Γιατί το Faceboοκ οφείλει να αποτύχει...

Post Nubila...

 

(στάτους της Σαμάνθας Μ. στο facebook)

Είναι μια τύπισσα εδώ στο τραίνο που διαβάζει το ‘50 Αποχρώσεις του Γκρι’ και ρουφά τη μύτη της – μες στον πανικό – αναστενάζοντας βαθιά, σαν να της σπάσαν τα νερά. Δε χρειάζομαι αυτά τα σκατά στις 7.45 το πρωί

Σε μια σεκάνς από την ταινία Wings of Desires του Wim Wenders ένας έκπτωτος άγγελος περιφέρεται ανάμεσα στους επιβάτες ενός τρένου ακούγοντας τις σκέψεις τους. Τα πρόσωπα των περαστικών εκρήγνυνται σαν μεγάφωνα, τυλίγοντας το θεατή μέσα σε ένα αμπαλάζ από φωνές και ψιθύρους. Αν τοποθετήσεις το status update της Σαμάνθα  Μ για τις σαδομαζό αναγνώστριες τρένου μέσα σε αυτήν τη σεκάνς έχεις αμέσως ένα χρησμό για την κοσμική αποστολή του facebook.   Όπως ο άγγελος στην ταινία ξεκλειδώνει τις σκέψεις των επιβατών, έτσι και ένας ψηφιακός τοίχος φωταγωγεί παραληρηματικές ανταποκρίσεις από το πουθενά: status posts από το τρένο, το δρόμο ή το υποσυνείδητο. Τα timelines αποτελούν ηλεκτρονικούς κινητήρες τηλεπάθειας – ορχήστρες από ψυχικά walkie talkies.

Το ψηφιακό χαλί του facebook γίνεται για τη γραφή, ότι είναι για το θέατρο η devised πρακτική–ένα κείμενο που γράφεται πάνω στο σώμα σου, όπως η παρόρμηση ενός αυτοσχεδιασμού. Το κατεπείγον της συνομιλίας καθοδηγεί ενστικτωδώς την οικονομία της έκφρασης. Ο ρυθμός του γραπτού λόγου συνενώνεται με το λαχάνιασμα του προφορικού. Ο αφροδισιασμός του τυχαίου – το πλήθος των φωνών και των προοπτικών – σαμποτάρει διαρκώς την αυτο-αναφορικότητα του μονολόγου. Σαν να τραγουδάς αποσπάσματα από μια σαδομαζοχιστική αυτοβιογραφία του Κάρολου Μαρξ σε μια παρέα από ψιψίνες (που χαζεύουν υπνωτισμένες τις φώτο-δονήσεις της οθόνης). Η άχρηστη πληροφορία μετουσιώνεται σε μουσική και ο ναρκισσισμός σε αυτό-παρωδία. Η αυτόματη γραφή ενώνεται με φλερτ, η θεατρικότητα με την ραθυμία, η κίνηση με την ακινησία– και όλα αυτά μαζί χτυπιούνται πάνω στο μοντάζ της επικαιρότητας.

Πριν λίγο καιρό διάφορα δημοσιεύματα έκαναν λόγο για την εμπορική αποτυχία του μέσου – την κάθετη πτώση της αξίας των μετοχών της εταιρείας facebook. Όμως αυτή ακριβώς η οικονομική επικαιρότητα επιβεβαίωσε (έστω στιγμιαία) την υπέρβαση της ‘εμπορικής αξίας’ του προϊόντος από τη χρηστική του. Ξεκινάς να φτιάξεις ένα ‘ανταγωνιστικό’ προϊόν και τελικά δημιουργείς –από ατύχημα – μια βαθύτατα επιδραστική, αλλά οικονομικά ανώφελη, πλατφόρμα επικοινωνίας και αυτό-έκφρασης. Ο καπιταλισμός δημιουργεί διαρκώς τέτοιες μορφές φαντασμαγορικής δυσλειτουργίας:  ο χάρτης της πόλης σαν χαλασμένο επιτραπέζιο παιχνίδι, τα σχισμένα πόστερ σαν μυστικά σήματα, οι ηλικιωμένες τεχνολογίες σαν ψυχαναλυτικές αλληγορίες — μια σειρά από εμπορικές αποτυχίες και απολιθώματα – ξεχασμένα γκάτζετ – ξεφτισμένοι σταρ – παραβιάζουν διαρκώς την καπιταλιστική ορθολογικότητα του κέρδους. Μετουσιώνουν την ήττα σε συγκινησιακό κεφάλαιο. Ιδωμένη μέσα από αυτό το πλαίσιο η ελληνική αλάνα του facebook μερικές φορές αστράφτει σαν το λεξιλόγιο ενός ζαλισμένου ονειρισμού. Κάπου ανάμεσα στην ανορθολογικότητα και την απόλαυση πάλλεται ένα πολυφωνικό (και σπαρακτικό) μνημείο παροντικότητας.