των Ούλρικε Γκερό και Ρόμπερτ Μένας, απο την Προοδευτικη Πολιτικη...
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες κάθονται μέσα σε ένα φλεγόμενο σπίτι και τσακώνονται για το ποιος θα πληρώσει το νερό που θα σβήσει την φωτιά.
Είναι λάθος να τους κατηγορούμε πως έχασαν επαφή με τους πολίτες· τέτοιο πράγμα, ποτέ τους δεν το είχαν.
Εξάλλου, το σύστημα που έχουμε ούτε παραδέχεται, ούτε νομιμοποιεί την παραμικρή εκπροσώπηση των Ευρωπαίων πολιτών. Όποιοι ασκούν «δημοκρατικά νομιμοποιημένη» πολιτική στο ευρωπαϊκό επίπεδο, όσοι δηλαδή είναι αιρετοί, εξελέγησαν σε εθνική βάση και άρα, αν θέλουν να επιβιώσουν πολιτικά, εξαναγκάζονται να υπερασπιστούν τα φαντάσματα του «εθνικού συμφέροντος». Όσοι παρευρίσκονται στις ευρωπαϊκές συνόδους κορυφής, ουσιαστικά καλούνται να παρεμποδίζουν το κοινοτικό συμφέρον για να κερδίσουν την εύνοια των εθνικών τους ακροατηρίων, εις βάρος όλων των υπόλοιπων εταίρων τους, αλλά και τα εθνικά τους συμφέροντα, αν ληφθεί υπόψη πόσο αλληλένδετα είναι τα κράτη-έθνη εντός της ευρωζώνης.
Όσο για τους ψηφοφόρους τους, τα λάθη τους δεν τους κάνουν σοφότερους, αλλά ανοητότερους. Σήμερα, κανένα ευρωπαϊκό έθνος-κράτος δεν μπορεί μονομερώς να λύσει τα προβλήματά του· κι όμως, η διάρθρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) παρεμποδίζει την εξεύρεση λύσεων. Αυτήν την αντίφαση σήμερα την ονομάζουμε «κρίση», και δεν συζητούμε παρά την συμπτωματολογία της.
Αυτή η κατάσταση διαλύει την ΕΕ. Μια άβυσσος κείται μεταξύ των πολιτικών εκπροσώπων που αρέσκονται να αυτοχαρακτηρίζονται «ρεαλιστές», των πολιτών και των λίγων οραματιστών. Στους «πραγματιστές» οφείλουμε την κρίση. Αυτοί επέμεναν να εφαρμόζουν μόνο το «εφικτό», π.χ. ένα ενιαίο νόμισμα που δεν είναι δυνατό να λειτουργήσει και που τελικά αυτοϋπονομεύεται διότι τα εθνικά συμφέροντα δεν επιθυμούσαν να διαθέτει τα απαιτούμενα εργαλεία για την ορθή διαχείρισή του.
Οι ονειροπόλοι είναι οι πραγματικοί ρεαλιστές. Σε αυτούς πιστώνεται η ρεαλιστική και πρακτική σωφροσύνη που αν και στην εποχή της θεωρούνταν ουτοπική, τελικά άντλησε τα συμπεράσματα του εθνικισμού και των πολιτικών συμφερόντων που είχαν μετατρέψει σε στάχτη την γηραιά ήπειρο. Ο πρώτος πρόεδρος της «ευρωπαϊκής επιτροπής» (Κομισιόν) Βάλτερ Χολστάιν (Walter Hallstein), γερμανικής υπηκοότητας, έλεγε: «το ευρωπαϊκό ιδεώδες είναι ιη κατάργηση του έθνους». Κανείς πρόεδρος της Κομισιόν ή καγκελάριος της Γερμανίας δεν θα τολμούσε κα ξεστομίσει σήμερα αυτή την φράση. Κι όμως, λέει την αλήθεια.
Σήμερα θα μπορούσαμε να ευχαριστούμε τους ονειροπόλους για την επίλυση της κρίσης. Το όνειρό τους, είναι η μόνη μας λύση: η Δημοκρατία της Ευρώπης, Μια πανευρωπαϊκή δημοκρατία στην οποία τα τμήματά της, χωρίς να χάνουν την ιδιαιτερότητά τους, θα συμμετέχουν ελευθέρως σε ένα κοινό νομικό πλαίσιο, αντί να συνεχίζουν να παραμένουν οργανωμένα ως έθνη. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών-εθνών δεν μπορεί να επιλύσει την κρίση: αυτός την δημιουργεί!
Η Ευρώπη στην οποία ζούμε δεν είναι βιώσιμη υπό το ισχύον πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο, και θα καταρρεύσει στο διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ εθνικής πολιτικής και υπερεθνικής οικονομίας. Ζούμε σε μια κοινή νομισματική επικράτεια στην οποία τα έθνη είναι υποχρεωμένα να ανταγωνίζονται το ένα το άλλο!
Αυτή η Δημοκρατία είναι το νέο ευρωπαϊκό εγχείρημα: να οργανωθεί η επικράτειά της με εθελούσια ένταξη, που θα στηρίζεται σε μια συνθήκη για διατήρηση της ειρήνης, υπέρβαση της εθνικής ιδέας και οικοδόμηση της πρώτης υπερεθνικής δημοκρατίας στην ιστορία. Το μοντέλο των «ηνωμένων πολιτειών» είναι ξεπερασμένο. Στην ΕΕ, είμαστε πρωτοπόροι.
Το «ευρωπαϊκό συμβούλιο» -και μέσω αυτού τα κράτη-μέλη- διεκδικούν την νομιμότητα της διεύθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης, που όμως δεν μπορεί να προχωρήσει παρά μόνο παράλληλα με την μόνιμη επανάληψη του μελοδράματος της υπεράσπισης του εθνικού συμφέροντος προς χάριν των εθνικών τους ακροατηρίων. Αλλά η εθνική κυριαρχία είναι μια αυταπάτη, που πλήττει την Ευρώπη.
Για να κατορθώσει η Ευρώπη να μετεξελιχτεί σε μια τραπεζική ένωση με κοινή διαχείριση των οφειλών της και κοινό ταμείο εξυπηρέτησης του ευρωπαϊκού χρέους, πρέπει να οργανωθεί διαφορετικά. Η ευρωζώνη, ως πυρήνας της Δημοκρατίας της Ευρώπης, χρειάζεται ένα κοινοβούλιο με δικαίωμα να παίρνει αποφάσεις και την άσκηση ενός εκλογικού δικαιώματος αποδεσμευμένου από τα εθνικά ψηφοδέλτια· έναν προϋπολογισμό και μια κοινοβουλευτική περίοδο· τουλάχιστο μια μερική ευρωπαϊκή δημοσιονομική ανεξαρτησία· στο μέλλον, τα ευρωομόλογα μπορούν να επιλύσουν τα προβλήματα του ευρώ.
Στη λογική της ευρωπαϊκής res publica, το πανευρωπαϊκό προϊόν θα πρέπει επίσης να διανέμεται πανευρωπαϊκά, σε μια λογική εξισορρόπησης κέντρου-περιφέρειας. Η καθιέρωση ενός πανευρωπαϊκού επιδόματος ανεργίας θα μπορούσε να αποτελέσει το σημείο καμπής προς ένα ευρωπαϊκό σύστημα προνοίας.
Η οικονομία, το νόμισμα και η πολιτική είναι αλληλένδετα, και μόνο ένα πανευρωπαϊκό πολιτικό σώμα, νομιμοποιημένο από μια υπερεθνική δημοκρατία, μπορεί να αρχίσει να αποκαθιστά τον έλεγχο επί της οικονομίας. Τα εθνικά ισοζύγια εμπορικών συναλλαγών δεν αντιπροσωπεύουν καμία τέτοια στρατηγική! Όταν το 80% των «εξαγωγών» των κρατών-μελών κατευθύνονται στην εσωτερική τους ευρωπαϊκή αγορά, παρόμοια στοιχεία συνιστούν ένα είδος ευρωπαϊκής λογιστικής απάτης.
Κανείς σήμερα δεν μπορεί να γνωρίζει ποια είναι η θεσμική μορφή θα λάβει στην τελική του μορφή αυτό το πρωτοποριακό πολιτικό εγχείρημα, της ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Αξίζει όμως να το συζητήσουμε, με όλη την ενέργεια και την δημιουργικότητα που έχει αποδείξει πως διαθέτει η ήπειρός μας. Αλλιώς, η Ευρώπη θα καταντήσει το φάντασμα του εαυτού της.
Ζήτω η Δημοκρατία της Ευρώπης!
H Ulrike Guérot είναι Γερμανίδα πολιτική επιστήμων· ο Robert Menasse είναι Αυστριακός συγγραφέας
©Franfurter Allgemeine Zeitung
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες κάθονται μέσα σε ένα φλεγόμενο σπίτι και τσακώνονται για το ποιος θα πληρώσει το νερό που θα σβήσει την φωτιά.
Είναι λάθος να τους κατηγορούμε πως έχασαν επαφή με τους πολίτες· τέτοιο πράγμα, ποτέ τους δεν το είχαν.
Εξάλλου, το σύστημα που έχουμε ούτε παραδέχεται, ούτε νομιμοποιεί την παραμικρή εκπροσώπηση των Ευρωπαίων πολιτών. Όποιοι ασκούν «δημοκρατικά νομιμοποιημένη» πολιτική στο ευρωπαϊκό επίπεδο, όσοι δηλαδή είναι αιρετοί, εξελέγησαν σε εθνική βάση και άρα, αν θέλουν να επιβιώσουν πολιτικά, εξαναγκάζονται να υπερασπιστούν τα φαντάσματα του «εθνικού συμφέροντος». Όσοι παρευρίσκονται στις ευρωπαϊκές συνόδους κορυφής, ουσιαστικά καλούνται να παρεμποδίζουν το κοινοτικό συμφέρον για να κερδίσουν την εύνοια των εθνικών τους ακροατηρίων, εις βάρος όλων των υπόλοιπων εταίρων τους, αλλά και τα εθνικά τους συμφέροντα, αν ληφθεί υπόψη πόσο αλληλένδετα είναι τα κράτη-έθνη εντός της ευρωζώνης.
Όσο για τους ψηφοφόρους τους, τα λάθη τους δεν τους κάνουν σοφότερους, αλλά ανοητότερους. Σήμερα, κανένα ευρωπαϊκό έθνος-κράτος δεν μπορεί μονομερώς να λύσει τα προβλήματά του· κι όμως, η διάρθρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) παρεμποδίζει την εξεύρεση λύσεων. Αυτήν την αντίφαση σήμερα την ονομάζουμε «κρίση», και δεν συζητούμε παρά την συμπτωματολογία της.
Αυτή η κατάσταση διαλύει την ΕΕ. Μια άβυσσος κείται μεταξύ των πολιτικών εκπροσώπων που αρέσκονται να αυτοχαρακτηρίζονται «ρεαλιστές», των πολιτών και των λίγων οραματιστών. Στους «πραγματιστές» οφείλουμε την κρίση. Αυτοί επέμεναν να εφαρμόζουν μόνο το «εφικτό», π.χ. ένα ενιαίο νόμισμα που δεν είναι δυνατό να λειτουργήσει και που τελικά αυτοϋπονομεύεται διότι τα εθνικά συμφέροντα δεν επιθυμούσαν να διαθέτει τα απαιτούμενα εργαλεία για την ορθή διαχείρισή του.
Οι αληθινοί ρεαλιστές είναι οι οραματιστές
Τα προβλήματα που γέννησε αυτή η αντίφαση επανεθνικοποιήθηκαν: τα χρέη αποκλήθηκαν «εθνικά χρέη» και τα έθνη μοχθούν να τα διαχειριστούν σε εθνικό επίπεδο. Μα πώς είναι δυνατό να γίνει διαχείριση της κρίσης με τέτοιες «ρεαλιστικές» προσεγγίσεις; Στους πολίτες ανήκουν τα εύσημα πως νομιμοποίησαν αυτούς που δημιούργησαν την κρίση. Πιέζουν τους εκπροσώπους τους να παριστάνουν τους υπερασπιστές του έθνους και να αποστασιοποιηθούν από την Ευρώπη.Οι ονειροπόλοι είναι οι πραγματικοί ρεαλιστές. Σε αυτούς πιστώνεται η ρεαλιστική και πρακτική σωφροσύνη που αν και στην εποχή της θεωρούνταν ουτοπική, τελικά άντλησε τα συμπεράσματα του εθνικισμού και των πολιτικών συμφερόντων που είχαν μετατρέψει σε στάχτη την γηραιά ήπειρο. Ο πρώτος πρόεδρος της «ευρωπαϊκής επιτροπής» (Κομισιόν) Βάλτερ Χολστάιν (Walter Hallstein), γερμανικής υπηκοότητας, έλεγε: «το ευρωπαϊκό ιδεώδες είναι ιη κατάργηση του έθνους». Κανείς πρόεδρος της Κομισιόν ή καγκελάριος της Γερμανίας δεν θα τολμούσε κα ξεστομίσει σήμερα αυτή την φράση. Κι όμως, λέει την αλήθεια.
Σήμερα θα μπορούσαμε να ευχαριστούμε τους ονειροπόλους για την επίλυση της κρίσης. Το όνειρό τους, είναι η μόνη μας λύση: η Δημοκρατία της Ευρώπης, Μια πανευρωπαϊκή δημοκρατία στην οποία τα τμήματά της, χωρίς να χάνουν την ιδιαιτερότητά τους, θα συμμετέχουν ελευθέρως σε ένα κοινό νομικό πλαίσιο, αντί να συνεχίζουν να παραμένουν οργανωμένα ως έθνη. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των κρατών-εθνών δεν μπορεί να επιλύσει την κρίση: αυτός την δημιουργεί!
Η Ευρώπη στην οποία ζούμε δεν είναι βιώσιμη υπό το ισχύον πολιτικό και οικονομικό πλαίσιο, και θα καταρρεύσει στο διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ εθνικής πολιτικής και υπερεθνικής οικονομίας. Ζούμε σε μια κοινή νομισματική επικράτεια στην οποία τα έθνη είναι υποχρεωμένα να ανταγωνίζονται το ένα το άλλο!
Το νέο ευρωπαϊκό εγχείρημα
Να γιατί η ευρωζώνη χρειάζεται μια υπερεθνική δημοκρατία: μια Δημοκρατία της Ευρώπης, με κοινά πολιτικά, εθνικά και κοινωνικά δικαιώματα για όλους.Αυτή η Δημοκρατία είναι το νέο ευρωπαϊκό εγχείρημα: να οργανωθεί η επικράτειά της με εθελούσια ένταξη, που θα στηρίζεται σε μια συνθήκη για διατήρηση της ειρήνης, υπέρβαση της εθνικής ιδέας και οικοδόμηση της πρώτης υπερεθνικής δημοκρατίας στην ιστορία. Το μοντέλο των «ηνωμένων πολιτειών» είναι ξεπερασμένο. Στην ΕΕ, είμαστε πρωτοπόροι.
Το «ευρωπαϊκό συμβούλιο» -και μέσω αυτού τα κράτη-μέλη- διεκδικούν την νομιμότητα της διεύθυνσης της ευρωπαϊκής ενοποίησης, που όμως δεν μπορεί να προχωρήσει παρά μόνο παράλληλα με την μόνιμη επανάληψη του μελοδράματος της υπεράσπισης του εθνικού συμφέροντος προς χάριν των εθνικών τους ακροατηρίων. Αλλά η εθνική κυριαρχία είναι μια αυταπάτη, που πλήττει την Ευρώπη.
Για να κατορθώσει η Ευρώπη να μετεξελιχτεί σε μια τραπεζική ένωση με κοινή διαχείριση των οφειλών της και κοινό ταμείο εξυπηρέτησης του ευρωπαϊκού χρέους, πρέπει να οργανωθεί διαφορετικά. Η ευρωζώνη, ως πυρήνας της Δημοκρατίας της Ευρώπης, χρειάζεται ένα κοινοβούλιο με δικαίωμα να παίρνει αποφάσεις και την άσκηση ενός εκλογικού δικαιώματος αποδεσμευμένου από τα εθνικά ψηφοδέλτια· έναν προϋπολογισμό και μια κοινοβουλευτική περίοδο· τουλάχιστο μια μερική ευρωπαϊκή δημοσιονομική ανεξαρτησία· στο μέλλον, τα ευρωομόλογα μπορούν να επιλύσουν τα προβλήματα του ευρώ.
Στη λογική της ευρωπαϊκής res publica, το πανευρωπαϊκό προϊόν θα πρέπει επίσης να διανέμεται πανευρωπαϊκά, σε μια λογική εξισορρόπησης κέντρου-περιφέρειας. Η καθιέρωση ενός πανευρωπαϊκού επιδόματος ανεργίας θα μπορούσε να αποτελέσει το σημείο καμπής προς ένα ευρωπαϊκό σύστημα προνοίας.
Η οικονομία, το νόμισμα και η πολιτική είναι αλληλένδετα, και μόνο ένα πανευρωπαϊκό πολιτικό σώμα, νομιμοποιημένο από μια υπερεθνική δημοκρατία, μπορεί να αρχίσει να αποκαθιστά τον έλεγχο επί της οικονομίας. Τα εθνικά ισοζύγια εμπορικών συναλλαγών δεν αντιπροσωπεύουν καμία τέτοια στρατηγική! Όταν το 80% των «εξαγωγών» των κρατών-μελών κατευθύνονται στην εσωτερική τους ευρωπαϊκή αγορά, παρόμοια στοιχεία συνιστούν ένα είδος ευρωπαϊκής λογιστικής απάτης.
Res publica σε ευρωπαϊκή διάσταση
Η έννοια της res publica είναι μακράν η γονιμότερη πολιτική ιδέα που γεννήθηκε στην Ευρώπη από την εποχή του Πλάτωνα. Είναι ίσως η μόνη που μπορεί να δικαιολογήσει ένα συναίσθημα του τύπου «εμείς, οι Ευρωπαίοι». Διότι η res publica εμπεριέχει την δέσμευση στην υπόθεση της πολιτικής οργάνωσης μιας κοινότητας και στο κοινό καλό που μπορεί να προέρθει από τον διακανονισμό των εσωτερικών της σχέσεων. Res publica δεν υφίσταται ούτε στις Ηνωμένες Πολιτείες, ούτε στην αυταρχική ρωσική ολιγαρχία, πόσο μάλλον στην προ-δημοκρατική Κίνα. Η Res publica είναι ο πυρήνας της Ευρώπης.Κανείς σήμερα δεν μπορεί να γνωρίζει ποια είναι η θεσμική μορφή θα λάβει στην τελική του μορφή αυτό το πρωτοποριακό πολιτικό εγχείρημα, της ευρωπαϊκής δημοκρατίας. Αξίζει όμως να το συζητήσουμε, με όλη την ενέργεια και την δημιουργικότητα που έχει αποδείξει πως διαθέτει η ήπειρός μας. Αλλιώς, η Ευρώπη θα καταντήσει το φάντασμα του εαυτού της.
Ζήτω η Δημοκρατία της Ευρώπης!
H Ulrike Guérot είναι Γερμανίδα πολιτική επιστήμων· ο Robert Menasse είναι Αυστριακός συγγραφέας
©Franfurter Allgemeine Zeitung
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου