Του Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου, απο την Αυγη...
Τι θα ήταν μια αποτίμηση της Συνδιάσκεψης του περασμένου Σαββατοκύριακου; Κοιτάζω αυτήν που έκαναν οι εφημερίδες της Δευτέρας: «Ψυχρό Ρεύμα στον ΣΥΡΙΖΑ» είδαν τα Νέα, αναφερόμενα στην ξεχωριστή καταγραφή της «Αριστερής Πλατφόρμας», «ΣΥΡΙΖΑ, το νέο ΠΑΣΟΚ», απεφάνθη η νεοδημοκρατική Ελλάδα αύριο, ενώ για «Βαβέλ απόψεων» κάνει λόγο ο Ελεύθερος Τύπος, συνηχώντας με το Έθνος, που θεωρεί «αγκάθι για τον ΣΥΡΙΖΑ το ευρώ και την Ευρώπη».
Δύο ζητήματα προκύπτουν από τα παραπάνω. Το πρώτο είναι ότι τα ΜΜΕ (και τα οικεία τους κόμματα) συνεχίζουν την πεπατημένη: το θέμα, γι’ αυτά, δεν είναι τι λέει και τι κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά το γεγονός ότι στο εσωτερικό του υπάρχουν και εκφράζονται δημόσια διαφορετικές απόψεις για κείνο που πρέπει να λέγεται και να γίνεται. Το δεύτερο είναι ότι τα ΜΜΕ (και τα οικεία τους κόμματα) θεωρούν αδιανόητο ο ΣΥΡΙΖΑ να εννοεί αυτά που λέει και που κάνει: η έκβαση του εγχειρήματος - ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί παρά να είναι η δεξιά στροφή, η πασοκοποίηση: η «προδοσία». (Παρεμπιπτόντως, η ίδια αντίληψη μοιάζει, ως μη όφειλε, να κερδίζει χώρο και εντός ΣΥΡΙΖΑ).
Υπάρχει μία αντίφαση στον τρόπο που διαχειρίζονται τα ΜΜΕ το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ. Μια αντίφαση με την οποία τα ίδια δεν πρόκειται να ασχοληθούν -χρειάζεται εντούτοις να ασχοληθούμε εμείς. Αυτό που το πολιτικό σύστημα εννοεί να δαιμονοποιεί ως «Βαβέλ», δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ των διαφορετικών ιδεολογικών ρευμάτων που συνυπάρχουν σε ένα κοινό πολιτικό πλαίσιο, είναι ακριβώς η εγγύηση για την αποτροπή εκείνου που το ίδιο αυτό σύστημα προφητεύει ως Κασσάνδρα: της δεξιάς στροφής και της πασοκοποίησης: της «προδοσίας».
Εξηγούμαι αμέσως. Για πολλούς, είτε αυτοί είναι φίλοι είτε μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, υπάρχει η ανησυχία το νέο κόμμα να μη συνεχίσει την κακή παράδοση των τάσεων-μηχανισμών του Συνασπισμού. Και φαινόμενα που συζητήθηκαν πολύ, και που το καλοκαίρι υπερέβησαν όρια, έδωσαν τροφή στην ανησυχία αυτή. Εν πάση περιπτώσει -λέει περίπου η άποψη-, αν ο ΣΥΡΙΖΑ το εννοεί ότι θέλει να κυβερνήσει, δεν γίνεται άλλα να λέει ο ένας και άλλα ο άλλος για βασικά θέματα. Όμως, ενώ αυτό ακούγεται εντελώς «κοινή λογική», δεν είναι. Ενώ λοιπόν, πράγματι, σε καιρούς ακραίας πολιτικής και κοινωνικής πόλωσης, η δημόσια κεντρική εκφώνηση της πολιτικής της Αριστεράς δεν γίνεται να είναι αντιφατική, είναι την ίδια στιγμή αδύνατο η μορφή-κόμμα (αυτό το «σύνθετο στοιχείο της κοινωνίας», που έλεγε ο Γκράμσι), να ομογενοποιηθεί σε βαθμό εξαφάνισης των ιδιαίτερων απόψεων, τάσεων, ρευμάτων που «ακουμπάνε» στην πολυπλοκότητα του κοινωνικού ανταγωνισμού.
Όσοι ανησυχούν, στα σοβαρά ή ως Κασσάνδρες, για την ενδεχόμενη έκπτωση του ΣΥΡΙΖΑ σε ΠΑΣΟΚ, ας σκεφτούν ότι ακριβώς αυτή η βίαιη ομογενοποίηση του «Κινήματος» στο όνομα της κατάκτησης -αρχικά- και της διατήρησης -στη συνέχεια- της κυβερνητικής εξουσίας (η ομογενοποίηση ενός «Κινήματος» όπου συστεγάζονταν ένα μέρος του προδικτατορικού Κέντρου, στελέχη του αντιδικτατορικού κινήματος, τροτσκιστές και πρώην μαοϊκοί), ήταν το πρώτο βήμα, όχι για την... πασοκοποίηση του ΠΑΣΟΚ, αλλά για την κρατικοποίηση ενός κόμματος που, ανάμεσα σε πολλές παθογένειες, εμφάνιζε στοιχεία αυθεντικού κινήματος.
Το λέω ρητά, για να μην παρεξηγούμαι: δεν είμαι καθόλου της άποψης ότι η λειτουργία των τάσεων (τόσο στον Συνασπισμό όσο και στον ΣΥΡΙΖΑ) είναι από μόνη της εγγύηση για όλα τα παραπάνω. Ακόμα περισσότερο, δεν είμαι καθόλου της άποψης ότι η εμπειρία των οργανωμένων ιδεολογικών ρευμάτων υπήρξε «καθαρή» από προσωπικές στρατηγικές, ιδιοτέλειες, μεταμφίεση της τακτικής σε στρατηγική κ.ο.κ. Τι να κάνουμε όμως: για να ευδοκιμήσει και να μακροημερεύσει κάθε «ιδιοτελής μηχανισμός» (όπως ενίοτε λογίζονται οι τάσεις), πρέπει κάτι να πει και μερικούς εκατοντάδες ή χιλιάδες να πείσει. Πρέπει, με άλλα λόγια, να έχει δική του «ψυχή». Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, το όριο ανάμεσα στις τάσεις-μηχανισμούς και τις τάσεις-ιδεολογικά ρεύματα. Και δεν μου φαίνεται καθόλου καλή ιδέα ότι για να γλιτώσουμε από τις πρώτες, πρέπει να ξεμπερδεύουμε με τις δεύτερες.
Ο λόγος που δεν με πείθει η άποψη αυτή είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ όντως θέλει -και είναι απολύτως απαραίτητο- να κυβερνήσει. Ακριβώς για να μπορέσει όμως να κυβερνήσει, χρειάζεται την ίδια στιγμή να παραμένει κόμμα: ένα σύνθετο στοιχείο της κοινωνίας, παρόν τόσο στους θεσμούς όσο και μέσα στην κοινωνική κίνηση. Ένας οργανωτής κοινωνικών συμμαχιών, αυτόνομος όσο περισσότερο γίνεται από το πεδίο του κράτους (πολιτικά και οικονομικά) και αυτόνομος ως προς την κυβέρνηση, όταν καταφέρει να φτάσει ως εκεί. Ένα σύνθετο στοιχείο που να εμπνέει και να κινητοποιεί - που να «μιλάει στις καρδιές των ανθρώπων». Ένα κόμμα, αντίθετα, όπου όλοι θα συμφωνούν σε όλα χάριν του μείζονος σκοπού, ένα μονολιθικό κόμμα (που, υπό άλλες συνθήκες, τα ΜΜΕ θα κατήγγειλαν ως σταλινικό...), δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Ευτυχώς, κρίνοντας και από τον σαφή ηγετικό ρόλο που αναγνωρίστηκε σ’ ένα αντικαπιταλιστικό, διεθνιστικό και δημοκρατικό ρεύμα στο εσωτερικό του, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κινδυνεύει.
Δύο ζητήματα προκύπτουν από τα παραπάνω. Το πρώτο είναι ότι τα ΜΜΕ (και τα οικεία τους κόμματα) συνεχίζουν την πεπατημένη: το θέμα, γι’ αυτά, δεν είναι τι λέει και τι κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά το γεγονός ότι στο εσωτερικό του υπάρχουν και εκφράζονται δημόσια διαφορετικές απόψεις για κείνο που πρέπει να λέγεται και να γίνεται. Το δεύτερο είναι ότι τα ΜΜΕ (και τα οικεία τους κόμματα) θεωρούν αδιανόητο ο ΣΥΡΙΖΑ να εννοεί αυτά που λέει και που κάνει: η έκβαση του εγχειρήματος - ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί παρά να είναι η δεξιά στροφή, η πασοκοποίηση: η «προδοσία». (Παρεμπιπτόντως, η ίδια αντίληψη μοιάζει, ως μη όφειλε, να κερδίζει χώρο και εντός ΣΥΡΙΖΑ).
Υπάρχει μία αντίφαση στον τρόπο που διαχειρίζονται τα ΜΜΕ το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ. Μια αντίφαση με την οποία τα ίδια δεν πρόκειται να ασχοληθούν -χρειάζεται εντούτοις να ασχοληθούμε εμείς. Αυτό που το πολιτικό σύστημα εννοεί να δαιμονοποιεί ως «Βαβέλ», δηλαδή ο ΣΥΡΙΖΑ των διαφορετικών ιδεολογικών ρευμάτων που συνυπάρχουν σε ένα κοινό πολιτικό πλαίσιο, είναι ακριβώς η εγγύηση για την αποτροπή εκείνου που το ίδιο αυτό σύστημα προφητεύει ως Κασσάνδρα: της δεξιάς στροφής και της πασοκοποίησης: της «προδοσίας».
Εξηγούμαι αμέσως. Για πολλούς, είτε αυτοί είναι φίλοι είτε μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, υπάρχει η ανησυχία το νέο κόμμα να μη συνεχίσει την κακή παράδοση των τάσεων-μηχανισμών του Συνασπισμού. Και φαινόμενα που συζητήθηκαν πολύ, και που το καλοκαίρι υπερέβησαν όρια, έδωσαν τροφή στην ανησυχία αυτή. Εν πάση περιπτώσει -λέει περίπου η άποψη-, αν ο ΣΥΡΙΖΑ το εννοεί ότι θέλει να κυβερνήσει, δεν γίνεται άλλα να λέει ο ένας και άλλα ο άλλος για βασικά θέματα. Όμως, ενώ αυτό ακούγεται εντελώς «κοινή λογική», δεν είναι. Ενώ λοιπόν, πράγματι, σε καιρούς ακραίας πολιτικής και κοινωνικής πόλωσης, η δημόσια κεντρική εκφώνηση της πολιτικής της Αριστεράς δεν γίνεται να είναι αντιφατική, είναι την ίδια στιγμή αδύνατο η μορφή-κόμμα (αυτό το «σύνθετο στοιχείο της κοινωνίας», που έλεγε ο Γκράμσι), να ομογενοποιηθεί σε βαθμό εξαφάνισης των ιδιαίτερων απόψεων, τάσεων, ρευμάτων που «ακουμπάνε» στην πολυπλοκότητα του κοινωνικού ανταγωνισμού.
Όσοι ανησυχούν, στα σοβαρά ή ως Κασσάνδρες, για την ενδεχόμενη έκπτωση του ΣΥΡΙΖΑ σε ΠΑΣΟΚ, ας σκεφτούν ότι ακριβώς αυτή η βίαιη ομογενοποίηση του «Κινήματος» στο όνομα της κατάκτησης -αρχικά- και της διατήρησης -στη συνέχεια- της κυβερνητικής εξουσίας (η ομογενοποίηση ενός «Κινήματος» όπου συστεγάζονταν ένα μέρος του προδικτατορικού Κέντρου, στελέχη του αντιδικτατορικού κινήματος, τροτσκιστές και πρώην μαοϊκοί), ήταν το πρώτο βήμα, όχι για την... πασοκοποίηση του ΠΑΣΟΚ, αλλά για την κρατικοποίηση ενός κόμματος που, ανάμεσα σε πολλές παθογένειες, εμφάνιζε στοιχεία αυθεντικού κινήματος.
Το λέω ρητά, για να μην παρεξηγούμαι: δεν είμαι καθόλου της άποψης ότι η λειτουργία των τάσεων (τόσο στον Συνασπισμό όσο και στον ΣΥΡΙΖΑ) είναι από μόνη της εγγύηση για όλα τα παραπάνω. Ακόμα περισσότερο, δεν είμαι καθόλου της άποψης ότι η εμπειρία των οργανωμένων ιδεολογικών ρευμάτων υπήρξε «καθαρή» από προσωπικές στρατηγικές, ιδιοτέλειες, μεταμφίεση της τακτικής σε στρατηγική κ.ο.κ. Τι να κάνουμε όμως: για να ευδοκιμήσει και να μακροημερεύσει κάθε «ιδιοτελής μηχανισμός» (όπως ενίοτε λογίζονται οι τάσεις), πρέπει κάτι να πει και μερικούς εκατοντάδες ή χιλιάδες να πείσει. Πρέπει, με άλλα λόγια, να έχει δική του «ψυχή». Αυτό είναι, κατά τη γνώμη μου, το όριο ανάμεσα στις τάσεις-μηχανισμούς και τις τάσεις-ιδεολογικά ρεύματα. Και δεν μου φαίνεται καθόλου καλή ιδέα ότι για να γλιτώσουμε από τις πρώτες, πρέπει να ξεμπερδεύουμε με τις δεύτερες.
Ο λόγος που δεν με πείθει η άποψη αυτή είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ όντως θέλει -και είναι απολύτως απαραίτητο- να κυβερνήσει. Ακριβώς για να μπορέσει όμως να κυβερνήσει, χρειάζεται την ίδια στιγμή να παραμένει κόμμα: ένα σύνθετο στοιχείο της κοινωνίας, παρόν τόσο στους θεσμούς όσο και μέσα στην κοινωνική κίνηση. Ένας οργανωτής κοινωνικών συμμαχιών, αυτόνομος όσο περισσότερο γίνεται από το πεδίο του κράτους (πολιτικά και οικονομικά) και αυτόνομος ως προς την κυβέρνηση, όταν καταφέρει να φτάσει ως εκεί. Ένα σύνθετο στοιχείο που να εμπνέει και να κινητοποιεί - που να «μιλάει στις καρδιές των ανθρώπων». Ένα κόμμα, αντίθετα, όπου όλοι θα συμφωνούν σε όλα χάριν του μείζονος σκοπού, ένα μονολιθικό κόμμα (που, υπό άλλες συνθήκες, τα ΜΜΕ θα κατήγγειλαν ως σταλινικό...), δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Ευτυχώς, κρίνοντας και από τον σαφή ηγετικό ρόλο που αναγνωρίστηκε σ’ ένα αντικαπιταλιστικό, διεθνιστικό και δημοκρατικό ρεύμα στο εσωτερικό του, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κινδυνεύει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου