Απ' τη μεριά του Σαρλύς...
Ένα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία της νεωτερικότητας ήταν πως οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες νοούνταν ως μια κίνηση προς τα αριστερά, όπως ο όρος αυτός νοηματοδοτήθηκε στη γαλλική Επανάσταση, ως η παράταξη που υπερασπιζόταν τα δικαιώματα των πολλών: Φιλελεύθεροι δημοκράτες εναντίον της μοναρχίας και των φεουδαρχικών κατάλοιπων, ριζοσπάστες εναντίον των μετριοπαθών φιλελευθέρων και των συντηρητικών, σοσιαλιστές εναντίον των ριζοσπαστών, σοσιαλδημοκράτες εναντίον των χριστιανοδημοκρατών. Είναι μια ιδεολογική νίκη της Αντίδρασης πως στις μέρες μας η μεταρρύθμιση έχει ταυτιστεί με τις απορρυθμιστικές προσπάθειες εντός του νεοφιλελεύθερου πλαισίου των τελευταίων τριάντα χρόνων.
Αυτή η νίκη είναι που αμβλύνει την διάκριση μεταξύ μεταρρύθμισης και επανάστασης στην στρατηγική της ευρύτερης Αριστεράς. Οι υπάρχοντες θεσμοί αδυνατούν και δεν επιθυμούν να σχεδιάσουν μια πορεία της κοινωνίας κατά την οποία να εκπροσωπούνται και τα συμφέροντα των λαϊκών τάξεων. Μάλιστα οι απορρυθμιστές έχουν συγκροτηθεί σε ένα συμπαγές ιδεολογικό και πολιτικό μπλοκ· είναι εντυπωσιακή η ταχύτητα με την οποία εγκαταλείπουν τις θέσεις για τα δικαιώματα του πολίτη, την συμμετοχικότητα, την αυτονομία του ατόμου και ομνύουν στην επιτακτική ανάγκη να καθοριστεί ετερόνομα ένας δρόμος άγριας καταστροφής και συσσώρευσης κεφαλαίου, ο οποίος φέρει ομοιότητες με τον 19ο αιώνα. Αλλά όπως και τότε δεν αρκούσε το αόρατο χέρι της αγοράς για την καταστροφή των παραδοσιακών δομών που θα επέτρεπαν την διεύρυνση της αγοράς εργασίας, επιβάλλοντας την νομοθετική παρέμβαση που ταυτόχρονα σάρωσε και τα τελευταία οχυρά της φεουδαρχικής κυριαρχίας, έτσι και σήμερα οι νεοσυντηρητικοί -αυτοονομαζόμενοι φιλελεύθεροι- επιδιώκουν την νομοθετική παρέμβαση για την αντιδραστική αναδίπλωση του θεσμικού πλαισίου το οποίο είχαν κατακτήσει τα επαναστατικά και μεταρρυθμιστικά κινήματα του 20ου αιώνα.
Όμως οι θεσμικές μεταβολές εμπεριέχουν το βίαιο στοιχείο, ειδικά όταν πρόκειται για καθολική αλλαγή υποδείγματος. Οι απορρυθμιστές είναι ριζοσπάστες και δεν είναι καθόλου τυχαίο που το διαφωτιστικό πρόταγμα διώκεται σήμερα από έναν νέο, δήθεν αξιοκρατικό ελιτισμό, στοχεύοντας στον εξισωτικό πυρήνα του που επιβιώνει στην δημοκρατική ιδεολογία της Δύσης. Μια τέτοια αλλαγή δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί δίχως βία: Την βία της ανεργίας, της επιθετικής νομοθέτησης κατά της εργασίας, της κατάργησης της πρόνοιας, της επιθετικής προπαγάνδας των ΜΜΕ και της ίδιας της κρατικής καταστολής. Με ίδιο ζήλο με αυτόν της ιστορικής Αντιμεταρρύθμισης οι νεοσυντηρητικοί έχουν και παρόμοια επιχειρήματα, μια ηθική έγκλιση ενάντια στον καταναλωτισμό για να υπερασπιστούν την ανέχεια, υπερ της πειθαρχίας για να εξοβελίσουν το δικαίωμα διαμαρτυρίας και διαφορετικής άποψης. Δεν γίνεται προσπάθεια να ερμηνευθεί η άνοδος της Αριστεράς πέραν των ιδεολογικών αγκυλώσεων περί λαϊκισμού, ούτε να συμπεριληφθούν αιτήματά της σε ένα νέο εθνικό σχέδιο. Αντιθέτως, επιλέγει η Αντίδραση για άλλη μια φορά την αργόσυρτη κάθοδο προς τον εμφύλιο, όπως πολλάκις έχει πράξει στο παρελθόν.
Εκεί έγκειται η δυστοκία των αριστερών μεταρρυθμιστικών προσπαθειών σήμερα· η επαναστατική ρήξη έχει επιλεγεί από το αντιδραστικό στρατόπεδο και η δυνατότητα συμβιβασμού έχει αρθεί, μέχρι κάποιο από τα δύο κοινωνικά μπλοκ να ηττηθεί σε τέτοια έκταση που να το υποχρεώνει σε συνθηκολόγηση. Αν η έλλειψη ενός ανθρωπιστικού, σοσιαλιστικού μεταρρυθμισμού είχε βαθιές συνέπειες για τις δυτικές κοινωνίες, τόσο σε πολιτικό όσο και σε ηθικό επίπεδο, η ανασυγκρότησή του καθίσταται αδύνατη χωρίς την περαιτέρω ριζοσπαστικοποίησή του. Δεν μπορεί να υπάρξει μεταρρύθμιση χωρίς επανάσταση.
Αυτή η νίκη είναι που αμβλύνει την διάκριση μεταξύ μεταρρύθμισης και επανάστασης στην στρατηγική της ευρύτερης Αριστεράς. Οι υπάρχοντες θεσμοί αδυνατούν και δεν επιθυμούν να σχεδιάσουν μια πορεία της κοινωνίας κατά την οποία να εκπροσωπούνται και τα συμφέροντα των λαϊκών τάξεων. Μάλιστα οι απορρυθμιστές έχουν συγκροτηθεί σε ένα συμπαγές ιδεολογικό και πολιτικό μπλοκ· είναι εντυπωσιακή η ταχύτητα με την οποία εγκαταλείπουν τις θέσεις για τα δικαιώματα του πολίτη, την συμμετοχικότητα, την αυτονομία του ατόμου και ομνύουν στην επιτακτική ανάγκη να καθοριστεί ετερόνομα ένας δρόμος άγριας καταστροφής και συσσώρευσης κεφαλαίου, ο οποίος φέρει ομοιότητες με τον 19ο αιώνα. Αλλά όπως και τότε δεν αρκούσε το αόρατο χέρι της αγοράς για την καταστροφή των παραδοσιακών δομών που θα επέτρεπαν την διεύρυνση της αγοράς εργασίας, επιβάλλοντας την νομοθετική παρέμβαση που ταυτόχρονα σάρωσε και τα τελευταία οχυρά της φεουδαρχικής κυριαρχίας, έτσι και σήμερα οι νεοσυντηρητικοί -αυτοονομαζόμενοι φιλελεύθεροι- επιδιώκουν την νομοθετική παρέμβαση για την αντιδραστική αναδίπλωση του θεσμικού πλαισίου το οποίο είχαν κατακτήσει τα επαναστατικά και μεταρρυθμιστικά κινήματα του 20ου αιώνα.
Όμως οι θεσμικές μεταβολές εμπεριέχουν το βίαιο στοιχείο, ειδικά όταν πρόκειται για καθολική αλλαγή υποδείγματος. Οι απορρυθμιστές είναι ριζοσπάστες και δεν είναι καθόλου τυχαίο που το διαφωτιστικό πρόταγμα διώκεται σήμερα από έναν νέο, δήθεν αξιοκρατικό ελιτισμό, στοχεύοντας στον εξισωτικό πυρήνα του που επιβιώνει στην δημοκρατική ιδεολογία της Δύσης. Μια τέτοια αλλαγή δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί δίχως βία: Την βία της ανεργίας, της επιθετικής νομοθέτησης κατά της εργασίας, της κατάργησης της πρόνοιας, της επιθετικής προπαγάνδας των ΜΜΕ και της ίδιας της κρατικής καταστολής. Με ίδιο ζήλο με αυτόν της ιστορικής Αντιμεταρρύθμισης οι νεοσυντηρητικοί έχουν και παρόμοια επιχειρήματα, μια ηθική έγκλιση ενάντια στον καταναλωτισμό για να υπερασπιστούν την ανέχεια, υπερ της πειθαρχίας για να εξοβελίσουν το δικαίωμα διαμαρτυρίας και διαφορετικής άποψης. Δεν γίνεται προσπάθεια να ερμηνευθεί η άνοδος της Αριστεράς πέραν των ιδεολογικών αγκυλώσεων περί λαϊκισμού, ούτε να συμπεριληφθούν αιτήματά της σε ένα νέο εθνικό σχέδιο. Αντιθέτως, επιλέγει η Αντίδραση για άλλη μια φορά την αργόσυρτη κάθοδο προς τον εμφύλιο, όπως πολλάκις έχει πράξει στο παρελθόν.
Εκεί έγκειται η δυστοκία των αριστερών μεταρρυθμιστικών προσπαθειών σήμερα· η επαναστατική ρήξη έχει επιλεγεί από το αντιδραστικό στρατόπεδο και η δυνατότητα συμβιβασμού έχει αρθεί, μέχρι κάποιο από τα δύο κοινωνικά μπλοκ να ηττηθεί σε τέτοια έκταση που να το υποχρεώνει σε συνθηκολόγηση. Αν η έλλειψη ενός ανθρωπιστικού, σοσιαλιστικού μεταρρυθμισμού είχε βαθιές συνέπειες για τις δυτικές κοινωνίες, τόσο σε πολιτικό όσο και σε ηθικό επίπεδο, η ανασυγκρότησή του καθίσταται αδύνατη χωρίς την περαιτέρω ριζοσπαστικοποίησή του. Δεν μπορεί να υπάρξει μεταρρύθμιση χωρίς επανάσταση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου