του Βασίλη Παπαστεργίου και της Ελένης Τάκου, απο τα Ενθεματα...
Το Παράρτημα Ελλάδας του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ εξέδωσε μόλις το βιβλιαράκι Η μετανάστευση στην Ελλάδα: έντεκα μύθοι και περισσότερες αλήθειες. Γραμμένο από τον Βασίλη Παπαστεργίου και την Ελένη Τάκου, έχει διπλό στόχο: να αποδομήσει τεκμηριωμένα βασικούς μύθους, και να προτείνει μια ρεαλιστική και δίκαιη μεταναστευτική πολιτική, δηλαδή μια πραγματικά αριστερή πολιτική. Ζητήσαμε από τους συγγραφείς να μας παρουσιάσουν συνοπτικά μερικούς μύθους, μαζί με τις αλήθειες τους.
Φωτογραφία του Άγγελου Τζωρτζίνη
«Δεν χωράνε άλλοι»
Η δημόσια συζήτηση κυριαρχείται από την τρομοκρατία των αριθμών, καθώς η Ακροδεξιά ρίχνει στο τραπέζι εξωφρενικά νούμερα. Η Χρυσή Αυγή μιλά για 3.000.000 αλλοδαπούς, ενώ ανάλογοι ήταν και οι «υπολογισμοί» του ΛΑΟΣ.
Ποια είναι η αλήθεια; Η απογραφή του 2001 έδειξε ότι στην Ελλάδα ζούσαν 762.191 αλλοδαποί, κυρίως από την Αλβανία, οι οποίοι έσπευσαν να απογραφούν, θεωρώντας ότι έτσι θα εξασφάλιζαν ενδεχομένως έναν τίτλο παραμονής. Το 2009, σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών και της Ελληνικής Αστυνομίας, ζούσαν 620.000 μετανάστες με νόμιμη άδεια διαμονής, 217.000 ομογενείς, 126.000 πολίτες χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και 48.000 αιτούντες άσυλο. Δεν υπάρχει, βέβαια, δυνατότητα ακριβούς προσδιορισμού του αριθμού των μεταναστών «χωρίς χαρτιά». Το Ινστιτούτο Μεταναστευτικής Πολιτικής υπολόγισε τον αριθμό τους, στις αρχές του 2008, μεταξύ 172.250 και 209.402, ενώ μεταγενέστερες εκτιμήσεις τον ανεβάζουν, με ανώτατο όριο τις 350.000. Η απογραφή του 2011 καταγράφει περίπου 900.000 μετανάστες. Ακόμα κι αν δεχθούμε ότι πολλοί «χωρίς χαρτιά» δεν έχουν απογραφεί, είναι σαφές ότι η οικονομική κρίση συμπιέζει τον αριθμό των αλλοδαπών.
Ο αριθμός των αλλοδαπών στην Ελλάδα ως ποσοστό επί του γενικού πληθυσμού (8,5-11%) είναι πράγματι μεγαλύτερος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, 6,5%) — γεγονός που οφείλεται και στο ότι η χώρα μας προχωρά με το σταγονόμετρο σε πολιτογραφήσεις, ακόμα και για ανθρώπους που ζουν και εργάζονται πολλά χρόνια εδώ.
«Ο νόμος για την ιθαγένεια, μαγνήτης για τους λαθρομετανάστες»
Την άνοιξη του 2013 ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Χαράλαμπος Αθανασίου δήλωνε: «Δίνουμε 10.000 ιθαγένειες τον χρόνο: δυο-τρεις κωμοπόλεις» — μην μπορώντας να αποκρύψει την πεποίθησή του πως κατά βάθος παραχωρούμε την ιδιότητα του έλληνα πολίτη σε εχθρούς.
Ποια είναι η αλήθεια; Η απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας με πολιτογράφηση απαιτεί εφτά χρόνια νόμιμης διαμονής και άλλες προϋποθέσεις, που οι πρόσφατα εισερχόμενοι μη νόμιμοι μετανάστες δεν πληρούν. Η απόκτηση ιθαγένειας δεν είναι εφικτή για κάθε νεοεισερχόμενο — ούτε και βασικός του στόχος, βέβαια. Την περίοδο εφαρμογής του Νόμου 3838/2010 άλλωστε, οι πολιτογραφήσεις μειώθηκαν, ενώ η συντριπτική τους πλειοψηφία αφορούσε ομογενείς.
Η απόδοση ελληνικής ιθαγένειας σε παιδιά μεταναστών που γεννήθηκαν ή ζουν εδώ από πολύ μικρή ηλικία (βάσει του Νόμου 3838/2010) δεν σχετίζεται με τη διαχείριση της μη νόμιμης μετανάστευσης. Πρόκειται για παιδιά που γνώρισαν σαν μοναδική τους πατρίδα την Ελλάδα, ενώ είναι εξωπραγματικά τα αστρονομικά νούμερα που «τεχνηέντως» διαρρέουν οι υπέρμαχοι του «καθαρού έθνους».
Ο ηγεμονικός λόγος περί ιθαγένειας δεν είναι μόνο συντηρητικός και ατελέσφορος· είναι και υποκριτικός: «Η χώρα μας υπέστη μια άοπλη εισβολή εκατοντάδων χιλιάδων λαθρομεταναστών. Δεν τους αντέχει ούτε η κοινωνία ούτε η οικονομία μας», έλεγε ο Αντώνης Σαμαράς στο συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας, το καλοκαίρι του 2013. Λίγες μόλις μέρες αργότερα υποδεχόταν τον Γιάννη Αντετοκούμπο στο Μέγαρο Μαξίμου. Γεννημένος εδώ και έχοντας γνωρίσει την Ελλάδα ως μοναδική πραγματική πατρίδα, ο Γιάννης πληρούσε αναμφίβολα τις προϋποθέσεις του Νόμου 3838/2010 για κτήση ιθαγένειας. Πριν όμως προφτάσει να ολοκληρώσει τις διαδικασίες, η σχετική εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών τις είχε «παγώσει». Ο μόνος λόγος για τον οποίο η ελληνική πολιτεία θεωρεί πως δικαιούται να αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια είναι οι αθλητικές του ικανότητες — ειδάλλως, θα του επιφύλασσε την ίδια αντιμετώπιση με τα υπόλοιπα παιδιά δεύτερης γενιάς: το πολιτικό και κοινωνικό περιθώριο.
«Μας παίρνουν τις δουλειές»
Καθώς η κρίση εντείνεται, αναβιώνουν εθνικιστικές ή/και συντηρητικές απόψεις, σύμφωνα με τις οποίες οι μετανάστες αφαιρούν θέσεις εργασίας από τους γηγενείς.
Ποια είναι η αλήθεια; Στην πρόσφατη ιστορία της μετανάστευσης δεν εντοπίστηκε –αν εξαιρέσουμε την οικοδομή– σοβαρός ανταγωνισμός για τις ίδιες θέσεις εργασίας μεταξύ Ελλήνων και ξένων ούτε σοβαρή επίπτωση στο επίπεδο των μισθών. Οι μετανάστες απασχολήθηκαν σε θέσεις ανειδίκευτης και χειρωνακτικής εργασίας, μη δημοφιλείς στους ντόπιους. Αντίθετα, λόγω του χαμηλού κόστους της μεταναστευτικής εργασίας, δημιουργήθηκε πρόσθετη ζήτηση θέσεων εργασίας, η οποία δημιούργησε επιπλέον θέσεις απασχόλησης για γηγενείς.
Η εκδήλωση της κρίσης το 2008 μεταβάλλει τα δεδομένα. Η ανεργία εκτοξεύτηκε από το 7,5 στο 27,9%. Το 2008 υπήρχαν 300.000 άνεργοι και σήμερα 1.400.000, χωρίς να έχει αυξηθεί ο αριθμός των αλλοδαπών. Η ανεργία πλήττει τους μετανάστες περισσότερο, καθώς πρωτοεμφανίζεται ανταγωνισμός για επισφαλείς και κακοπληρωμένες εργασίες: το συνολικό ποσοστό της ανεργίας επιμερίζεται σε 24% για τους Έλληνες και σε 40,3% για τους αλλοδαπούς.
«Απειλείται η ζωή και η περιουσία μας»
Τον Νοέμβριο του 2012 ο Αντώνης Σαμαράς μίλησε δημόσια για την «ανακατάληψη» των κέντρων των πόλεων, που «έχουν καταληφθεί» από παράνομους μετανάστες. Συνέδεσε έτσι ευθέως τη μετανάστευση με την εγκληματικότητα και την –υποτιθέμενη– αύξησή της.
Ποια είναι η αλήθεια; Τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας δείχνουν, πράγματι, αυξημένη συμμετοχή αλλοδαπών σε συγκεκριμένες κατηγορίες αδικημάτων. Ας δούμε τα δεδομένα.
Οι παραβάσεις του νόμου «περί πνευματικών δικαιωμάτων» αφορούν ιδίως όσους συλλαμβάνονται για διακίνηση «πειρατικών» cd και dvd. Είναι όμως σαφές ότι οι αλλοδαποί αυτοί κατέχουν χαμηλή θέση στην πυραμίδα της συγκεκριμένης δραστηριότητας. Επιπλέον, η δραστηριότητα αυτή αποτελεί μια από τις περιορισμένες δυνατότητες αξιοπρεπούς εργασίας για κάποιον «χωρίς χαρτιά» — γι’ αυτό ίσως δεν συγκεντρώνει την κοινωνική κατακραυγή.
Η συνθήκη της παρανομίας, επίσης, είναι βασική αιτία για την αυξημένη συμμετοχή στην κατασκευή και χρήση πλαστών νομιμοποιητικών εγγράφων — η πολιτεία εδώ και οκτώ χρόνια δεν παρέχει καμία δυνατότητα νομιμοποίησης.
Όσον αφορά ανθρωποκτονίες, κλοπές και παραβάσεις του νόμου περί ναρκωτικών, ας συνεκτιμήσουμε τα ακόλουθα:
Πρώτον, η μεγάλη πλειοψηφία των δραστών (Ελλήνων και αλλοδαπών) σε αυτές τις κατηγορίες αδικημάτων είναι άντρες στην «παραγωγική» ηλικία. Κανείς όμως δεν ενοχοποιεί συλλήβδην τη νεότητα ή το φύλο· έπειτα, οι άντρες σε παραγωγική ηλικία υπερεκπροσωπούνται στον μεταναστευτικό πληθυσμό. Αν λοιπόν σταθμιστεί το δείγμα με βάση την ηλικία και το φύλο, η απόκλιση του ποσοστού των δραστών από την αναλογία των μεταναστών στον πληθυσμό είναι πολύ μικρότερη.
Δεύτερον, για την αστυνομία, τη δικαιοσύνη, όπως και τον υπόλοιπο πληθυσμό, οι μετανάστες είναι πολύ πιο ορατοί. Όταν συμβαίνει μια αξιόποινη πράξη, η αστυνομία, και λόγω προκαταλήψεων, προσανατολίζεται στους μετανάστες.
Τρίτον, η ένδεια και η παρανομία αποτελούν κατάλληλη συνθήκη για τη στρατολόγηση μεταναστών «χωρίς χαρτιά» σε εγκληματικά δίκτυα, συνήθως στις κατώτερες βαθμίδες (π.χ. τελική φάση διακίνησης ναρκωτικών).
«Οι δικοί μας πατεράδες μετανάστευαν νόμιμα»
Ακούμε συχνά ότι οι έλληνες μετανάστες δεν «εισέβαλαν» στις ξένες κοινωνίες, αλλά μετανάστευσαν οργανωμένα και νόμιμα, κατόπιν πρόσκλησης.
Ποια είναι η αλήθεια; Ο όρος «λαθρομετανάστης» χρησιμοποιήθηκε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, για να περιγράψει τη μαζική και απρογραμμάτιστη φυγή του 1/4 του οικονομικά ενεργού πληθυσμού της Ελλάδας (περίπου 400.000). Η λαθρεπιβίβαση στα υπερωκεάνια και οι απόπειρες λαθραίας εισόδου στις ΗΠΑ δεν ήταν διόλου σπάνιες. Η αντιμετώπιση των ελλήνων μεταναστών στον «Νέο Κόσμο» δεν διαφέρει ουσιωδώς από την πιο εχθρική και ρατσιστική συμπεριφορά που αναπτύσσει σήμερα η Ακροδεξιά απέναντι στους ασιάτες και αφρικανούς μετανάστες. Οι Έλληνες χαρακτηρίζονταν «εγκληματικά στοιχεία», ενώ τα δεδομένα φαίνεται να επιβεβαιώνουν την αυξημένη τους συμμετοχή στην εγκληματικότητα. Οι τόποι διαμονής τους χαρακτηρίζονται ως τόποι μόλυνσης (βλ. σήμερα «υγειονομική βόμβα»).
Οι ομοιότητες των σημερινών μεταναστών στην Ελλάδα με τους παππούδες μας είναι πολύ περισσότερες από όσο θα θέλαμε και διακηρύσσουμε. Είναι ίδιες οι συνθήκες φτώχειας που τους ώθησαν στο «μεγάλο ταξίδι». Ίδιες είναι οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν με τον νόμο στη νέα τους πατρίδα. Ίδιες είναι οι απάνθρωπες αντιδράσεις των ρατσιστών. Σ’ εμάς, λοιπόν, εναπόκειται να διδαχθούμε κάτι από την πρόσφατη ιστορία μας.
ΟΙ ΕΝΤΕΚΑ ΜΥΘΟΙ
1. «Δεν χωράνε άλλοι»
2. «Είναι όλοι λαθρομετανάστες»
3. «Το καινούργιο μειονοτικό ζήτημα»
4. «Ο νόμος για την ιθαγένεια είναι μαγνήτης για τους λαθρομετανάστες»
5. «Οι μετανάστες καλοπερνάνε στην Ελλάδα — Πρέπει να τους κάνουμε τη ζωή δύσκολη για να φύγουν»
6. «Οι μετανάστες αποτελούν υγειονομική βόμβα»
7. «Έχουν έρθει και μας παίρνουν τις δουλειές»
8. «Απειλείται η ζωή και η περιουσία μας»
9. «Οι Αλβανοί έχουν ενσωματωθεί στην κοινωνία, αλλά οι Ασιάτες και οι Αφρικανοί είναι άλλο πράγμα»
10. «Μεμονωμένα περιστατικά και αγανακτισμένοι πολίτες»
11. «Οι δικοί μας πατεράδες μετανάστευαν νόμιμα»
Οι «Έντεκα μύθοι» είναι αναρτημένοι στο rosalux.gr/publication/i-metanasteysi-stin-ellada. Διατίθενται δωρεάν και σε έντυπη μορφή· για να προμηθευτείτε αντίτυπα επικοινωνήστε με το Παράρτημα Ελλάδας του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ, Καλλιδρομίου 17, Αθήνα, τηλ. 210-3613769.
.webp)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου