Solaris...
«Καλημέρα,
..και δεν ξέρω και το μικρό σου όνομα.
Λοιπόν φιλενάδα πάντα αναρωτιόμουν, πάντα με βασάνιζε η σκέψη τι σόϊ κοινωνική ομάδα είναι οι εκπαιδευτικοί. Και για να μην γίνομαι κουραστικός, αναρωτιέμαι και τώρα, στις φοβερές αυτές στιγμές που ζούμε, πως αυτοί οι άνθρωποι δεν ξήλωσαν εν μια νυκτί το κυβερνείο των τυράννων μας, το κολαστήριο της ζωής μας, ενώ μπορούν ! Χωρίς ιδαίτερο κόστος, χωρίς πολλές-πολλές επισφάλειες.
Το νάχεις στα χέρια σου παιδιά, έτοιμα να ρουφήξουν τη ζωή και τους ανθούς της, κρεμασμένα από τα χείλη σου ν’ ακούσουν για τη ζωή τους, καρφωμένα τα μάτια τους πάνω σου γιατί η εξουσία τους γυρίζει την πλάτη, είναι έγκλημα να είσαι με τους ΑΛΛΟΥΣ να βάζεις πλάτη στα έργα τους.
Πάντα αναρωτιόμουν και πάντα θα αναρωτιέμαι. Εϊναι στιγμές που νοιώθω την ανάγκη να μπουκάρω σε ένα σχολείο, σε μια τάξη μέσα, σε τάξη του “χειρότερου επιπέδου” που λένε, με πλήρωμα μαθητών που θάθελαν να με …κατασπαράξουν. Να μπώ και να τους πώ κάτι πολύ απλό: Σκοτώστε με, αν αυτή είναι η επιθυμία σας, σπάστε τα θρανία σας, κάψτε τα βιβλία σας αν είναι να λυτρωθείτε.
Αναρωτιέμαι και προσπαθώ να μαντέψω τη συνέχεια !
Μπορείς να μου την πείς ;
με τις καλημέρες μου και τις ευχαριστίες μου.
θανάσης»
Με αφορμή την παραπάνω ερώτηση του Θανάση που τέθηκε σαν σχόλιο σε προηγούμενη ανάρτηση και το πόσο άσχημα νιώθω μέρα με τη μέρα στο σχολείο μου, θα προσπαθήσω να οργανώσω μερικές σκόρπιες σκέψεις για το τι σημαίνει διδασκαλία και ποιες αρχές την διέπουν ή τέλος πάντων πρέπει να τη διέπουν, χρησιμοποιώντας σκόρπια κειμενάκια που έγραψα σε διάφορες φάσεις, καθώς και συναισθήματα που γεννιούνται από πέρσι που επέστρεψα στο σχολείο, μετά από ένα διάλειμμα πέντε χρόνων από την τάξη.
Κατ’ αρχήν είναι η διδασκαλία επάγγελμα; Κι αν είναι έχει κάποιες αρχές, έναν κώδικα ηθικής πάνω στον οποίο πρέπει να «πατάνε» οι εκπαιδευτικοί; Ή μήπως αυτό που λέγεται πως «η διδασκαλία είναι λειτούργημα και όχι επάγγελμα» σημαίνει αυτό ακριβώς, πως υπάρχουν δηλαδή ή πρέπει να υπάρχουν κώδικες ηθικής πιο στέρεοι απ’ αυτούς που υπάρχουν σε άλλα επαγγέλματα; Οι ηθικές αρχές που αφορούν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού διαφέρουν από τις ηθικές αρχές που καθορίζουν άλλα επαγγέλματα; Υπάρχει τέλος πάντων, κάποιος γραπτός «Κώδικας Ηθικής» για τους εκπαιδευτικούς;
Στη χώρα μας επιμένουμε να παραβλέπουμε την αναγκαιότητα μιας σοβαρής και συστηματικής έρευνας της ηθικής διάστασης της εκπαίδευσης και η ηθική λάμπει δια της απουσίας της από τα Αναλυτικά Προγράμματα που αφορούν στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Εκπαίδευση όμως δεν σημαίνει μοναχά κατοχή γνώσης αλλά και μόρφωση. Σήμερα στους υποψήφιους εκπαιδευτικούς δεν γίνεται συζήτηση για μόρφωση, με βάση το ιδεολόγημα πως ο εκπαιδευτικός επιτελεί ένα έργο άμοιρο ηθικής ευθύνης ενώ η μόρφωση είναι κατά βάση ο σκοπός της γνώσης. Παρ’ όλ’ αυτά υπάρχουν κάποιες γενικές ηθικές αρχές που διαπερνούν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού κι αυτές είναι:
1) Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διδάσκουν τα αντικείμενά τους με ακεραιότητα
2) Πρέπει να είναι πρότυπα πολιτικής ηθικής και να χειρίζονται την τάξη τους σύμφωνα με τις δημοκρατικές αρχές
3) πρέπει να δημιουργήσουν το κατάλληλο περιβάλλον, ώστε να προωθείται η εκπαίδευση και η μόρφωση όλων ανεξαιρέτως των συμβαλλόντων στη διαδικασία της αγωγής.
Υπάρχουν πολλά που μπορεί να πει κάποιος θέλοντας να υποστηρίξει ή να απορρίψει τις παραπάνω γενικές θέσεις. Και μόνον η ανάπτυξή τους θα έπαιρνε σελίδες πράγμα που ξεπερνά το στόχο ενός ποστ σ’ ένα blog. Εκείνο το σημείο που θέλω να σταθώ παραπάνω, είναι η πρώτη αρχή, πως οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διδάσκουν τα αντικείμενά τους με ακεραιότητα. Πως όμως ορίζεται η ακεραιότητα;
Υπάρχει μια τεχνοκρατική ή εργαλειακή άποψη που υποστηρίζει πως οι εκπαιδευτικοί πρέπει να γνωρίζουν βασικά δύο πράγματα: τα γνωστικά αντικείμενά που πρόκειται να διδάξουν και διάφορες δεξιότητες και στρατηγικές, με τις οποίες πρόκειται να μεταδώσουν τις γνώσεις τους στους μαθητές. Αυτή όμως η άποψη καθορίζει τα κριτήρια ενός επαγγέλματος που μάλλον δεν είναι η διδασκαλία αυτή καθ’ αυτή. Ένας χημικός για παράδειγμα, γνωρίζει χημεία αλλά δεν είναι επαγγελματίας χημικός ούτε και θα υποστήριζε ποτέ κάτι τέτοιο. Λέγοντας πως είναι εκπαιδευτικός θεωρείται δεδομένο πως έχει μια βάση τεχνικών γνώσεων που κρύβεται κάτω από την πρακτική της διδασκαλίας του. Τι θέλω να πω μ’ αυτό. Αν έπρεπε σήμερα να διαλέξουμε ποιός θα μας χειρουργήσει, ο Ιπποκράτης ή ο Γαληνός από τη μία ή ένας απλός χειρούργος κάτοχος πτυχίου ιατρικής και ειδικευμένος στη χειρουργική μάλλον θα διαλέγαμε τον δεύτερο. Αν όμως ήταν να διαλέξουμε δάσκαλο ποιον θα προτιμούσαμε; Τον Σωκράτη ή έναν απόφοιτο ενός μέτριου παιδαγωγικού τμήματος; Μάλλον τον δεύτερο. Για την εγχείρηση θέλουμε κάποιον που να κατέχει καλά τις σύγχρονες τεχνικές ενώ για τη διδασκαλία δεν το βρίσκουμε απαραίτητο αυτό. Υπάρχουν λοιπόν θέματα που προκύπτουν από την υπόθεση πως η διδασκαλία είναι μόνο ζήτημα τεχνικής. Για να έχουμε καλή διδασκαλία πρέπει να ξέρουμε τι είναι γνώση, πως επιτυγχάνεται και ποια είναι η αξία της. Ένα όραμα που ν’ ανταποκρίνεται στην «παιδαγωγική γνώση του περιεχομένου κατά τον Lee Shulman (1986), το οποίο να μην αφορά μόνο στις βασικές έννοιες και την επιστημολογία της γνώσης αλλά και τους κανόνες και στην αξία της.
Ας πάρουμε κάτι άλλο, την ποίηση. Η διδασκαλία της ποίησης μπορεί να μην απαιτεί από τον εκπαιδευτικό να είναι ο ίδιος καλός ποιητής αλλά απαιτεί το ενδιαφέρον του, την απαραίτητη κατανόηση και τον τρόπο να εκθέτει τα εκείνα τα στοιχεία που όσοι αγαπούν την ποίηση τα θεωρούν άξια προσοχής. Ένας εκπαιδευτικός που διδάσκει ποίηση αλλά δεν μπορεί να δει στην ποίηση αυτό που βλέπουν οι ποιητές είναι σαν τον κληρικό που κάνει καλό κήρυγμα αλλά δεν ενδιαφέρεται για την ευσέβεια (το παράδειγμα δεν είναι δικό μου αλλά μου άρεσε). Οι φιλόλογοι θα είχαν πιθανόν να συμπληρώσουν πολλά πράγματα στο συγκεκριμένο παράδειγμα. Το να διδάσκει όμως κάποιος ένα γνωστικό αντικείμενο χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους εσωτερικούς σκοπούς του ίδιου του αντικειμένου, χωρίς να εξηγεί τις αρετές του είναι διαστρέβλωση και παραποίηση. Ακεραιότητα είναι το να εκπροσωπεί κάποιος το ύλικό του θέματος που διδάσκει με επιτυχία. Και είναι μέρος της ηθικής διδασκαλίας το να διδάσκεις το αντικείμενό σου με ακεραιότητα, όταν το εκπροσωπείς πιστά και προσπαθείς ν’ αναδείξεις την εγγενή του τελειότητα. Έτσι μπορείς πιο εύκολα να βοηθήσεις και τους μαθητές να μάθουν πως ν’ αξιολογούν τις πρακτικές και ν’ ανακαλύψουν ένα συνδυασμό πρακτικών και τελειοτήτων που να συνιστούν μια ικανοποιητικά διαισθητική εικόνα για τον αγαθό βίο.
Γράφεις Θανάση «Πάντα αναρωτιόμουν και πάντα θα αναρωτιέμαι. Εϊναι στιγμές που νοιώθω την ανάγκη να μπουκάρω σε ένα σχολείο, σε μια τάξη μέσα, σε τάξη του “χειρότερου επιπέδου” που λένε, με πλήρωμα μαθητών που θάθελαν να με …κατασπαράξουν. Να μπώ και να τους πώ κάτι πολύ απλό: Σκοτώστε με, αν αυτή είναι η επιθυμία σας, σπάστε τα θρανία σας, κάψτε τα βιβλία σας αν είναι να λυτρωθείτε.
Αναρωτιέμαι και προσπαθώ να μαντέψω τη συνέχεια !
Μπορείς να μου την πείς ;»
Να σου πω λοιπόν…. Μου θυμίζεις τον «Κύκλο των χαμένων ποιητών» ή εκείνη την ταινία με την Michelle Pfeiffer, το «Dangerous Minds». Μπαίνεις νέος και ωραίος στην τάξη που την αποτελούν διάφορα παιδιά κατά κύριο λόγο αδιάφορα και προβληματικά, έχεις όνειρα και όραμα και παρ’ όλες τις δυσκολίες το σύμπαν ολόκληρο συνομωτεί για να το καταφέρεις. Τα παιδιά στην αρχή σε μισούν, στο τέλος σε λατρεύουν, όλα είναι τέλεια, κάπου εκεί βρίσκεις και το άλλο σου μισό, οι μαθητές κάνουν διδακτορικά από κει που ήταν λειτουργικά αναλφάβητοι και όλα είναι τέλεια. Χειροκροτήματα. Αυλαία.
Μόνο που η ζωή δεν είναι σινεμά, οι περισσότερες απέχουμε παρασσάγγας από τη Μισέλ, οι περισσότεροι δεν φέρνουν ούτε κατά διάνοια προς Ρόμπιν Ουίλιαμς και τα περισσότερα σχολεία δεν είναι στο Χάρλεμ αλλά ούτε η ακαδημία Γουέλντον στα 1959. Και κυρίως δεν αποφάσισε για το τέλος της ιστορίας μας ένας σεναριογράφος του Χόλιγουντ.
Στην ταινία, κύριος Κίτινγκ είναι ένας ενσυνείδητος εμπρηστής συνειδήσεων. Και γνωρίζει ότι εκείνο που σε τελευταία ανάλυση μετράει για έναν δάσκαλο, είναι το «πόσες πυρκαγιές θα καταφέρει να ανάψει στα τριαντατόσα χρόνια που θα είναι εκπαιδευτικός». Με εργαλείο την ποίηση τους προτρέπει να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, τους παρακινεί να κάνουν αυτό που πιστεύουν, τους ωθεί προς το να δημιουργούν αλλά και να αμφισβητούν την εκάστοτε ισχύουσα τάξη πραγμάτων. Δεν είναι όμως μόνο η ποίηση το μοναδικό αντικλείδι του «Καπετάνιου» για το λουκέτο των εφηβικών συνειδήσεων. Είναι και η ανορθόδοξη διδακτική του αλλά και «κάτι» ακόμα που καθημερινά εκπέμπει, μια «ανθρωπομυρωδιά» την οποία αναβλύζουν τα κύτταρά του και μια αρμονία ανάμεσα στα λόγια του και την αντικομφορμιστική συμπεριφορά του.
Όλα αυτά ο δάσκαλος. Ο δάσκαλος στην ταινία έχει όλα όσα θέλουμε εμείς οι δάσκαλοι από τον εαυτό μας και η κοινωνία από μας. Έχει όμως και κάτι επιπλέον. Έχει μαθητές που θέλουν, να «πετάξουν», μαθητές που επιθυμούν την αλλαγή, μαθητές που ψάχνουν ένα όραμα κι έναν δάσκαλο να τους δείξει το δρόμο. Ακόμα κι η Μισέλ, η οποία στην ταινία παλεύει σ’ ένα σχολείο σε γκέτο, έχει τέτοιους μαθητές. Όχι όλους αλλά αρκετούς που δεν θέλουν ένα άγγιγμα για να πάρουν μπρος.
Θανάση αν έμπαινες σε μια τάξη στο σχολείο μου κι έλεγες «Σκοτώστε με, αν αυτή είναι η επιθυμία σας, σπάστε τα θρανία σας, κάψτε τα βιβλία σας αν είναι να λυτρωθείτε» μαντεύω πως στην αρχή θα σε κοίταζαν αποσβολωμένοι, μετά θα γινόταν μια κόλαση από ουρλιαχτά, μετά απλά θα ήσουν το σούργελο του σχολείου και από το μυαλό μερικών θα περνούσε η ιδέα να σε κάνουν στ’ αλήθεια ολοκαύτωμα για να σπάσουν πλάκα.
Νομίζω πως υπάρχουν κάθε χρόνο και πιο λίγοι μαθητές που «καίγονται» για να μάθουν, όλο και πιο λίγοι δάσκαλοι που «καίγονται» για να μεταδώσουν όσα έχουν μάθει, όλο και πιο λίγοι άνθρωποι που χαίρονται της διαδικασία της μάθησης, που πιστεύουν πως η γνώση –και όχι η δεξιότητα- είναι δύναμη. Κι ακόμα λιγότεροι άνθρωποι που έχουν τη διάθεση να κοπιάσουν για ν’ αποκτήσουν κάτι τόσο «άχρηστο» όπως η μόρφωση κι όχι η απόκτηση δεξιοτήτων που θα τους δώσουν αύριο μεροκάματο και, ει δυνατόν, καλό μεροκάματο.
Δεν ξέρω….. νομίζω πως ζω πλέον σε μια κοινωνία που μισεί τα σχολεία, τη γνώση, τον εαυτό της τον ίδιο.
Όσο για τι είδους ομάδα είναι οι εκπαιδευτικοί που αναρωτιέσαι, σου λέω πως είναι μια ομάδα σαν όλες τις υπόλοιπες. Έχει μερικούς που κάνουν όσα μπορούν, μερικούς που κάνουν παραπάνω απ’ όσα μπορούν, έχει τυπικούς, έχει αδιάφορους αλλά έχει και πάρα πολλούς σταρχιδιστές.
«Καλημέρα,..και δεν ξέρω και το μικρό σου όνομα.
Λοιπόν φιλενάδα πάντα αναρωτιόμουν, πάντα με βασάνιζε η σκέψη τι σόϊ κοινωνική ομάδα είναι οι εκπαιδευτικοί. Και για να μην γίνομαι κουραστικός, αναρωτιέμαι και τώρα, στις φοβερές αυτές στιγμές που ζούμε, πως αυτοί οι άνθρωποι δεν ξήλωσαν εν μια νυκτί το κυβερνείο των τυράννων μας, το κολαστήριο της ζωής μας, ενώ μπορούν ! Χωρίς ιδαίτερο κόστος, χωρίς πολλές-πολλές επισφάλειες.
Το νάχεις στα χέρια σου παιδιά, έτοιμα να ρουφήξουν τη ζωή και τους ανθούς της, κρεμασμένα από τα χείλη σου ν’ ακούσουν για τη ζωή τους, καρφωμένα τα μάτια τους πάνω σου γιατί η εξουσία τους γυρίζει την πλάτη, είναι έγκλημα να είσαι με τους ΑΛΛΟΥΣ να βάζεις πλάτη στα έργα τους.
Πάντα αναρωτιόμουν και πάντα θα αναρωτιέμαι. Εϊναι στιγμές που νοιώθω την ανάγκη να μπουκάρω σε ένα σχολείο, σε μια τάξη μέσα, σε τάξη του “χειρότερου επιπέδου” που λένε, με πλήρωμα μαθητών που θάθελαν να με …κατασπαράξουν. Να μπώ και να τους πώ κάτι πολύ απλό: Σκοτώστε με, αν αυτή είναι η επιθυμία σας, σπάστε τα θρανία σας, κάψτε τα βιβλία σας αν είναι να λυτρωθείτε.
Αναρωτιέμαι και προσπαθώ να μαντέψω τη συνέχεια !
Μπορείς να μου την πείς ;
με τις καλημέρες μου και τις ευχαριστίες μου.
θανάσης»
Με αφορμή την παραπάνω ερώτηση του Θανάση που τέθηκε σαν σχόλιο σε προηγούμενη ανάρτηση και το πόσο άσχημα νιώθω μέρα με τη μέρα στο σχολείο μου, θα προσπαθήσω να οργανώσω μερικές σκόρπιες σκέψεις για το τι σημαίνει διδασκαλία και ποιες αρχές την διέπουν ή τέλος πάντων πρέπει να τη διέπουν, χρησιμοποιώντας σκόρπια κειμενάκια που έγραψα σε διάφορες φάσεις, καθώς και συναισθήματα που γεννιούνται από πέρσι που επέστρεψα στο σχολείο, μετά από ένα διάλειμμα πέντε χρόνων από την τάξη.
Κατ’ αρχήν είναι η διδασκαλία επάγγελμα; Κι αν είναι έχει κάποιες αρχές, έναν κώδικα ηθικής πάνω στον οποίο πρέπει να «πατάνε» οι εκπαιδευτικοί; Ή μήπως αυτό που λέγεται πως «η διδασκαλία είναι λειτούργημα και όχι επάγγελμα» σημαίνει αυτό ακριβώς, πως υπάρχουν δηλαδή ή πρέπει να υπάρχουν κώδικες ηθικής πιο στέρεοι απ’ αυτούς που υπάρχουν σε άλλα επαγγέλματα; Οι ηθικές αρχές που αφορούν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού διαφέρουν από τις ηθικές αρχές που καθορίζουν άλλα επαγγέλματα; Υπάρχει τέλος πάντων, κάποιος γραπτός «Κώδικας Ηθικής» για τους εκπαιδευτικούς;
Στη χώρα μας επιμένουμε να παραβλέπουμε την αναγκαιότητα μιας σοβαρής και συστηματικής έρευνας της ηθικής διάστασης της εκπαίδευσης και η ηθική λάμπει δια της απουσίας της από τα Αναλυτικά Προγράμματα που αφορούν στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Εκπαίδευση όμως δεν σημαίνει μοναχά κατοχή γνώσης αλλά και μόρφωση. Σήμερα στους υποψήφιους εκπαιδευτικούς δεν γίνεται συζήτηση για μόρφωση, με βάση το ιδεολόγημα πως ο εκπαιδευτικός επιτελεί ένα έργο άμοιρο ηθικής ευθύνης ενώ η μόρφωση είναι κατά βάση ο σκοπός της γνώσης. Παρ’ όλ’ αυτά υπάρχουν κάποιες γενικές ηθικές αρχές που διαπερνούν το επάγγελμα του εκπαιδευτικού κι αυτές είναι:
1) Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διδάσκουν τα αντικείμενά τους με ακεραιότητα
2) Πρέπει να είναι πρότυπα πολιτικής ηθικής και να χειρίζονται την τάξη τους σύμφωνα με τις δημοκρατικές αρχές
3) πρέπει να δημιουργήσουν το κατάλληλο περιβάλλον, ώστε να προωθείται η εκπαίδευση και η μόρφωση όλων ανεξαιρέτως των συμβαλλόντων στη διαδικασία της αγωγής.
Υπάρχουν πολλά που μπορεί να πει κάποιος θέλοντας να υποστηρίξει ή να απορρίψει τις παραπάνω γενικές θέσεις. Και μόνον η ανάπτυξή τους θα έπαιρνε σελίδες πράγμα που ξεπερνά το στόχο ενός ποστ σ’ ένα blog. Εκείνο το σημείο που θέλω να σταθώ παραπάνω, είναι η πρώτη αρχή, πως οι εκπαιδευτικοί πρέπει να διδάσκουν τα αντικείμενά τους με ακεραιότητα. Πως όμως ορίζεται η ακεραιότητα;
Υπάρχει μια τεχνοκρατική ή εργαλειακή άποψη που υποστηρίζει πως οι εκπαιδευτικοί πρέπει να γνωρίζουν βασικά δύο πράγματα: τα γνωστικά αντικείμενά που πρόκειται να διδάξουν και διάφορες δεξιότητες και στρατηγικές, με τις οποίες πρόκειται να μεταδώσουν τις γνώσεις τους στους μαθητές. Αυτή όμως η άποψη καθορίζει τα κριτήρια ενός επαγγέλματος που μάλλον δεν είναι η διδασκαλία αυτή καθ’ αυτή. Ένας χημικός για παράδειγμα, γνωρίζει χημεία αλλά δεν είναι επαγγελματίας χημικός ούτε και θα υποστήριζε ποτέ κάτι τέτοιο. Λέγοντας πως είναι εκπαιδευτικός θεωρείται δεδομένο πως έχει μια βάση τεχνικών γνώσεων που κρύβεται κάτω από την πρακτική της διδασκαλίας του. Τι θέλω να πω μ’ αυτό. Αν έπρεπε σήμερα να διαλέξουμε ποιός θα μας χειρουργήσει, ο Ιπποκράτης ή ο Γαληνός από τη μία ή ένας απλός χειρούργος κάτοχος πτυχίου ιατρικής και ειδικευμένος στη χειρουργική μάλλον θα διαλέγαμε τον δεύτερο. Αν όμως ήταν να διαλέξουμε δάσκαλο ποιον θα προτιμούσαμε; Τον Σωκράτη ή έναν απόφοιτο ενός μέτριου παιδαγωγικού τμήματος; Μάλλον τον δεύτερο. Για την εγχείρηση θέλουμε κάποιον που να κατέχει καλά τις σύγχρονες τεχνικές ενώ για τη διδασκαλία δεν το βρίσκουμε απαραίτητο αυτό. Υπάρχουν λοιπόν θέματα που προκύπτουν από την υπόθεση πως η διδασκαλία είναι μόνο ζήτημα τεχνικής. Για να έχουμε καλή διδασκαλία πρέπει να ξέρουμε τι είναι γνώση, πως επιτυγχάνεται και ποια είναι η αξία της. Ένα όραμα που ν’ ανταποκρίνεται στην «παιδαγωγική γνώση του περιεχομένου κατά τον Lee Shulman (1986), το οποίο να μην αφορά μόνο στις βασικές έννοιες και την επιστημολογία της γνώσης αλλά και τους κανόνες και στην αξία της.
Ας πάρουμε κάτι άλλο, την ποίηση. Η διδασκαλία της ποίησης μπορεί να μην απαιτεί από τον εκπαιδευτικό να είναι ο ίδιος καλός ποιητής αλλά απαιτεί το ενδιαφέρον του, την απαραίτητη κατανόηση και τον τρόπο να εκθέτει τα εκείνα τα στοιχεία που όσοι αγαπούν την ποίηση τα θεωρούν άξια προσοχής. Ένας εκπαιδευτικός που διδάσκει ποίηση αλλά δεν μπορεί να δει στην ποίηση αυτό που βλέπουν οι ποιητές είναι σαν τον κληρικό που κάνει καλό κήρυγμα αλλά δεν ενδιαφέρεται για την ευσέβεια (το παράδειγμα δεν είναι δικό μου αλλά μου άρεσε). Οι φιλόλογοι θα είχαν πιθανόν να συμπληρώσουν πολλά πράγματα στο συγκεκριμένο παράδειγμα. Το να διδάσκει όμως κάποιος ένα γνωστικό αντικείμενο χωρίς να λαμβάνει υπόψη τους εσωτερικούς σκοπούς του ίδιου του αντικειμένου, χωρίς να εξηγεί τις αρετές του είναι διαστρέβλωση και παραποίηση. Ακεραιότητα είναι το να εκπροσωπεί κάποιος το ύλικό του θέματος που διδάσκει με επιτυχία. Και είναι μέρος της ηθικής διδασκαλίας το να διδάσκεις το αντικείμενό σου με ακεραιότητα, όταν το εκπροσωπείς πιστά και προσπαθείς ν’ αναδείξεις την εγγενή του τελειότητα. Έτσι μπορείς πιο εύκολα να βοηθήσεις και τους μαθητές να μάθουν πως ν’ αξιολογούν τις πρακτικές και ν’ ανακαλύψουν ένα συνδυασμό πρακτικών και τελειοτήτων που να συνιστούν μια ικανοποιητικά διαισθητική εικόνα για τον αγαθό βίο.
Γράφεις Θανάση «Πάντα αναρωτιόμουν και πάντα θα αναρωτιέμαι. Εϊναι στιγμές που νοιώθω την ανάγκη να μπουκάρω σε ένα σχολείο, σε μια τάξη μέσα, σε τάξη του “χειρότερου επιπέδου” που λένε, με πλήρωμα μαθητών που θάθελαν να με …κατασπαράξουν. Να μπώ και να τους πώ κάτι πολύ απλό: Σκοτώστε με, αν αυτή είναι η επιθυμία σας, σπάστε τα θρανία σας, κάψτε τα βιβλία σας αν είναι να λυτρωθείτε.
Αναρωτιέμαι και προσπαθώ να μαντέψω τη συνέχεια !
Μπορείς να μου την πείς ;»
Να σου πω λοιπόν…. Μου θυμίζεις τον «Κύκλο των χαμένων ποιητών» ή εκείνη την ταινία με την Michelle Pfeiffer, το «Dangerous Minds». Μπαίνεις νέος και ωραίος στην τάξη που την αποτελούν διάφορα παιδιά κατά κύριο λόγο αδιάφορα και προβληματικά, έχεις όνειρα και όραμα και παρ’ όλες τις δυσκολίες το σύμπαν ολόκληρο συνομωτεί για να το καταφέρεις. Τα παιδιά στην αρχή σε μισούν, στο τέλος σε λατρεύουν, όλα είναι τέλεια, κάπου εκεί βρίσκεις και το άλλο σου μισό, οι μαθητές κάνουν διδακτορικά από κει που ήταν λειτουργικά αναλφάβητοι και όλα είναι τέλεια. Χειροκροτήματα. Αυλαία.
Μόνο που η ζωή δεν είναι σινεμά, οι περισσότερες απέχουμε παρασσάγγας από τη Μισέλ, οι περισσότεροι δεν φέρνουν ούτε κατά διάνοια προς Ρόμπιν Ουίλιαμς και τα περισσότερα σχολεία δεν είναι στο Χάρλεμ αλλά ούτε η ακαδημία Γουέλντον στα 1959. Και κυρίως δεν αποφάσισε για το τέλος της ιστορίας μας ένας σεναριογράφος του Χόλιγουντ.
Στην ταινία, κύριος Κίτινγκ είναι ένας ενσυνείδητος εμπρηστής συνειδήσεων. Και γνωρίζει ότι εκείνο που σε τελευταία ανάλυση μετράει για έναν δάσκαλο, είναι το «πόσες πυρκαγιές θα καταφέρει να ανάψει στα τριαντατόσα χρόνια που θα είναι εκπαιδευτικός». Με εργαλείο την ποίηση τους προτρέπει να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, τους παρακινεί να κάνουν αυτό που πιστεύουν, τους ωθεί προς το να δημιουργούν αλλά και να αμφισβητούν την εκάστοτε ισχύουσα τάξη πραγμάτων. Δεν είναι όμως μόνο η ποίηση το μοναδικό αντικλείδι του «Καπετάνιου» για το λουκέτο των εφηβικών συνειδήσεων. Είναι και η ανορθόδοξη διδακτική του αλλά και «κάτι» ακόμα που καθημερινά εκπέμπει, μια «ανθρωπομυρωδιά» την οποία αναβλύζουν τα κύτταρά του και μια αρμονία ανάμεσα στα λόγια του και την αντικομφορμιστική συμπεριφορά του.
Όλα αυτά ο δάσκαλος. Ο δάσκαλος στην ταινία έχει όλα όσα θέλουμε εμείς οι δάσκαλοι από τον εαυτό μας και η κοινωνία από μας. Έχει όμως και κάτι επιπλέον. Έχει μαθητές που θέλουν, να «πετάξουν», μαθητές που επιθυμούν την αλλαγή, μαθητές που ψάχνουν ένα όραμα κι έναν δάσκαλο να τους δείξει το δρόμο. Ακόμα κι η Μισέλ, η οποία στην ταινία παλεύει σ’ ένα σχολείο σε γκέτο, έχει τέτοιους μαθητές. Όχι όλους αλλά αρκετούς που δεν θέλουν ένα άγγιγμα για να πάρουν μπρος.
Θανάση αν έμπαινες σε μια τάξη στο σχολείο μου κι έλεγες «Σκοτώστε με, αν αυτή είναι η επιθυμία σας, σπάστε τα θρανία σας, κάψτε τα βιβλία σας αν είναι να λυτρωθείτε» μαντεύω πως στην αρχή θα σε κοίταζαν αποσβολωμένοι, μετά θα γινόταν μια κόλαση από ουρλιαχτά, μετά απλά θα ήσουν το σούργελο του σχολείου και από το μυαλό μερικών θα περνούσε η ιδέα να σε κάνουν στ’ αλήθεια ολοκαύτωμα για να σπάσουν πλάκα.
Νομίζω πως υπάρχουν κάθε χρόνο και πιο λίγοι μαθητές που «καίγονται» για να μάθουν, όλο και πιο λίγοι δάσκαλοι που «καίγονται» για να μεταδώσουν όσα έχουν μάθει, όλο και πιο λίγοι άνθρωποι που χαίρονται της διαδικασία της μάθησης, που πιστεύουν πως η γνώση –και όχι η δεξιότητα- είναι δύναμη. Κι ακόμα λιγότεροι άνθρωποι που έχουν τη διάθεση να κοπιάσουν για ν’ αποκτήσουν κάτι τόσο «άχρηστο» όπως η μόρφωση κι όχι η απόκτηση δεξιοτήτων που θα τους δώσουν αύριο μεροκάματο και, ει δυνατόν, καλό μεροκάματο.
Δεν ξέρω….. νομίζω πως ζω πλέον σε μια κοινωνία που μισεί τα σχολεία, τη γνώση, τον εαυτό της τον ίδιο.
Όσο για τι είδους ομάδα είναι οι εκπαιδευτικοί που αναρωτιέσαι, σου λέω πως είναι μια ομάδα σαν όλες τις υπόλοιπες. Έχει μερικούς που κάνουν όσα μπορούν, μερικούς που κάνουν παραπάνω απ’ όσα μπορούν, έχει τυπικούς, έχει αδιάφορους αλλά έχει και πάρα πολλούς σταρχιδιστές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου