Του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου, απο το Red NoteBook...
Μέσα σε λίγες μόνο μέρες συμβαίνει αυτό που δεν έγινε με τόσες αφορμές εδώ και πολλά χρόνια: διωκτικοί μηχανισμοί, μέσα ενημέρωσης, κόμματα και συνδικάτα αναλαμβάνουν συγκεκριμένη δράση απέναντι στο συγκεκριμένο πρόβλημα, αποκαλώντας το με το όνομά του: Χρυσή Αυγή. Αλλά τι ακριβώς είναι αυτό που συμβαίνει;
Μέσα σε λίγες μόνο μέρες συμβαίνει αυτό που δεν έγινε με τόσες αφορμές εδώ και πολλά χρόνια: διωκτικοί μηχανισμοί, μέσα ενημέρωσης, κόμματα και συνδικάτα αναλαμβάνουν συγκεκριμένη δράση απέναντι στο συγκεκριμένο πρόβλημα, αποκαλώντας το με το όνομά του: Χρυσή Αυγή. Αλλά τι ακριβώς είναι αυτό που συμβαίνει;
Η καταγγελία της “υποκρισίας” και του “όψιμου” αντιναζισμού όλων αυτών, όσο κι αν έχει στοιχεία δικαιοσύνης, νομίζω ότι δεν εξηγεί τίποτα. Αντίθετα, πίσω από τις γραμμές της διακρίνει κανείς συχνά μια ισχυρή αντιπολιτική απαισιοδοξία: την εξοικείωση με την εκτροπή, σαν η πορεία προς το μοιραίο να ήταν προδιαγεγραμμένη και, κυρίως, μη αναστρέψιμη. Η απαισιοδοξία αυτή, η κατανόηση της πολιτικής ως επικοινωνιακό και προεκλογικό “κόλπο”, δεν είναι τελικά παρά απόσυρση από την πολιτική.
Θα έπρεπε μήπως να εμπιστευτούμε τον κ. Δένδια ή να χαιρετίσουμε τον εκδημοκρατισμό του Αntinews, που από τη μία “δίνει” όσους “έβλεπαν τη Χρυσή Αυγή ως ΄ελπίδα του έθνους΄”, κι από την άλλη απειλεί με χρυσαυγίτικη αργκό ότι “ελαφροδεξιά τέλος”; Ή μήπως να θεωρήσουμε ότι ξεμπερδέψαμε με τη θεωρία των άκρων, αγνοώντας τις διάφορες “εκλεπτυσμένες” εκδοχές της που καθοδηγούν ακόμα την κρατική πολιτική μέχρι να ξανακατασκευαστεί με πειστικότερους όρους το δεύτερο άκρο;
Εκλογικές στοχεύσεις, πίσω από το μπαράζ κυβερνητικών πρωτοβουλιών εναντίον της Χρυσής Αυγής, ασφαλώς και υπάρχουν. Στο ρεπορτάζ της περασμένης Κυριακής, η Καθημερινή εξηγεί ότι η ΝΔ διχάζεται σήμερα μεταξύ αυτών που θεωρούν ότι η Χρυσή Αυγή φρενάρει τη μετακίνηση γαλάζιων ψηφοφόρων προς τον ΣΥΡΙΖΑ, και εκείνων που, αντίθετα, βλέπουν ότι οι νεοναζί κόβουν ψήφους από τη Νέα Δημοκρατία. Με αυτή την έννοια, η δράση εναντίον της Χρυσής Αυγής διευκολύνει τη ΝΔ να δείξει ποιος κάνει ακόμα κουμάντο στην “πολυκατοικία”: συγκρατεί προσωρινά διαρροές, αφαιρεί από τον ΣΥΡΙΖΑ το μονοπώλιο του αντιφασισμού και, σε εσωκομματικό επίπεδο, αποκαθιστά την ομοψυχία ενόψει τριπλών εκλογών, επιτρέποντας στην ηγετική ομάδα να καλύψει το χάσμα με “μητσοτακικούς” και “καραμανλικούς”. Όσο χρήσιμο κι αν είναι, όμως, το προεκλογικό προφίλ του “ισχυρού κράτους” που πλασάρει σήμερα η Δεξιά, η πολιτική ζωή δεν είναι μια αδιάκοπη προεκλογική εκστρατεία. Αυτές τις μέρες, λοιπόν, πέρα από τα μαθηματικά των επικείμενων εκλογών, κρίνεται κάτι σημαντικότερο: ο βαθμός ενσωμάτωσης του νεοναζισμού στην κρατική στρατηγική – η μορφή, πολιτική και πολιτειακή, που θα έχει στο εξής η διαχείριση της κρίσης, και ειδικότερα, η οριοθέτηση της δυναμικής του ΣΥΡΙΖΑ. Γι΄ αυτό και στη φάση αυτή, η παρέμβαση της Αριστεράς και του κινήματος είναι εξαιρετικά κρίσιμη.
Έχω τη γνώμη ότι η δράση που αναλαμβάνει σήμερα το κράτος εναντίον των νεοναζί μπορεί να κατανοηθεί στο πλαίσιο της “λογικής” της σύγχρονης διακυβέρνησης (governance) που περιγράφει ο Μισέλ Φουκώ*. Σε αντίθεση με το πρότυπο του ποινικού νόμου, με μια εξουσία που απλώς απαγορεύει και τιμωρεί, η λογική της σύγχρονης διακυβέρνησης δεν είναι “παρεμβαίνω για να εξαλείψω ένα πρόβλημα”, αλλά “παρεμβαίνω για να επαναφέρω το πρόβλημα σε ένα άλλο, ανεκτό επίπεδο ισορροπίας”. Η εξάλειψη του νεοναζισμού από την κρατική στρατηγική απαιτεί τομές που από μόνη της η κυβέρνηση δεν φαίνεται ως τώρα διατεθειμένη να κάνει – σε αντίθεση με την αποφασιστικότητα που επέδειξε άλλοτε και αλλού, στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, για προληπτικούς και, σε κάθε περίπτωση, λιγότερο σοβαρούς λόγους.
Σήμερα, βουλευτές, “πυρηνάρχες” και αστυνομικοί που συνδέονται με την επίθεση στο Πέραμα και τη δολοφονία στο Κερατσίνι δεν έχουν κληθεί ακόμα ενώπιον των Αρχών. Το πολιτικό ρεπορτάζ του ίδιου του φιλοκυβερνητικού Τύπου επιβεβαιώνει ότι η κυβέρνηση δεν θα κάνει βιαστικές (sic) κινήσεις, την ίδια στιγμή που ο υπουργός Δημόσιας Τάξης προαναγγέλλει νομοθετικές πρωτοβουλίες – αυτές που ο υπουργός Δικαιοσύνης κρίνει περιττές. Τα αστυνομικά τμήματα-θερμοκήπια του νεοναζισμού συνεχίζουν να λειτουργούν απερίσπαστα, η τοποθέτηση διακριτικών στις στολές και τα κράνη των αστυνομικών παραμένει θέμα εκτός συζήτησης, και το κυριότερο, η κανονικότητα μεταξύ εκτροπών, η “περιγραφή έργου” (job description) που έχουν οι αστυνομικοί από τους πολιτικούς τους προϊστάμενους –ό,τι τέλος πάντων προβλέπονται από το θεσμικό τους ρόλο–, δεν έχει αλλάξει σε τίποτα.
Ήταν άραγε αυτονόητα ή χωρίς σημασία όσα έχει κάνει αυτή την τελευταία εβδομάδα η κυβέρνηση; Κάθε άλλο – ιδίως αν συγκριθούν με τη μέχρι σήμερα απραξία. Όμως πού μπαίνει ο πήχυς; Η επιστροφή σε ποια επίπεδα νεοναζιστικής εγκληματικότητας και κρατικής συγκάλυψης μπορεί να είναι ανεκτή; Μπορούμε για παράδειγμα να συνθηκολογήσουμε με τη Χρυσή Αυγή αν αυτή πάψει να σκοτώνει, και περιοριστεί να “κανονίζει” τα μεροκάματα στο Πέραμα, να ελέγχει άδειες μικροπωλητών στη Ραφήνα ή να ορίζει τις ώρες κυκλοφορίας στους Αμπελόκηπους; Μπορούμε να παρακολουθήσουμε αμέτοχοι το υπό κατασκευή success story του “ισχυρού κράτους”, με πρωταγωνίστρια μια αστυνομία που για να μην υποκαθίσταται από τους νεοναζί, θα τους συμπληρώνει ή θα τους υποκαθιστά αυτή; Είναι σαφές ότι ένα μόνο μέρος από τα παραπάνω ερωτήματα μπορεί να απαντηθεί από την κυβέρνηση.
Χωρίς κάποια διάθεση αντιφασιστικής πλειοδοσίας, σήμερα είναι η στιγμή της Αριστεράς να επιδράσει στο συσχετισμό δύναμης – κατ΄ αναλογία με μια Δεξιά που έκανε ως τώρα το ίδιο. Στα χρόνια της επάρατης Μεταπολίτευσης, η έτσι κι αλλιώς λειψή αποχουντοποίηση κράτους και κοινωνίας θα ήταν ακόμα πιο λειψή χωρίς τη μαχητική παρουσία του κινήματος στο δρόμο. Άλλες εποχές, φυσικά. Αυτό που έχει σημασία για τα σημερινά, όμως, είναι το δίλημμα που τέθηκε και τίθεται για την Αριστερά σε κάθε μεταίχμιο: θα πάρει όσο χώρο προβλέπουν γι΄ αυτήν οι αντίπαλοί της, ή θα επιδιώξει, αντίθετα, να ορίσει το χώρο της αυτή; Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι το ερώτημα που θέτει η σημερινή αντιφασιστική κινητοποίηση. Κάθε επιλογή σημαίνει και άλλο επίπεδο ισορροπίας.
_____
* Michel Foucault, Security, Territory, Population. Lectures at the Collège de France 1977- 1978, Palgrave, 2007
Θα έπρεπε μήπως να εμπιστευτούμε τον κ. Δένδια ή να χαιρετίσουμε τον εκδημοκρατισμό του Αntinews, που από τη μία “δίνει” όσους “έβλεπαν τη Χρυσή Αυγή ως ΄ελπίδα του έθνους΄”, κι από την άλλη απειλεί με χρυσαυγίτικη αργκό ότι “ελαφροδεξιά τέλος”; Ή μήπως να θεωρήσουμε ότι ξεμπερδέψαμε με τη θεωρία των άκρων, αγνοώντας τις διάφορες “εκλεπτυσμένες” εκδοχές της που καθοδηγούν ακόμα την κρατική πολιτική μέχρι να ξανακατασκευαστεί με πειστικότερους όρους το δεύτερο άκρο;
Εκλογικές στοχεύσεις, πίσω από το μπαράζ κυβερνητικών πρωτοβουλιών εναντίον της Χρυσής Αυγής, ασφαλώς και υπάρχουν. Στο ρεπορτάζ της περασμένης Κυριακής, η Καθημερινή εξηγεί ότι η ΝΔ διχάζεται σήμερα μεταξύ αυτών που θεωρούν ότι η Χρυσή Αυγή φρενάρει τη μετακίνηση γαλάζιων ψηφοφόρων προς τον ΣΥΡΙΖΑ, και εκείνων που, αντίθετα, βλέπουν ότι οι νεοναζί κόβουν ψήφους από τη Νέα Δημοκρατία. Με αυτή την έννοια, η δράση εναντίον της Χρυσής Αυγής διευκολύνει τη ΝΔ να δείξει ποιος κάνει ακόμα κουμάντο στην “πολυκατοικία”: συγκρατεί προσωρινά διαρροές, αφαιρεί από τον ΣΥΡΙΖΑ το μονοπώλιο του αντιφασισμού και, σε εσωκομματικό επίπεδο, αποκαθιστά την ομοψυχία ενόψει τριπλών εκλογών, επιτρέποντας στην ηγετική ομάδα να καλύψει το χάσμα με “μητσοτακικούς” και “καραμανλικούς”. Όσο χρήσιμο κι αν είναι, όμως, το προεκλογικό προφίλ του “ισχυρού κράτους” που πλασάρει σήμερα η Δεξιά, η πολιτική ζωή δεν είναι μια αδιάκοπη προεκλογική εκστρατεία. Αυτές τις μέρες, λοιπόν, πέρα από τα μαθηματικά των επικείμενων εκλογών, κρίνεται κάτι σημαντικότερο: ο βαθμός ενσωμάτωσης του νεοναζισμού στην κρατική στρατηγική – η μορφή, πολιτική και πολιτειακή, που θα έχει στο εξής η διαχείριση της κρίσης, και ειδικότερα, η οριοθέτηση της δυναμικής του ΣΥΡΙΖΑ. Γι΄ αυτό και στη φάση αυτή, η παρέμβαση της Αριστεράς και του κινήματος είναι εξαιρετικά κρίσιμη.
Έχω τη γνώμη ότι η δράση που αναλαμβάνει σήμερα το κράτος εναντίον των νεοναζί μπορεί να κατανοηθεί στο πλαίσιο της “λογικής” της σύγχρονης διακυβέρνησης (governance) που περιγράφει ο Μισέλ Φουκώ*. Σε αντίθεση με το πρότυπο του ποινικού νόμου, με μια εξουσία που απλώς απαγορεύει και τιμωρεί, η λογική της σύγχρονης διακυβέρνησης δεν είναι “παρεμβαίνω για να εξαλείψω ένα πρόβλημα”, αλλά “παρεμβαίνω για να επαναφέρω το πρόβλημα σε ένα άλλο, ανεκτό επίπεδο ισορροπίας”. Η εξάλειψη του νεοναζισμού από την κρατική στρατηγική απαιτεί τομές που από μόνη της η κυβέρνηση δεν φαίνεται ως τώρα διατεθειμένη να κάνει – σε αντίθεση με την αποφασιστικότητα που επέδειξε άλλοτε και αλλού, στο πολύ πρόσφατο παρελθόν, για προληπτικούς και, σε κάθε περίπτωση, λιγότερο σοβαρούς λόγους.
Σήμερα, βουλευτές, “πυρηνάρχες” και αστυνομικοί που συνδέονται με την επίθεση στο Πέραμα και τη δολοφονία στο Κερατσίνι δεν έχουν κληθεί ακόμα ενώπιον των Αρχών. Το πολιτικό ρεπορτάζ του ίδιου του φιλοκυβερνητικού Τύπου επιβεβαιώνει ότι η κυβέρνηση δεν θα κάνει βιαστικές (sic) κινήσεις, την ίδια στιγμή που ο υπουργός Δημόσιας Τάξης προαναγγέλλει νομοθετικές πρωτοβουλίες – αυτές που ο υπουργός Δικαιοσύνης κρίνει περιττές. Τα αστυνομικά τμήματα-θερμοκήπια του νεοναζισμού συνεχίζουν να λειτουργούν απερίσπαστα, η τοποθέτηση διακριτικών στις στολές και τα κράνη των αστυνομικών παραμένει θέμα εκτός συζήτησης, και το κυριότερο, η κανονικότητα μεταξύ εκτροπών, η “περιγραφή έργου” (job description) που έχουν οι αστυνομικοί από τους πολιτικούς τους προϊστάμενους –ό,τι τέλος πάντων προβλέπονται από το θεσμικό τους ρόλο–, δεν έχει αλλάξει σε τίποτα.
Ήταν άραγε αυτονόητα ή χωρίς σημασία όσα έχει κάνει αυτή την τελευταία εβδομάδα η κυβέρνηση; Κάθε άλλο – ιδίως αν συγκριθούν με τη μέχρι σήμερα απραξία. Όμως πού μπαίνει ο πήχυς; Η επιστροφή σε ποια επίπεδα νεοναζιστικής εγκληματικότητας και κρατικής συγκάλυψης μπορεί να είναι ανεκτή; Μπορούμε για παράδειγμα να συνθηκολογήσουμε με τη Χρυσή Αυγή αν αυτή πάψει να σκοτώνει, και περιοριστεί να “κανονίζει” τα μεροκάματα στο Πέραμα, να ελέγχει άδειες μικροπωλητών στη Ραφήνα ή να ορίζει τις ώρες κυκλοφορίας στους Αμπελόκηπους; Μπορούμε να παρακολουθήσουμε αμέτοχοι το υπό κατασκευή success story του “ισχυρού κράτους”, με πρωταγωνίστρια μια αστυνομία που για να μην υποκαθίσταται από τους νεοναζί, θα τους συμπληρώνει ή θα τους υποκαθιστά αυτή; Είναι σαφές ότι ένα μόνο μέρος από τα παραπάνω ερωτήματα μπορεί να απαντηθεί από την κυβέρνηση.
Χωρίς κάποια διάθεση αντιφασιστικής πλειοδοσίας, σήμερα είναι η στιγμή της Αριστεράς να επιδράσει στο συσχετισμό δύναμης – κατ΄ αναλογία με μια Δεξιά που έκανε ως τώρα το ίδιο. Στα χρόνια της επάρατης Μεταπολίτευσης, η έτσι κι αλλιώς λειψή αποχουντοποίηση κράτους και κοινωνίας θα ήταν ακόμα πιο λειψή χωρίς τη μαχητική παρουσία του κινήματος στο δρόμο. Άλλες εποχές, φυσικά. Αυτό που έχει σημασία για τα σημερινά, όμως, είναι το δίλημμα που τέθηκε και τίθεται για την Αριστερά σε κάθε μεταίχμιο: θα πάρει όσο χώρο προβλέπουν γι΄ αυτήν οι αντίπαλοί της, ή θα επιδιώξει, αντίθετα, να ορίσει το χώρο της αυτή; Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι το ερώτημα που θέτει η σημερινή αντιφασιστική κινητοποίηση. Κάθε επιλογή σημαίνει και άλλο επίπεδο ισορροπίας.
_____
* Michel Foucault, Security, Territory, Population. Lectures at the Collège de France 1977- 1978, Palgrave, 2007
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου