Protagon...
Είναι μεγάλη ικανοποίηση το χειροκρότημα, αλλά και λούμπα ακόμα μεγαλύτερη. Δεν το καταλαβαίνεις πώς ξεπέφτεις εν τυμπάνοις ευήχοις και κυμβάλοις αλαλαγμών. Ηθοποιός, πολιτικός, τηλεπερσόνα. Ιδιαίτερα, όταν οι γύρω σου σε εκθειάζουν για την ευστροφία σου και τα μηχανάκια της AGB σε ανεβάζουν στον θεό.
Παράδειγμα, η ηχηρότερη περίπτωση του κ. Λαζόπουλου. Τι κάνει, τώρα πια, ο δημοφιλής ηθοποιός; Σχολιάζοντας ένα αξιογέλαστο (πλην εύκολο) υλικό, ικανοποιεί απλώς το θυμικό των θαυμαστών του και εκτονώνει την επιθυμία τους για διακωμώδηση προσώπων – όχι πάντοτε πολιτικών. Όμως στοχοποιώντας πρόσωπα συγκεκριμένα και γνωστά, σχεδόν ποτέ δεν καταφέρνει να προκαλέσει τον προβληματισμό για την κατάσταση την ίδια. Εστιάζει στον ανόητο της TV, όχι στην ανοησία• στον επώνυμο νταή, όχι στο νταηλίκι ως ανθρώπινο φέρσιμο. Ο σχολιασμός καθηλωμένος στο περιορισμένο επίπεδο του παραδείγματος, αποτυγχάνει να εντάξει το επιμέρους σ’ ένα σύνολο. Ώστε ο θεατής κάνοντας τις αντίστοιχες αναγωγές στον εαυτό του, να συνειδητοποιήσει και τα χούγια τα δικά του. Τις δικές του αδυναμίες. Τότε ο διασκεδαστικός ή καταγγελτικός λόγος θα γινόταν από απλή εκτόνωση, αυτεπίγνωση και ψυχαγωγός• ένας καταλύτης για τα κακώς κείμενα. (Δεν λέω τίποτα σοφίες, πράγματα γνωστά και χιλιοειπωμένα λέω και, πάντως, από δω θα άρχιζε θαρρώ ένας πετυχημένος καθοδηγητής).
Γίνεται αυτό; Δεν το νομίζω. Με μόνη την υποδομή του έμφυτου χιούμορ, αυτό δεν γίνεται. Οσάκις επιχειρεί ο καλλιτέχνης δίκην γκουρού να οδηγήσει την εκπομπή του προς τα ’κει, ξεπέφτει σε φτηνή ηθικοδιδασκαλία, σε δογματισμό και κήρυγμα δημαγωγικό.
Είναι φανερό ότι ο κ. Λαζόπουλος αποφεύγει εσκεμμένα να δυσαρεστήσει το κοινό του – μέσα κι έξω απ’ τα πλατό– και μάλιστα σε καιρούς αγριεμένους. Λες κι αυτό το κοινό δεν έχει την παραμικρή ευθύνη για τις μέχρι τώρα πολιτικές του επιλογές, για τα πελατειακά του οφέλη, για την πλαστική ευωχία της τελευταίας 30ετίας. Αν τολμούσε να το ψέξει, θα το έχανε. Αν δοκίμαζε να είναι καυστικός απέναντί του, δεν θα βλέπαμε τόσα χειροκροτήματα και σχεδόν καθολική αποδοχή.
Γι αυτό φροντίζει να το κρατάει στο απυρόβλητο και, αναπτύσσοντας μαζί του σχέση προστατευτική, να παίζει το ρόλο τού «τηλεπατέρα» – αν μου επιτρέπεται ο όρος. Με τον ίδιο τρόπο ακριβώς που οι πολιτικάντηδες κι οι εργατοπατέρες χαϊδεύουνε ανέκαθεν τ’ αυτιά των πελατών τους. Και με την ίδια αγοραία αισθητική, τη δήθεν παρεΐστικη, του βαθύτατου ΠΑΣΟΚ την οποία υποτίθεται πως καταγγέλλει. (Ωστόσο, ο ίδιος έχει αποδείξει ότι μπορεί να ασκήσει γόνιμη κριτική στα ήθη. Το είχε καταφέρει με τον καλύτερο τρόπο σε ευνοϊκότερους καιρούς, πλάθοντας τούς εξαιρετικούς του «Μήτσους». Όπου οι ανώνυμοι εκείνοι ήρωες – ανώνυμοι όμως – είχαν κάτι απ’ τον καθένα μας).
Τώρα επιμένει να παραβιάζει πύλες ανοιχτές, εύκολους στόχους και προπαντός ανώδυνους: την Έφη, τον Αλέξανδρο, την Άντζελα, τις καρικατούρες των πολιτικών. Συντελώντας έτσι στην αμεριμνησία του τηλεοπτικού κοινού πολύ πιο επικίνδυνα απ’ τον καθένα. Όμως ένας άνθρωπος με τόση ευστροφία κι άλλη τόση επιρροή όπως εκείνος, θα έπρεπε να είχε καταλάβει ότι ελάχιστα απέχει από τον λαϊκισμό. Μόνο στην πρόθεση διαφέρει ίσως. Αλλά τα μέσα που χρησιμοποιεί και το αποτέλεσμα είναι ακριβώς τα ίδια: κολακεύει το κοινό, του δίνει άλλοθι και τελικά το εκμαυλίζει.
*Ο Κώστας Λογαράς είναι συγγραφέας.
Παράδειγμα, η ηχηρότερη περίπτωση του κ. Λαζόπουλου. Τι κάνει, τώρα πια, ο δημοφιλής ηθοποιός; Σχολιάζοντας ένα αξιογέλαστο (πλην εύκολο) υλικό, ικανοποιεί απλώς το θυμικό των θαυμαστών του και εκτονώνει την επιθυμία τους για διακωμώδηση προσώπων – όχι πάντοτε πολιτικών. Όμως στοχοποιώντας πρόσωπα συγκεκριμένα και γνωστά, σχεδόν ποτέ δεν καταφέρνει να προκαλέσει τον προβληματισμό για την κατάσταση την ίδια. Εστιάζει στον ανόητο της TV, όχι στην ανοησία• στον επώνυμο νταή, όχι στο νταηλίκι ως ανθρώπινο φέρσιμο. Ο σχολιασμός καθηλωμένος στο περιορισμένο επίπεδο του παραδείγματος, αποτυγχάνει να εντάξει το επιμέρους σ’ ένα σύνολο. Ώστε ο θεατής κάνοντας τις αντίστοιχες αναγωγές στον εαυτό του, να συνειδητοποιήσει και τα χούγια τα δικά του. Τις δικές του αδυναμίες. Τότε ο διασκεδαστικός ή καταγγελτικός λόγος θα γινόταν από απλή εκτόνωση, αυτεπίγνωση και ψυχαγωγός• ένας καταλύτης για τα κακώς κείμενα. (Δεν λέω τίποτα σοφίες, πράγματα γνωστά και χιλιοειπωμένα λέω και, πάντως, από δω θα άρχιζε θαρρώ ένας πετυχημένος καθοδηγητής).
Γίνεται αυτό; Δεν το νομίζω. Με μόνη την υποδομή του έμφυτου χιούμορ, αυτό δεν γίνεται. Οσάκις επιχειρεί ο καλλιτέχνης δίκην γκουρού να οδηγήσει την εκπομπή του προς τα ’κει, ξεπέφτει σε φτηνή ηθικοδιδασκαλία, σε δογματισμό και κήρυγμα δημαγωγικό.
Είναι φανερό ότι ο κ. Λαζόπουλος αποφεύγει εσκεμμένα να δυσαρεστήσει το κοινό του – μέσα κι έξω απ’ τα πλατό– και μάλιστα σε καιρούς αγριεμένους. Λες κι αυτό το κοινό δεν έχει την παραμικρή ευθύνη για τις μέχρι τώρα πολιτικές του επιλογές, για τα πελατειακά του οφέλη, για την πλαστική ευωχία της τελευταίας 30ετίας. Αν τολμούσε να το ψέξει, θα το έχανε. Αν δοκίμαζε να είναι καυστικός απέναντί του, δεν θα βλέπαμε τόσα χειροκροτήματα και σχεδόν καθολική αποδοχή.
Γι αυτό φροντίζει να το κρατάει στο απυρόβλητο και, αναπτύσσοντας μαζί του σχέση προστατευτική, να παίζει το ρόλο τού «τηλεπατέρα» – αν μου επιτρέπεται ο όρος. Με τον ίδιο τρόπο ακριβώς που οι πολιτικάντηδες κι οι εργατοπατέρες χαϊδεύουνε ανέκαθεν τ’ αυτιά των πελατών τους. Και με την ίδια αγοραία αισθητική, τη δήθεν παρεΐστικη, του βαθύτατου ΠΑΣΟΚ την οποία υποτίθεται πως καταγγέλλει. (Ωστόσο, ο ίδιος έχει αποδείξει ότι μπορεί να ασκήσει γόνιμη κριτική στα ήθη. Το είχε καταφέρει με τον καλύτερο τρόπο σε ευνοϊκότερους καιρούς, πλάθοντας τούς εξαιρετικούς του «Μήτσους». Όπου οι ανώνυμοι εκείνοι ήρωες – ανώνυμοι όμως – είχαν κάτι απ’ τον καθένα μας).
Τώρα επιμένει να παραβιάζει πύλες ανοιχτές, εύκολους στόχους και προπαντός ανώδυνους: την Έφη, τον Αλέξανδρο, την Άντζελα, τις καρικατούρες των πολιτικών. Συντελώντας έτσι στην αμεριμνησία του τηλεοπτικού κοινού πολύ πιο επικίνδυνα απ’ τον καθένα. Όμως ένας άνθρωπος με τόση ευστροφία κι άλλη τόση επιρροή όπως εκείνος, θα έπρεπε να είχε καταλάβει ότι ελάχιστα απέχει από τον λαϊκισμό. Μόνο στην πρόθεση διαφέρει ίσως. Αλλά τα μέσα που χρησιμοποιεί και το αποτέλεσμα είναι ακριβώς τα ίδια: κολακεύει το κοινό, του δίνει άλλοθι και τελικά το εκμαυλίζει.
*Ο Κώστας Λογαράς είναι συγγραφέας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου