ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΣΚΟΠΛΑΚΗ* απο την Αυγη...
Η Ιστορία δεν είναι και ούτε πρέπει να γίνεται πολιτικό όπλο. Ωστόσο, διαπιστώνουμε ότι στην εποχή των Μνημονίων, η λεγόμενη "αποκεντροθέτηση του ιστορικού βλέμματος" γίνεται όργανο σφετερισμού της μνήμης, για να ενσωματωθεί από τις κυρίαρχες τάξεις στο δικό τους σύστημα συμβολισμών, το οποίο καλείται να παρατείνει την κοινωνική και ιδεολογική τους κυριαρχία. Υπό αυτή την έννοια, οι κυρίαρχες τάξεις κερματίζουν την αλληλουχία του συμβάντος σε κάθετες, γενικευτικές διαιρέσεις, τις οποίες εύκολα εγκλωβίζουν στα δικά τους ιδεολογικά συμφραζόμενα. Καλούμαστε, λοιπόν, να αποσυμπλέξουμε την κοινωνική μνήμη, καθορίζοντας την ιστορική «μνήμη ως διακύβευμα» (με τους όρους του Ζακ Λε Γκοφ).
Μια τέτοια μικρή συμβολή είναι να ξεφυλλίσουμε τον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» της περιόδου 1941-1944 και να σταθούμε σε λίγα εύγλωττα αποσπάσματα. Για παράδειγμα, στις 21 και 28 Δεκεμβρίου 1942, ο «Ο.Τ.» δημοσιεύει σε συνέχειες άρθρο του «τμηματάρχου δασμολογικού του υπουργείου Οικονομικών, Ι.Λ. Φράγκου», με θέμα τα είδη πολυτελείας. Διαβάζοντάς το μαθαίνουμε πως, κατά την περίοδο του φονικού λιμού, είχαν εισαχθεί στην κατεχόμενη Ελλάδα προϊόντα, όπως τα παρακάτω: «Αιθέρια έλαια και συνθετικές βάσεις αρωμάτων, φωτογραφικαί και κινηματογραφικαί μηχαναί, ψευδοκοσμήματα, ευρωπαϊκοί εμφιαλωμένοι οίνοι και οινοπνευματώδη ποτά, πολύτιμοι λίθοι και κοσμήματα εν γένει, επιτραπέζια σκεύη εκ χρυσού και αργύρου, αναπτήρες και καπνοσύριγγες, ωρολόγια και στυλογράφοι, ποικίλα καλλιτεχνικά έργα και μικροτεχνήματα εν γένει, έτοιμα εσώρουχα και ενδύματα εκ μετάξης, σισύραι (δηλ. γούνινα παλτά), καλύμματα τραπεζών και κλινών εκ βελούδου, βαρύτιμα παραπετάσματα, τάπητες» κ.λπ.
Στην πρώτη σελίδα του φύλλου 921 της 28.12.1942, ένα ευχολόγιο, με τίτλο «Φορολογική δικαιοσύνη και κοινωνική αλληλεγγύη», καταδεικνύει ότι οι στερήσεις και η φτώχεια της Κατοχής δεν αφορούσαν ολόκληρο το έθνος: «Θ' αποτελεί πράγματι, μεγάλην, από φορολογικής απόψεως, αδικίαν, εάν όλοι εκείνοι, οι οποίοι λόγω των περιστάσεων [...] είδον εξαφνικά αυξανόμενα τα κεφάλαιά των άνευ ουδενός ιδικού των κόπου, άνευ ουδεμιάς προσωπικής θυσίας, δεν εκαλούντο να μετάσχουν εις τα βάρη του δημοσίου διά να δυνηθή ο ελληνικός λαός ν' αντιμετωπίση τας σημερινάς δεινάς περιστάσεις. Είνε γνωστόν, πράγματι, ότι η αξία των μετοχών έχει πολλαπλασιασθή κατά τρόπον φανταστικόν, οι δε κάτοχοι των μετοχών αυτών αποκομίζουν πρωτοφανή κέρδη χωρίς να καταβάλουν προς τούτο και την ελαχίστην προσπάθειαν ή να υποστούν και την παραμικράν θυσίαν». Στο φύλλο 970 της 6.12.1943, μια καταχώρηση αναλαμβάνει να αναστηλώσει επιχειρηματικές υπολήψεις, ενημερώνοντας ότι «η μια μετά την άλλην, αι επιχειρήσεις κατέρχονται εις το πεδίον όχι απλώς των γενναιοδώρων χειρονομιών, αλλά αυτών των θυσιών διά να ελαφρώνουν την δυστυχίαν που τας περιβάλλει. Αναφέρομεν ως αξίαν εξάρσεως την μηνιαίαν χορηγίαν ποσού 100 εκατομμυρίων δραχμών υπό της Πειραϊκής-Πατραϊκής Α.Ε. διά τους απόρους του νομού Αχαΐας». Πάντως, σε άλλο σημείωμα του ίδιου φύλλου, διαβάζουμε πως μόνο κατά το α’ εξάμηνο του 1943 είχαν ιδρυθεί 43 ανώνυμες εταιρίες.
Τέλος, στο άρθρο του Γ.Ι. Κούτση, «Αι επιχειρήσεις ασφαλειών εν Ελλάδι» («Ο.Τ.», φ. 937, 19.4.1943), αναφέρεται ότι οι δεκαέξι προπολεμικά ασφαλιστικές εταιρείες ανέρχονταν τον Απρίλιο του 1943 σε πενήντα "και πιθανόν περισσοτέρας, με τάσεις συνεχούς αυξήσεως, διότι καθημερινώς ιδρύονται νέαι". Σύμφωνα με τον συντάκτη, θα έπρεπε να σταματήσει η ίδρυση ασφαλιστικών εταιρειών, για να αποφευχθούν «καταστρεπτικά αποτελέσματα και με γενικώτερον αντίκτυπον». Αν λάβει κανείς υπόψη του ότι από τα τέλη του 1942 είχαν κατακόρυφα αυξηθεί τα τιμολόγια νοσηλίας στα αθηναϊκά νοσοκομεία, ενδέχεται να οδηγηθεί σε ενδιαφέρουσες εκτιμήσεις και για το σήμερα.
Μπορούμε, λοιπόν, να επιβεβαιώσουμε, ελαφρά τροποποιημένη, τη διατύπωση του Ορατίου στις «Επιστολές»: «Αυτό που διέτρεξε εβδομήντα χρόνια είναι παλιό και σοβαρό». Ο παραχαραγμένος χρόνος αγνοεί τις ρίζες της ασυδοσίας του ελληνικού κεφαλαίου. Μόλις γίνουν αντιληπτές οι ιστορικές διαπλοκές του ελληνικού με ισχυρά ξένα κεφάλαια, οι οποίες αναπαρήγαγαν με κάθε κόστος τις κυρίαρχες σχέσεις εκμετάλλευσης και καθυπόταξης, ο χρόνος γίνεται αποκαλυπτικά επίκαιρος.
*Ο Ν. Σκοπλάκης είναι ιστορικός
Μια τέτοια μικρή συμβολή είναι να ξεφυλλίσουμε τον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» της περιόδου 1941-1944 και να σταθούμε σε λίγα εύγλωττα αποσπάσματα. Για παράδειγμα, στις 21 και 28 Δεκεμβρίου 1942, ο «Ο.Τ.» δημοσιεύει σε συνέχειες άρθρο του «τμηματάρχου δασμολογικού του υπουργείου Οικονομικών, Ι.Λ. Φράγκου», με θέμα τα είδη πολυτελείας. Διαβάζοντάς το μαθαίνουμε πως, κατά την περίοδο του φονικού λιμού, είχαν εισαχθεί στην κατεχόμενη Ελλάδα προϊόντα, όπως τα παρακάτω: «Αιθέρια έλαια και συνθετικές βάσεις αρωμάτων, φωτογραφικαί και κινηματογραφικαί μηχαναί, ψευδοκοσμήματα, ευρωπαϊκοί εμφιαλωμένοι οίνοι και οινοπνευματώδη ποτά, πολύτιμοι λίθοι και κοσμήματα εν γένει, επιτραπέζια σκεύη εκ χρυσού και αργύρου, αναπτήρες και καπνοσύριγγες, ωρολόγια και στυλογράφοι, ποικίλα καλλιτεχνικά έργα και μικροτεχνήματα εν γένει, έτοιμα εσώρουχα και ενδύματα εκ μετάξης, σισύραι (δηλ. γούνινα παλτά), καλύμματα τραπεζών και κλινών εκ βελούδου, βαρύτιμα παραπετάσματα, τάπητες» κ.λπ.
Στην πρώτη σελίδα του φύλλου 921 της 28.12.1942, ένα ευχολόγιο, με τίτλο «Φορολογική δικαιοσύνη και κοινωνική αλληλεγγύη», καταδεικνύει ότι οι στερήσεις και η φτώχεια της Κατοχής δεν αφορούσαν ολόκληρο το έθνος: «Θ' αποτελεί πράγματι, μεγάλην, από φορολογικής απόψεως, αδικίαν, εάν όλοι εκείνοι, οι οποίοι λόγω των περιστάσεων [...] είδον εξαφνικά αυξανόμενα τα κεφάλαιά των άνευ ουδενός ιδικού των κόπου, άνευ ουδεμιάς προσωπικής θυσίας, δεν εκαλούντο να μετάσχουν εις τα βάρη του δημοσίου διά να δυνηθή ο ελληνικός λαός ν' αντιμετωπίση τας σημερινάς δεινάς περιστάσεις. Είνε γνωστόν, πράγματι, ότι η αξία των μετοχών έχει πολλαπλασιασθή κατά τρόπον φανταστικόν, οι δε κάτοχοι των μετοχών αυτών αποκομίζουν πρωτοφανή κέρδη χωρίς να καταβάλουν προς τούτο και την ελαχίστην προσπάθειαν ή να υποστούν και την παραμικράν θυσίαν». Στο φύλλο 970 της 6.12.1943, μια καταχώρηση αναλαμβάνει να αναστηλώσει επιχειρηματικές υπολήψεις, ενημερώνοντας ότι «η μια μετά την άλλην, αι επιχειρήσεις κατέρχονται εις το πεδίον όχι απλώς των γενναιοδώρων χειρονομιών, αλλά αυτών των θυσιών διά να ελαφρώνουν την δυστυχίαν που τας περιβάλλει. Αναφέρομεν ως αξίαν εξάρσεως την μηνιαίαν χορηγίαν ποσού 100 εκατομμυρίων δραχμών υπό της Πειραϊκής-Πατραϊκής Α.Ε. διά τους απόρους του νομού Αχαΐας». Πάντως, σε άλλο σημείωμα του ίδιου φύλλου, διαβάζουμε πως μόνο κατά το α’ εξάμηνο του 1943 είχαν ιδρυθεί 43 ανώνυμες εταιρίες.
Τέλος, στο άρθρο του Γ.Ι. Κούτση, «Αι επιχειρήσεις ασφαλειών εν Ελλάδι» («Ο.Τ.», φ. 937, 19.4.1943), αναφέρεται ότι οι δεκαέξι προπολεμικά ασφαλιστικές εταιρείες ανέρχονταν τον Απρίλιο του 1943 σε πενήντα "και πιθανόν περισσοτέρας, με τάσεις συνεχούς αυξήσεως, διότι καθημερινώς ιδρύονται νέαι". Σύμφωνα με τον συντάκτη, θα έπρεπε να σταματήσει η ίδρυση ασφαλιστικών εταιρειών, για να αποφευχθούν «καταστρεπτικά αποτελέσματα και με γενικώτερον αντίκτυπον». Αν λάβει κανείς υπόψη του ότι από τα τέλη του 1942 είχαν κατακόρυφα αυξηθεί τα τιμολόγια νοσηλίας στα αθηναϊκά νοσοκομεία, ενδέχεται να οδηγηθεί σε ενδιαφέρουσες εκτιμήσεις και για το σήμερα.
Μπορούμε, λοιπόν, να επιβεβαιώσουμε, ελαφρά τροποποιημένη, τη διατύπωση του Ορατίου στις «Επιστολές»: «Αυτό που διέτρεξε εβδομήντα χρόνια είναι παλιό και σοβαρό». Ο παραχαραγμένος χρόνος αγνοεί τις ρίζες της ασυδοσίας του ελληνικού κεφαλαίου. Μόλις γίνουν αντιληπτές οι ιστορικές διαπλοκές του ελληνικού με ισχυρά ξένα κεφάλαια, οι οποίες αναπαρήγαγαν με κάθε κόστος τις κυρίαρχες σχέσεις εκμετάλλευσης και καθυπόταξης, ο χρόνος γίνεται αποκαλυπτικά επίκαιρος.
*Ο Ν. Σκοπλάκης είναι ιστορικός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου