Μήπως ζητάω πολλά;

Ταξιδεύοντας: η άλλη όψη...

Τελικά θα πω και εγώ τη γνωστή πλέον φράση-στα όρια του κλισέ- όπου και να πάω η Ελλάδα με πληγώνει. Και με πληγώνει ακόμα περισσότερο όταν επιστρέφω στον τόπο μου. Δεν ξέρω αν ήμασταν πάντοτε έτσι ή αν η κατάσταση επιδεινώθηκε λόγω κρίσης αλλά έχω την εντύπωση πως διανύουμε περίοδο αποσύνθεσης.  Ο κόσμος είναι οργισμένος. Δικαιολογημένα θα πει κάποιος. Αυτή τη στιγμή η ανεργία ξεπερνάει το 20%, μιλάμε δηλαδή για πάνω από 2 εκατομμύρια ανέργους (χωρίς να υπολογίσουμε και εκείνους που δεν καταγράφονται) και οι άνθρωποι που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας αγγίζουν το 27%. Αυτό σημαίνει πως 3 εκ. συνάνθρωποι μας υποχρεώνονται να επιβιώσουν με λιγότερο από 300 ευρώ το μήνα, καθώς το όριο της φτώχειας στην ΕΕ ορίζεται ως εισόδημα που αντιστοιχεί σε λιγότερο από το  60% του βασικού μισθού. Στην αντίπερα όχθη ψηφοφορίες και κομματικά συμφέροντα, δημοσκοπήσεις, σκάνδαλα, βία, και η περίφημη «αλληλεγγύη». Πριν λίγους μήνες είχαμε αποθεώσει τις χειρονομίες των μαθητών κατά τη διάρκεια της παρέλασης και είχαμε ανάγει σε εθνικό ήρωα τον 15χρονο που σήκωσε το χέρι και «μούντζωσε» τους επισήμους. Αλήθεια τι ακριβώς επιτεύχθηκε εκείνη την ημέρα; Άραγε συνειδητοποίησε κανείς πόσο εύκολο είναι να περάσεις από μια χειρονομία στη βία και στον βανδαλισμό; Και το είδαμε στα πρόσφατα επεισόδια στα γήπεδα. Πόσο εύκολο είναι πλέον να μιλήσεις στα νέα παιδιά για την αξία της παιδείας, της ευγένειας, της σκληρής δουλειάς όταν όλοι με τη στάση μας τους δείχνουμε καθημερινά το αντίθετο;

Έχω δει αρκετές χώρες να βιώνουν βαθιές οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές κρίσεις. Θυμάμαι την Σερβία, όταν λίγο καιρό μετά τον πόλεμο και τον βομβαρδισμό του ΝΑΤΟ, εργάστηκα για κάποιους μήνες εκεί. Η χώρα βίωνε μια βαθειά οικονομική και πολιτική κρίση, κυβερνήσεις που διαδέχονταν η μια την άλλη, διαφθορά, όπλα, φτώχεια. Και όμως, υπήρχε διάχυτη η πίστη και η αισιοδοξία πως είναι στο χέρι των πολιτών να ανατρέψουν την κατάσταση. Αυτή η πίστη υπήρξε η κινητήριος δύναμη να επιβιώσει ο λαός και να βγει από το αδιέξοδο.

Έχω ζήσει και σε χώρες που τελικά κατέρρευσαν. Η εσωστρέφεια, ο ατομισμός, η απαξίωση των θεσμών και ο υπέρμετρος λαϊκισμός υπήρξαν καταλύτης της καταστροφής. Όταν η παιδεία ενός λαού καταρρέει , όταν ο εγωισμός τον τυφλώνει, και η αρνητικότητα κυριαρχεί, τότε χάνεται και η ελπίδα ανάκαμψης.

Σήμερα πρέπει να επιλέξουμε τι είδους χώρα θέλουμε να χτίσουμε για το μέλλον. Το μέλλον όμως δεν μπορεί να χτιστεί με τις πλάτες των παλιών πολιτικών. Όσα νέα κόμματα και αν ιδρύσουν, όσο και να αλλάζουν τον πολιτικό τους λόγο είναι φτιαγμένοι από την διαφθορά, το ψέμα και την απαξίωση. Δεν θα χτιστεί όμως ούτε με την οργή, την βία και τις αδιέξοδες χειρονομίες που διδάσκουμε στα παιδιά μας. Ακόμα και η περίφημη αλληλεγγύη λειτουργεί ανασταλτικά αν δεν συνοδεύεται από ουσιαστικές προσπάθειες αλλαγής. Τι αξία έχει μια εταιρεία που θα δώσει τα τρόφιμα που περισσεύουν στα συσσίτια όταν  απολύει-δίκαια και άδικα- και εκμεταλλεύεται την κρίση για χαμηλούς μισθούς και καταπάτηση κάθε εργασιακού δικαιώματος; Είδαμε μέσα ενημέρωσης και «αριστερές» εφημερίδες που πρωτοστατούσαν στις αντικαπιταλιστικές κορώνες και κόπτωνταν για τα δικαιώματα των πολιτών, να κλείνουν χωρίς προειδοποίηση, να απολύουν εκατοντάδες εργαζόμενους  και να αποποιούνται κάθε ευθύνης. Δεν γενικεύω, οι γενικεύσεις είναι επικίνδυνες, θεωρώ όμως πως  η ουσιαστική αλληλεγγύη είναι κάτι περισσότερο από ένα ανταλλακτικό παζάρι ή μια διανομή φαγητού. Κινήσεις απαραίτητες και σημαντικές αλλά από μόνες τους απλά συντηρούν το κατεστημένο.

Σήμερα τα πάντα έχουν ανατραπεί. Η ζωή που ξέραμε δεν υπάρχει πια. Και απαιτούνται πολλές θυσίες, Κάποιοι θα χαθούν στις εξελίξεις, οι περισσότεροι όμως θα επιβιώσουμε. Τώρα έχουμε μια τελευταία ευκαιρία. Να αρνηθούμε τις παλιές συνταγές, να γυρίσουμε την πλάτη σε όσους ξαφνικά μεταλλάχθηκαν και κάνουν δηλώσεις μετάνοιας για να σώσουν ότι προλάβουν και να παραμερίσουμε τον θυμό μας. Κάθε μεγάλη αλλαγή ξεκινάει από μια μικρή ατομική αλλαγή. Και αυτή την αλλαγή μπορεί ο καθένας μας να την κάνει στον μικρό χώρο που επηρεάζει, στην εργασία του ή στην οικογένεια του. Είναι εφικτό, ή μήπως ζητάω πολλά;