Τα δεδομένα του εγκλήματος είναι γνωστά: 12 άνθρωποι νεκροί (3 γυναίκες και 9 παιδιά) σε επιχείρηση διάσωσης, αποτροπής εισόδου, επαναπροώθησης στην Τουρκία (ό,τι θέλει ο καθένας διαλέγει και παίρνει) συνολικά 28 ατόμων (25 Αφγανών και 3 Σύρων) που επέβαιναν σε μικρό αλιευτικό στην προσπάθειά τους να εισέλθουν στην Ελλάδα και να αναζητήσουν μια καλύτερη ζωή, να γλιτώσουν από την ανέχεια, να γλιτώσουν από τον πόλεμο (και πάλι η επιλογή είναι ελεύθερη).
Εκείνο που προβληματίζει ιδιαίτερα είναι η αντίδραση της κοινής γνώμης: εκκωφαντική αδιαφορία. Τροχαίο να ήταν, θα είχε μεγαλύτερη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης. Από κοντά και τα σχόλια κάτω από τα διαδικτυακά δημοσιεύματα:
«Σήμερα ενδιαφέρεται o οιοσδήποτε πολίτης για τέτοιες ειδήσεις;;;»
«Κι όσο για τους κυρίους που είπαν ότι έχασαν παιδιά και συζύγους, πήραν το ρίσκο αυτής της περιπέτειας! Ας ερχόντουσαν στη χώρα μας νόμιμα»
«Χαίρομαι που σώθηκαν οι άνθρωποι, αλλά τώρα τι θα τους κάνουμε; Θα τους ταΐζουμε με έξοδά μας;»
Από κοντά και ο αρμόδιος υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας:
«Δεν πιστεύω ότι κανείς θέλει να ανοίξουμε τις πύλες της χώρας».
Και οι πατεράδες που κλαίνε; Λένε ψέματα ότι οι λιμενικοί όχι μόνο δεν προσπάθησαν να σώσουν τα γυναικόπαιδα που βυθίζονταν στη θάλασσα, αλλά αντίθετα έσπρωχναν στη θάλασσα όσους προσπαθούσαν να ανέβουν στο πλωτό του Λιμενικού για να σωθούν.
Λένε ψέματα οι οργανώσεις ότι η πρακτική της αποτροπής εισόδου στη θάλασσα και οι παράνομες επαναπροωθήσεις στη θάλασσα δίνουν και παίρνουν στα νησιά και στον Έβρο (η πρόσφατη έκθεση Pushed back της οργάνωσης Proasyl καταγράφει περιστατικά ήδη στο Φαρμακονήσι, ενώ τον Νοέμβριο του 2013 έγινε γνωστή η περίπτωση της επαναπροώθησης στην Τουρκία 150 Σύριων από το χωριό Πραγγί του Έβρου). Το δε Λιμενικό Σώμα έχει καταγραφεί από παλιά ως υπαίτιο περιστατικών βίας σε βάρος λαθρομεταναστών, μεταναστών, προσφύγων (βλ. ήδη την πρώτη έκθεση οργανώσεων από το 2007. Η αλήθεια είναι πικρή, αλλά πρέπει να ειπωθεί, που κατέληξε σε πρόσφατη καταδίκη 2 λιμενικών για βασανιστήρια).
Ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας επισημαίνει ότι τα σύνορα πρέπει να φυλάσσονται. Άλλος σχολιαστής της μέσης διαδικτυακής κοινής γνώμης από παλαιότερη συζήτηση για τον φράχτη στον Έβρο θα υπενθυμίσει ότι και στο σπίτι μας έχουμε πόρτα που την κρατάμε κλειστή.
Όμως, αφήνοντας πέρα όλες τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ελλάδας για υποχρέωση διάσωσης ανθρώπων στη θάλασσα, για υποχρέωση παροχής ασύλου σε πρόσφυγες από τη χώρα καταγωγής τους, για υποχρέωση εξέτασης λόγων εξόδου από τη χώρα καταγωγής προς τον σκοπό αποτροπής υποβολής ανθρώπων σε κίνδυνο βασανιστηρίων ή εξευτελιστικής μεταχείρισης στη χώρα καταγωγής τους με την επαναπροώθησή τους σε αυτή, την πρόσφατη απόφαση Hirsi Jamaa κατά Ιταλίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που έκρινε παράνομη την επιστροφή στη Λιβύη από τα διεθνή ύδατα πλοίου που κατευθυνόταν στην Ιταλία, θα πρέπει να αναλογισθεί ο μέσος άνθρωπος (που δεν είναι Χρυσή Αυγή, δεν είναι φασίστας, αλλά ταυτόχρονα τον αφήνει παγερά αδιάφορο η είδηση): Αν ερχόταν μια γυναίκα ή ένα παιδί και του χτύπαγαν την πόρτα του ή έκλαιγαν έξω από αυτή, τι θα έκανε; Δεν θα άνοιγε, θα κοιτούσε από το ματάκι και θα αδιαφορούσε, θα έδιωχνε με τις κλωτσιές τον απρόσκλητο επισκέπτη, θα τον έσπρωχνε από τα σκαλοπάτια για να πέσει να σκοτωθεί; Δεν θα πρέπει να ασχοληθεί ένας εισαγγελέας να κρίνει ποιες από τις παραπάνω συμπεριφορές είναι εγκληματικές; Δεν θα πρέπει να ακούσει κάποιος τον πατέρα που κλαίει και λέει ότι άφησαν το παιδί του να πνιγεί;
Είναι τέτοια η κατάσταση της ανέχειας και της φτώχειας μας ως χώρα (οικονομικής, ιδεολογικής, συναισθηματικής), που δεν μας αφήνει να σώσουμε 9 παιδιά και τις μητέρες τους. Αυτό παλιά το έλεγαν ανθρωπισμό και θα τον είχε και ένας χρυσαυγίτης αν έδινε 5 λεπτά για να ακούσει το κλάμα του πατέρα.
* Ο Β. Παπαδόπουλος είναι δικηγόρος, μέλος της Ομάδας Δικηγόρων για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών.