Στα όπλα…

Ζακ-Λουί Νταβίντ, «Ο όρκος του σφαιριστηρίου», 1791

ΕΝΘΕΜΑΤΑ...

του Παναγιώτη Παπίδα

Είχα μια τεράστια λαχτάρα να σας εξηγήσω για ποιο λόγο θα πρέπει να αντισταθούμε στην λαίλαιπα των καιρών, στην προσπάθεια των σημερινών αρχόντων να διαλύσουν  την κοινωνία μας, έτσι όπως την ξέρουμε, έτσι όπως τη φτιάξαμε με κόπους και αγώνες χρόνια τώρα. Μα έχουν ειπωθεί τόσα που οδηγούμαι στο (ασφαλές;) συμπέρασμα ότι απλώς θα σας κουράσω. Ας υποθέσω λοιπόν ότι ξέρετε γιατί… Οπότε ας δαπανήσω τις υπόλοιπες 800 λέξεις για να παραθέσω τους διάφορους τρόπους, κοινώς τα «όπλα», που έχουμε για να πετύχουμε τον σκοπό μας.

Ας μην απομακρυνθούμε πολύ από την σύγχρονη εποχή (τότες παλιά, με  καίριο ζήτημα τις μπανάνες και τη διαχείρισή τους, οι μέθοδοι ήταν κομματάκι διαφορετικές). Στην Γαλλική Επανάσταση, λοιπόν, μαθαίνω από τα χρονικά της εποχής ότι είχανε μαζέψει παλούκια και τσουγκράνες και λοιπά αιχμηρά αντικείμενα και κατευθύνθηκαν προς την Βαστίλη, όπου η φρουρά, ανέλπιδα, παραδόθηκε. Προηγήθηκε βέβαια ο όρκος του σφαιριστηρίου (αρκετά αστείο όνομα για να σηματοδοτήσει μια επανάσταση, αλλά ποιος ασχολείται με αστειότητες τέτοιες στιγμές;) που υπήρξε  το καθοριστικό όπλο, πολύ αποτελεσματικότερο από τα παλούκια και τις τσουγκράνες — οι οποίες, σημειωτέον, υπήρχαν όλες τις εποχές, αλλά δεν βοήθησαν ιδιαίτερα σε κάποια άλλη κοινωνική επανάσταση του μεγέθους και της σημασίας της Γαλλικής. Αυτός ο χαζοόρκος, μια δέσμευση που άλλοι θα θεωρούσαν μέχρι και γελοία, ήταν το όπλο –και μάλιστα τόσο το τσακμάκι όσο και η ίδια η γέμιση– που οδήγησε μέχρι την κατάληψη της Βαστίλης. Η συνέχεια είναι γνωστή. Η Γαλλία έκτοτε είναι μια δημοκρατική χώρα…

Κάπως παλαιότερα, στην Ισπανία, στο τέλος του 15ου αιώνα, ταυτόχρονα με την οριστική χριστιανική επικράτηση στην χερσόνησο, κάποιοι καταπιεσμένοι επαναστάτησαν στην κοιλάδα της Φουέντε Οβεχούνα. Βασικό όπλο τους ενάντια στην κυρίαρχη δύναμη της Καστίλης  ήταν, όπως μας πληροφορεί ο ισπανός συγγραφέας Λόπε ντε Βέγκα –εκτός από τις τσουγκράνες και τα παλούκια της Γαλλικής Επανάστασης– η οργή και η ψυχή του λαού (σε αυτή την ανατριχιαστική απόδοση του Γιώργου Μιχαηλίδη):

Μεγάλο ποτάμι φουσκωμένο η οργή του λαού,
κυλάει πάνω απ’  τα χωράφια, ποιος τη σταματάει;[...]
Αιώνες γονατισμένη από την πίκρα η ψυχή του λαού
φτερούγες τώρα βγάζει και ανεβαίνει, ποιος την σταματάει;

(http://www.youtube.com/watch?v=AOCP32pBWqw)

Λίγο μετά την Γαλλική, στη δική μας επανάσταση ενάντια στην Οθωμανική αυτοκρατορία γνωρίζουμε οι περισσότεροι ότι το βασικό όπλο ήταν το καριοφίλι… Παρ’ όλα αυτά ο εθνικός μας ποιητής μάς θυμίζει ότι αυτό το όπλο ήταν κάποιες φορές αναποτελεσματικό:

Παράμερα στέκει ο άντρας, και κλαίει·

 αργά το τουφέκι σηκώνει, και λέει:

Σε τούτο το χέρι τι κάνεις εσύ;

Ο εχθρός μου το ξέρει πως μου είσαι βαρύ
(http://www.youtube.com/watch?v=jzkywPkU4h0)

Αυτός ο γείτονας, ο Χικμέτ, που φαντάστηκε τον ήρωά του, τον επαναστάτη Μπεντρεντίν, έβαλε ταυτόχρονα τον υπαρχηγό του στη Μικρά Ασία και τους ακόλουθούς του να φέρουν κάτι ακατάληπτα όπλα για μας τους υπόλοιπους (πλην των γυμνών σπαθιών τους):

Μ’  άσπρα πουκάμισα δίχως ραφές, με ξέσκεπα κεφάλια
μ’ ολόγυμνα σπαθιά και πόδια
του Μπεντρεντίν τα παλικάρια στον εχθρό ριχτήκανε

(http://www.youtube.com/watch?v=7c4iTmI5wPQ)

Ο έτερος σύντροφός του στον δίσκο του Θάνου Μικρούτσικου Πολιτικά τραγούδια, ο Βολφ Μπίρμαν, έχει μια πολύ πιο ξεκάθαρη απάντηση για το ποια είναι τα όπλα μας (και την τεκμηριώνει κατά κάποιο τρόπο ιστορικώς):

Αχ, η δύναμη βγαίνει απ’  τις γροθιές
κι όχι από πρόσωπα καλοσυνάτα –
από στόμια βγαίνει η δύναμη κι όχι από τα στόματα.
Σύντροφοι, γνωστό αυτό — ήταν, είναι, και μένει αληθινό.
Κι αυτή είναι η πικρή αλήθεια της Unidad Popular.(http://www.youtube.com/watch?v=HbJBGSuvPIA)

Ο πολύ πιο αγαπητός μου Ιάκωβος Καμπανέλλης βάζει φωτιά στη συζήτηση θέτοντας έναν αμφισβητίσιμο αλλά αδιαφιλονίκητο, όρο επιτυχίας κάθε μάχης:

Έτσι κι εμένα η κόρη του Γαβρίλη
σαν έφευγα στις 20 τ’ Απρίλη
μου φώναξε ψηλά από το μπαλκόνι:
«Στρατιώτη αν θες τη μάχη να κερδίσεις,
μια κοπελίτσα κοίτα ν’ αγαπήσεις».

(http://www.youtube.com/watch?v=qBpRfnrxUcg)

Και η μοναδική φωνή της Σωτηρίας Μπέλλου τραγουδούσε, σε στίχους του ακατανόμαστου, με τέτοιο πάθος που σχεδόν σε έπειθε ότι είχε δίκιο· ότι αυτό είναι το μόνο όπλο απέναντι σε κάθε απειλή:
Σήκω ψυχή μου δώσε ρεύμα
βάλε στα ρούχα σου φωτιά,

βάλε στα όργανα φωτιά
να τιναχτεί σαν μαύρο πνεύμα

η τρομερή μας η λαλιά

(http://www.youtube.com/watch?v=rir1wXQ18FA)

Εμάς πάλι, που πιστεύουμε –καταρχήν– στην κοινοβουλευτική δημοκρατία, τα όπλα μας στις 6 Μαΐου είναι η ψήφος μας… Αν όμως αποδειχτεί ανεπαρκής, ας πούμε επειδή θα εμφανιστεί κανένας ρίψασπις παραπάνω ή επειδή μερικοί θα τσιμπήσουν απερίσκεπτα από τις κινδυνολογίες, υπάρχει και το παρακάτω σκωπτικό τραγουδάκι που μας προτείνει άλλες, εναλλακτικές, λύσεις:

–Που πας αφέντη μέρμηγκα και είσαι αρματωμένος;

– Έχω ένα αμπέλι στο γιαλό, που κάνει πέντε ρώγες.
Μα πρώτα πάω απ’  το χωριό να πάρω ένα γαϊδούρι.
Στο δρόμο τα ποδάρια του θα του τα κάμω ρόδες
να τρέχει, να ζαλίζομαι, να ’μαι σα μεθυσμένος.
Να με κοιτάζουν τα πουλιά να κόβεται η λαλιά τους
κι όποιου δεν κόβεται η λαλιά να φεύγει από τ’ αμπέλι.

(http://www.youtube.com/watch?v=7opPzA3WolY)

Λογοτεχνικά μιλώντας, ο πρώτος στίχος δεν κάνει ρίμα με τον τελευταίο. Λογοτεχνικά…