, κα­θώς και στη ση­με­ρι­νή ε­κλο­γι­κή ε­πιρ­ροή τους. Ενά­μι­ση χρό­νο με­τά οι ση­μα­ντι­κό­τε­ρες αλ­λα­γές που έ­χουν συ­ντε­λε­στεί στο κομ­μα­τι­κό σύ­στη­μα εί­ναι οι ε­ξής:



Απο­δό­μη­ση του ΠΑ­ΣΟ­Κ

Η α­πό­λυ­τη ταύ­τι­ση του ΠΑ­ΣΟΚ με την ΝΔ έ­χει α­κυ­ρώ­σει τη κα­τα­στα­τι­κή θε­με­λια­κή βά­ση της ι­στο­ρι­κής του συ­γκρό­τη­σης ως κόμ­μα­τος της α­ντι-δε­ξιάς δη­μο­κρα­τι­κής πα­ρά­τα­ξης. Η ε­ξέ­λι­ξη αυ­τή έ­χει με τη σει­ρά της α­πο­δο­μή­σει το πα­λιό μα­ζι­κό κόμ­μα και έ­χει θρυμ­μα­τί­σει την πο­λι­τι­κή και ε­κλο­γι­κή του ε­πιρ­ροή. Φυ­σιο­λο­γι­κά, η πα­λαιά κοι­νω­νι­κή ε­κλο­γι­κή βά­ση του κόμ­μα­τος, δη­λα­δή η κοι­νω­νι­κή συμ­μα­χία της μι­σθω­τής ερ­γα­σίας δη­μό­σιου και ι­διω­τι­κού το­μέα με με­γά­λα τμή­μα­τα των με­σαίων και μι­κρο­α­στι­κών τά­ξεων, με­τα­κι­νεί­ται προς τον «κε­ντρι­κό» πλέ­ον παί­κτη του α­ρι­στε­ρού φά­σμα­τος που εί­ναι ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Οι πι­θα­νό­τη­τες το ΠΑ­ΣΟΚ να μην υ­περ­βεί αυ­τό­νο­μα το ε­κλο­γι­κό ό­ριο του 3% γί­νο­νται κά­θε μέ­ρα και πε­ρισ­σό­τε­ρες.

Η συρ­ρί­κνω­ση της ΔΗ­ΜΑ­Ρ

Ανά­λο­γη πο­ρεία συρ­ρί­κνω­σης έ­χει α­κο­λου­θή­σει και η ΔΗ­ΜΑΡ. Η συμ­με­το­χή της στην κυ­βέρ­νη­ση υ­πο­νό­μευ­σε δο­μι­κά την το­πο­θέ­τη­σή της στο κομ­μα­τι­κό σύ­στη­μα, α­φού α­πο­δυ­νά­μω­σε τη συ­σχέ­τι­σή της με τις δύο βα­σι­κές διαι­ρε­τι­κές το­μές του κομ­μα­τι­κού συ­στή­μα­τος και ρευ­στο­ποίη­σε την αρ­χι­κή της το­πο­θέ­τη­ση στον «κε­ντρο-α­ρι­στε­ρό» ά­ξο­να και στον «α­ντι­μνη­μο­νια­κό» ά­ξο­να. Η ρευ­στο­ποίη­ση αυ­τή ε­νι­σχύ­θη­κε κα­τό­πιν α­πό το γε­γο­νός ό­τι α­πέ­τυ­χε στην κε­ντρι­κή της στρα­τη­γι­κή να λει­τουρ­γή­σει ως veto player ε­ντός της κυ­βερ­νη­τι­κής πλειο­ψη­φίας, δη­λα­δή στον πα­ρά­γο­ντα ε­κεί­νο του ο­ποίου η συ­ναί­νε­ση εί­ναι α­να­γκαία για την πα­ρα­γω­γή πο­λι­τι­κών α­πο­φά­σεων. Η πρά­ξη διέ­ψευ­σε τις προσ­δο­κίες α­να­γκά­ζο­ντάς την να στη­ρί­ζει α­κραίες νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες και α­ντι­κοι­νω­νι­κές πο­λι­τι­κές και ο­δη­γώ­ντάς την τε­λι­κά στην έ­ξο­δο α­πό την κυ­βέρ­νη­ση. Ωστό­σο, η ε­πι­λο­γή αυ­τή δεν α­πο­κα­τέ­στη­σε τα πράγ­μα­τα, α­φού δεν ή­ρε την αμ­φί­ση­μη το­πο­θέ­τη­ση του κόμ­μα­τος στις βα­σι­κές διαι­ρε­τι­κές το­μές. Ο δεί­κτης «πο­λι­τι­κής χρη­σι­μό­τη­τας» της ΔΗ­ΜΑΡ έ­χει φτά­σει στο να­δί­ρ, α­φού δεν α­φαι­ρεί και δεν προ­σθέ­τει ού­τε στην «κυ­βέρ­νη­ση» ού­τε στην «α­ντι­πο­λί­τευ­ση».
Η πα­ρα­τε­τα­μέ­νη κρί­ση του ΠΑ­ΣΟΚ και της ΔΗ­ΜΑΡ έ­χει θέ­σει το ε­ρώ­τη­μα αν υ­πάρ­χει χώ­ρος για τη συ­γκρό­τη­ση ε­νός τρί­του (κε­ντρο­α­ρι­στε­ρού) πό­λου στην πο­λι­τι­κή σκη­νή.

Μπο­ρεί να υ­πάρ­ξει τρί­τος πό­λος;

Η α­πά­ντη­ση εί­ναι σα­φής αυ­τήν τη στιγ­μή, ό­χι. Πρώ­το­ν, για­τί ο λε­γό­με­νος τρί­τος πό­λος, έ­τσι ό­πως ε­ξαγ­γέ­λε­ται του­λά­χι­στον, δεν το­πο­θε­τεί­ται σε κα­νέ­ναν α­πό τους δύο διαι­ρε­τι­κούς ά­ξο­νες του κομ­μα­τι­κού συ­στή­μα­τος. Δεύ­τε­ρο­ν, ε­πο­μέ­νως δεν συ­γκρο­τεί κά­ποιο μπλοκ στο πε­δίο των κοι­νω­νι­κών δυ­νά­μεων και των κοι­νω­νι­κών συμ­φε­ρό­ντων. Τρί­το­ν, για­τί α­πο­τε­λεί­ται α­πό πα­λαιά πρό­σω­πα που συμ­βο­λο­ποιούν την α­πα­ξίω­ση της κοι­νής γνώ­μης προς το πα­λαιό πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα. Οσοι πα­ραλ­λη­λί­ζουν αυ­τόν τον τρί­το πό­λο με τη συ­γκρό­τη­ση προ­δι­κτα­το­ρι­κά της Ενω­σης Κέ­ντρου ως α­να­χώ­μα­τος στην ε­κλο­γι­κή ά­νο­δο της Ε­ΔΑ, πα­ρα­γνω­ρί­ζουν το γε­γο­νός ό­τι η Ενω­ση Κέ­ντρου συ­γκρο­τή­θη­κε μεν α­πό α­στι­κό και κα­θε­στω­τι­κό πο­λι­τι­κό προ­σω­πι­κό, ω­στό­σο η α­ντι­κει­με­νι­κή της κοι­νω­νι­κή και ε­κλο­γι­κή κί­νη­ση το­πο­θε­τή­θη­κε στη βα­σι­κή διαί­ρε­ση της με­τεμ­φυ­λια­κής πε­ριό­δου και ε­πο­μέ­νως μπό­ρε­σε να λει­τουρ­γή­σει συ­σπει­ρω­τι­κά για τις λαϊκές τά­ξεις στο πε­δίο της πο­λι­τι­κής τους α­ντι­προ­σώ­πευ­σης. Το ση­με­ρι­νό εγ­χεί­ρη­μα, α­ντί­θε­τα, ο­ρί­ζε­ται ως «υ­πο­σύ­στη­μα» της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης δια­κυ­βέρ­νη­σης.

Ανα­κα­τα­τά­ξεις στο χώ­ρο της «Δε­ξιάς»

Βε­βαίως μια κοι­νή ε­κλο­γι­κή κά­θο­δος δια­φό­ρων τέ­τοιων δυ­νά­μεων, ΠΑ­ΣΟ­Κ, ΔΗ­ΜΑ­Ρ, «58» κ.λπ., θα έ­δι­νε πι­θα­νό­τη­τες ε­κλο­γι­κής ε­πι­βίω­σης σε έ­να μέ­ρος του πο­λι­τι­κού τους προ­σω­πι­κού, ό­μως σε ε­πί­πε­δα της τά­ξης του 4-6%. Δύ­σκο­λα μά­λι­στα θα ά­θροι­ζαν τα πο­σο­στά των ε­πι­μέ­ρους συ­νι­στω­σών τους.
Στο χώ­ρο αυ­τό η κα­τά­στα­ση πε­ρι­γρά­φε­ται α­πό την κρί­ση και συρ­ρί­κνω­ση της ΝΔ, την ά­νο­δο και αν­θε­κτι­κό­τη­τα της Χρυ­σής Αυ­γής, και τη σχε­τι­κή αν­θε­κτι­κό­τη­τα των Α­ΝΕΛ. Η ε­ξέ­λι­ξη της ΝΔ ο­ρί­ζε­ται α­πό την ορ­γα­νι­κή σύμ­φυ­ση νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού και κρα­τι­κού (α­κρο­δε­ξιού) αυ­ταρ­χι­σμού. Η με­τα­κί­νη­ση αυ­τή έ­χει αλ­λά­ξει ρι­ζι­κά το πρό­τυ­πο του μα­ζι­κού κόμ­μα­τος της φι­λε­λεύ­θε­ρης κε­ντρο­δε­ξιάς, πά­νω στο ο­ποίο πο­ρεύ­τη­κε το κόμ­μα με­τά το 1974. Ταυ­τό­χρο­να, η πρω­το­φα­νής κοι­νω­νι­κή κρί­ση έ­χει α­πε­λευ­θε­ρώ­σει με­γά­λα κομ­μά­τια της πα­ρα­δο­σια­κής ελ­λη­νι­κής δε­ξιάς στρέ­φο­ντάς τα προς την εξ­τρε­μι­στι­κή ά­κρα δε­ξιά και την Χρυ­σή Αυ­γή. Η ΝΔ ε­πο­μέ­νως «ρευ­στο­ποιεί­ται» τρό­πον τι­νά α­πό δύο με­τα­κι­νή­σεις. Η πρώ­τη προς την α­κρο­δε­ξιά, η δεύ­τε­ρη προς τον κε­ντρο­δε­ξιό «με­σαίο χώ­ρο». Ο δεύ­τε­ρος εί­ναι αυ­τήν τη στιγ­μή κο­νιορ­το­ποιη­μέ­νος σε μι­κρές πο­λι­τι­κές ο­μά­δες ε­ντός και ε­κτός της ΝΔ, ε­νώ α­πό αυ­τήν τη δε­ξα­με­νή κα­τα­φέρ­νει μέ­χρι στιγ­μής να συ­ντη­ρεί­ται το κόμ­μα των Α­ΝΕΛ εκ­φρά­ζο­ντας τμή­μα­τα της λαϊκής δε­ξιάς που δεν έλ­κο­νται α­πό την α­κρο­δε­ξιά και το φα­σι­σμό. Ο πρώ­τος ό­μως χώ­ρος, αυ­τός της α­κρο­δε­ξιάς, α­πο­τε­λεί έ­να υ­παρ­κτό ε­κλο­γι­κό κίν­δυ­νο για το «θε­σμι­κό» κόμ­μα της Δε­ξιάς, στο μέ­τρο που τα δύο κόμ­μα­τα τεί­νουν να κι­νη­θούν σε ό­μο­ρες σφαί­ρες ε­κλο­γι­κής ε­πιρ­ροής. Το πρό­βλη­μα της ση­με­ρι­νής ΝΔ εί­ναι το στρα­τη­γι­κό δί­λημ­μα: θα κι­νη­θεί ε­ντο­νό­τε­ρα προς την α­κρο­δε­ξιά ελ­πί­ζο­ντας να συ­γκρα­τή­σει την ά­νο­δο της Χρυ­σής Αυ­γής, αλ­λά δια­κιν­δυ­νεύο­ντας με­γα­λύ­τε­ρη φθο­ρά α­πό το «με­σαίο χώ­ρο» ή θα κι­νη­θεί προς το «με­σαίο χώ­ρο» δια­κιν­δυ­νεύο­ντας λό­γω και της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης την ε­κτί­να­ξη του α­κρο­δε­ξιού εξ­τρε­μι­σμού.


Η ε­κλο­γι­κή ά­νο­δος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ

Η ση­με­ρι­νή συ­γκυ­ρία ο­ρί­ζε­ται, τέ­λος, α­πό τη δια­φαι­νό­με­νη ε­κλο­γι­κή ά­νο­δο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και την α­πορ­ρό­φη­ση ό­λων των πο­λι­τι­κών και κοι­νω­νι­κών διερ­γα­σιών α­πό την προσ­δο­κία μιας «αλ­λα­γής στην κυ­βέρ­νη­ση». Η πα­ρα­τε­τα­μέ­νη α­δυ­να­μία των κοι­νω­νι­κών α­γώ­νων (πλην ε­ντε­λώς με­μο­νω­μέ­νων ε­ξαι­ρέ­σεων) να α­να­τρέ­ψουν εί­τε συ­νο­λι­κά εί­τε εν μέ­ρει την α­σκού­με­νη πο­λι­τι­κή, έ­χει ε­πε­νερ­γή­σει σε έ­να ψυ­χο­λο­γι­κό κλί­μα που ο­ρί­ζε­ται α­πό δύο συν­θή­κες. Την πο­λι­τι­κή α­πο­γοή­τευ­ση και την α­νά­θε­ση της ελ­πί­δας στην «τε­λευ­ταία ευ­και­ρία». Με άλ­λα λό­για, η ε­κλο­γι­κή ά­νο­δος εί­ναι α­ντι­στρό­φως α­νά­λο­γη της ση­με­ρι­νής κοι­νω­νι­κής ε­νερ­γο­ποίη­σης. Και αυ­τό α­πο­τε­λεί τη με­γα­λύ­τε­ρη α­ντί­φα­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Δια­κιν­δυ­νεύει να βρε­θεί με έ­να με­γά­λο ε­κλο­γι­κό πο­σο­στό το ο­ποίο, ό­μως, να μην συμ­βα­δί­ζει με μια ποιο­τι­κή και πο­σο­τι­κή αλ­λα­γή στο χώ­ρο των κοι­νω­νι­κών κι­νη­μά­των.
Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της «α­νά­θε­σης» λει­τουρ­γεί α­ντι­κει­με­νι­κά σε βά­ρος της ε­πιρ­ροής των άλ­λων κομ­μά­των και ορ­γα­νώ­σεων της α­ρι­στε­ράς. Το ΚΚΕ εμ­φα­νί­ζει στα­σι­μό­τη­τα, ε­νώ πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις ό­πως η Α­ΝΤΑΡ­ΣΥΑ ή οι Οι­κο­λό­γοι-Πρά­σι­νοι δεν δη­μιουρ­γούν α­ξιο­ση­μείω­τα ε­κλο­γι­κά ρεύ­μα­τα, πα­ρά το γε­γο­νός ό­τι ει­δι­κά η πρώ­τη εμ­φα­νί­ζει α­ξιό­λο­γη κοι­νω­νι­κή διείσ­δυ­ση.