Red NoteBook ...
Toυ Νικόλα Βαγδούτη
Με αφορμή την κίνηση Παπανδρέου, είναι πολλοί αυτοί που αποδίδουν στον πρωθυπουργό αυτόνομη πολιτική τακτική, η οποία έρχεται σε σύγκρουση με όλα τα υπόλοιπα φιλομνημονιακά κόμματα, όλα σχεδόν τα κυρίαρχα ΜΜΕ και με τους Ευρωπαίους. Το πλέον εντυπωσιακό είναι ότι ο Παπανδρέου παρουσιάζεται ως αυτόνομος ακόμα και απέναντι στο ίδιο το υπουργικό του συμβούλιο.
Το ερώτημα που μοιάζει αυτονόητο και κυριαρχεί στα ΜΜΕ είναι το εξής: πώς γίνεται ο Παπανδρέου να αποφασίζει αυτόνομα, περίπου με όρους προσωπικής έμπνευσης και τρέλας, για ένα θέμα που μπορεί να οδηγήσει ως και στη διάλυση της Ευρωζώνης; Το ερώτημα αυτό, αν και όχι παράλογο, ωστόσο επισκιάζει ένα σημαντικότερο, που σκόπιμα αποσιωπάται στον δημόσιο διάλογο: γιατί ο Παπανδρέου κάνει αυτή την πρόταση, γιατί ακόμη και κομμάτια που μίλαγαν μόνο για κυβερνήσεις «εθνικής ενότητας» χωρίς εκλογές (ΛΑΟΣ, ΔΗΣΥ) έφτασαν να υποστηρίζουν αναφανδόν πια την προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία; Ποιος έχει προκαλέσει τελικά μια τέτοια ανισορροπία, που καθιστά αυτή την «ενδοσυστημική» διαφωνία συστημική κρίση;
Αν ξεκινήσουμε από το δευτερεύον ερώτημα, το μόνο που μπορούμε να υποθέσουμε είναι ότι υπάρχουν πολιτικές και, κυρίως, τακτικές διαφοροποιήσεις εντός του πολιτικού προσωπικού. Διαφοροποιήσεις που έχουν να κάνουν αφ’ ενός με την αποτελεσματικότερη τακτική για τη διάσωση του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος και της ισορροπίας του συστήματος (εδώ, το μεγαλύτερο κομμάτι του αστισμού φαίνεται να θεωρεί το δημοψήφισμα ως την πιο επικίνδυνη λύση) και, αφ’ ετέρου, τη διάσωση τμημάτων του πολιτικού συστήματος (εν προκειμένω του ΠΑΣΟΚ). Φαντάζομαι ότι το σχήμα «ζητάω δημοψήφισμα, συγκρούομαι επικοινωνιακά με του Ευρωπαίους και με τους τραπεζίτες, εγκαλώ τα υπόλοιπα φιλο-μνημονιακά κόμματα για έλλειψη δημοκρατικότητας και μετά ως ήρωας ζητάω εκλογές» είναι το μόνο που, έστω εν είδει ανδρεοπαπανδρεϊσμού, θα μπορούσε να κρατήσει «μάχιμη» τη βάση του ΠΑΣΟΚ. Το γεγονός ότι μέχρι στιγμής ελάχιστοι βουλευτές (και σχεδόν κανένα ΜΜΕ) υπερασπίζονται την πρόταση Παπανδρέου, κάνει το σενάριο περί αυτόνομης επιλογής, με προσωπικά-κομματικά κριτήρια, να φαίνεται πιο πιθανό.
Ανεξαρτήτως όμως προσωπικών προθέσεων και αντιφάσεων εντός του κυρίαρχου πολιτικού προσωπικού, άλλο είναι το σημαντικό στοιχείο – αυτό που τα κυρίαρχα ΜΜΕ προσπαθούν να αποσιωπήσουν. Πρόκειται βέβαια για την πολιτική επιρροή του λαϊκού παράγοντα.
Είναι σαφές ότι η αστάθεια και οι αντιφάσεις εντός του κυρίαρχου πολιτικού προσωπικού δεν θα υπήρχαν, αν δεν είχαν προηγηθεί η διήμερη απεργία στις 19-20 Οκτώβρη και η μετατροπή των παρελάσεων σε λαϊκές διαδηλώσεις. Είναι εμφανές ότι τα πρώτα δείγματα της πολιτικής αστάθειας και ανισορροπίας εμφανίστηκαν μόλις οι εργαζόμενοι και η νεολαία μετέτρεψε την οργή σε συλλογική αυτοπεποίθηση, κυρίως από το Σύνταγμα και μετά. Στο Σύνταγμα εκδηλώθηκε για πρώτη φορά στο πολιτικό επίπεδο η στιγμή που ο Γκράμσι ονομάζει «οργανική κρίση» - η στιγμή κατά την οποία οι «από κάτω» δεν θέλουν να κυβερνηθούν: στις 15 Ιουνίου, και τουλάχιστον για έξι ώρες, δεν είχαμε κυβέρνηση. Τώρα, οι «από πάνω» δεν έχουν ενιαία τακτική, ακριβώς γιατί ο λαός όχι απλά δεν (τους) αντέχει άλλο, αλλά γιατί πλέον πιστεύει ότι μπορεί και να τους νικήσει. Όχι μόνο δεν ενσωμάτωσε καμία μορφή ηττοπάθειας, ακόμα και μετά την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου, αλλά ξανακατέβηκε στο δρόμο ξεπερνώντας τα όρια της «ευπρέπειας», όπως φάνηκε στην 28η Οκτώβρη. Γι’ αυτό και όλα ανεξαιρέτως τα τμήματα του πολιτικού προσωπικού αδυνατούν να προτείνουν κάτι άλλο πέρα από προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία, είτε με τη μορφή δημοψηφίσματος είτε με τη μορφή εκλογών.
Παίρνοντας αυτά ως δεδομένα, δύο είναι τα «καθήκοντα» που αυτή τη στιγμή αντιστοιχούν στη ριζοσπαστική αριστερά. Το πρώτο είναι να υπογραμμίζει την κύρια αιτία της εκτυλισσόμενης αναταραχής, την παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα. Το δεύτερο είναι να δημιουργήσει έμπρακτα τις συνθήκες ώστε η κοινωνία να συνεχίσει να αποτελεί την κινητήρια δύναμη των εξελίξεων. Οι στιγμές απαιτούν διαρκή λαϊκή κινητοποίηση, γιατί το πώς θα πέσει η κυβέρνηση καθορίζει εν πολλοίς και την επόμενη μέρα. Οι μαζικές κινητοποιήσεις, από αύριο και σε όλο το επόμενο διάστημα μέχρι το δημοψήφισμα ή τις εκλογές, είναι ο μόνος τρόπος να διασφαλίσουμε ότι ο Παπανδρέου δεν θα αναστηθεί ως «ήρωας», ούτε θα πέσει ως «προδότης». Να διασφαλίσουμε ότι το κυρίαρχο πολιτικό σκηνικό θα συντριβεί καθολικά και πολιτικά ως τέτοιο. Είναι από τις λίγες φορές που η αυτοπεποίθηση ότι μπορούμε να νικήσουμε δεν είναι βολονταρισμός. Είναι τελικά η ίδια η εικόνα από το μέλλον.
Υ.Γ.: Όλα αυτά γράφονται ως ένα πρώτο, «εν θερμώ» σχόλιο. Ασφαλώς θα επανέλθουμε.
Παρότι για εμάς τους αριστερούς φαίνεται αυτονόητο ότι η πολιτική γίνεται στη βάση της εκπροσώπησης των αντιπαρατιθέμενων ταξικών συμφερόντων και όχι των προσωπικοτήτων, είναι φορές που τα πράγματα μοιάζουν να «μπερδεύονται». Όταν, για παράδειγμα, οι «από πάνω» διαφωνούν για την τακτική που πρέπει να ακολουθήσουν, είτε επί της ουσίας, είτε γιατί προκύπτουν άλλα, αστάθμητα κριτήρια στην πολιτική τους πρακτική. Αυτές οι διαφωνίες μπορεί να μην έχουν αξία σε μια περίοδο πολιτικής «κανονικότητας»· σε συνθήκες κρίσης όπως αυτή, όμως, μοιάζουν να είναι περίπου το παν. Είναι όμως;
Με αφορμή την κίνηση Παπανδρέου, είναι πολλοί αυτοί που αποδίδουν στον πρωθυπουργό αυτόνομη πολιτική τακτική, η οποία έρχεται σε σύγκρουση με όλα τα υπόλοιπα φιλομνημονιακά κόμματα, όλα σχεδόν τα κυρίαρχα ΜΜΕ και με τους Ευρωπαίους. Το πλέον εντυπωσιακό είναι ότι ο Παπανδρέου παρουσιάζεται ως αυτόνομος ακόμα και απέναντι στο ίδιο το υπουργικό του συμβούλιο.
Το ερώτημα που μοιάζει αυτονόητο και κυριαρχεί στα ΜΜΕ είναι το εξής: πώς γίνεται ο Παπανδρέου να αποφασίζει αυτόνομα, περίπου με όρους προσωπικής έμπνευσης και τρέλας, για ένα θέμα που μπορεί να οδηγήσει ως και στη διάλυση της Ευρωζώνης; Το ερώτημα αυτό, αν και όχι παράλογο, ωστόσο επισκιάζει ένα σημαντικότερο, που σκόπιμα αποσιωπάται στον δημόσιο διάλογο: γιατί ο Παπανδρέου κάνει αυτή την πρόταση, γιατί ακόμη και κομμάτια που μίλαγαν μόνο για κυβερνήσεις «εθνικής ενότητας» χωρίς εκλογές (ΛΑΟΣ, ΔΗΣΥ) έφτασαν να υποστηρίζουν αναφανδόν πια την προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία; Ποιος έχει προκαλέσει τελικά μια τέτοια ανισορροπία, που καθιστά αυτή την «ενδοσυστημική» διαφωνία συστημική κρίση;
Αν ξεκινήσουμε από το δευτερεύον ερώτημα, το μόνο που μπορούμε να υποθέσουμε είναι ότι υπάρχουν πολιτικές και, κυρίως, τακτικές διαφοροποιήσεις εντός του πολιτικού προσωπικού. Διαφοροποιήσεις που έχουν να κάνουν αφ’ ενός με την αποτελεσματικότερη τακτική για τη διάσωση του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος και της ισορροπίας του συστήματος (εδώ, το μεγαλύτερο κομμάτι του αστισμού φαίνεται να θεωρεί το δημοψήφισμα ως την πιο επικίνδυνη λύση) και, αφ’ ετέρου, τη διάσωση τμημάτων του πολιτικού συστήματος (εν προκειμένω του ΠΑΣΟΚ). Φαντάζομαι ότι το σχήμα «ζητάω δημοψήφισμα, συγκρούομαι επικοινωνιακά με του Ευρωπαίους και με τους τραπεζίτες, εγκαλώ τα υπόλοιπα φιλο-μνημονιακά κόμματα για έλλειψη δημοκρατικότητας και μετά ως ήρωας ζητάω εκλογές» είναι το μόνο που, έστω εν είδει ανδρεοπαπανδρεϊσμού, θα μπορούσε να κρατήσει «μάχιμη» τη βάση του ΠΑΣΟΚ. Το γεγονός ότι μέχρι στιγμής ελάχιστοι βουλευτές (και σχεδόν κανένα ΜΜΕ) υπερασπίζονται την πρόταση Παπανδρέου, κάνει το σενάριο περί αυτόνομης επιλογής, με προσωπικά-κομματικά κριτήρια, να φαίνεται πιο πιθανό.
Ανεξαρτήτως όμως προσωπικών προθέσεων και αντιφάσεων εντός του κυρίαρχου πολιτικού προσωπικού, άλλο είναι το σημαντικό στοιχείο – αυτό που τα κυρίαρχα ΜΜΕ προσπαθούν να αποσιωπήσουν. Πρόκειται βέβαια για την πολιτική επιρροή του λαϊκού παράγοντα.
Είναι σαφές ότι η αστάθεια και οι αντιφάσεις εντός του κυρίαρχου πολιτικού προσωπικού δεν θα υπήρχαν, αν δεν είχαν προηγηθεί η διήμερη απεργία στις 19-20 Οκτώβρη και η μετατροπή των παρελάσεων σε λαϊκές διαδηλώσεις. Είναι εμφανές ότι τα πρώτα δείγματα της πολιτικής αστάθειας και ανισορροπίας εμφανίστηκαν μόλις οι εργαζόμενοι και η νεολαία μετέτρεψε την οργή σε συλλογική αυτοπεποίθηση, κυρίως από το Σύνταγμα και μετά. Στο Σύνταγμα εκδηλώθηκε για πρώτη φορά στο πολιτικό επίπεδο η στιγμή που ο Γκράμσι ονομάζει «οργανική κρίση» - η στιγμή κατά την οποία οι «από κάτω» δεν θέλουν να κυβερνηθούν: στις 15 Ιουνίου, και τουλάχιστον για έξι ώρες, δεν είχαμε κυβέρνηση. Τώρα, οι «από πάνω» δεν έχουν ενιαία τακτική, ακριβώς γιατί ο λαός όχι απλά δεν (τους) αντέχει άλλο, αλλά γιατί πλέον πιστεύει ότι μπορεί και να τους νικήσει. Όχι μόνο δεν ενσωμάτωσε καμία μορφή ηττοπάθειας, ακόμα και μετά την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου, αλλά ξανακατέβηκε στο δρόμο ξεπερνώντας τα όρια της «ευπρέπειας», όπως φάνηκε στην 28η Οκτώβρη. Γι’ αυτό και όλα ανεξαιρέτως τα τμήματα του πολιτικού προσωπικού αδυνατούν να προτείνουν κάτι άλλο πέρα από προσφυγή στη λαϊκή ετυμηγορία, είτε με τη μορφή δημοψηφίσματος είτε με τη μορφή εκλογών.
Παίρνοντας αυτά ως δεδομένα, δύο είναι τα «καθήκοντα» που αυτή τη στιγμή αντιστοιχούν στη ριζοσπαστική αριστερά. Το πρώτο είναι να υπογραμμίζει την κύρια αιτία της εκτυλισσόμενης αναταραχής, την παρέμβαση του λαϊκού παράγοντα. Το δεύτερο είναι να δημιουργήσει έμπρακτα τις συνθήκες ώστε η κοινωνία να συνεχίσει να αποτελεί την κινητήρια δύναμη των εξελίξεων. Οι στιγμές απαιτούν διαρκή λαϊκή κινητοποίηση, γιατί το πώς θα πέσει η κυβέρνηση καθορίζει εν πολλοίς και την επόμενη μέρα. Οι μαζικές κινητοποιήσεις, από αύριο και σε όλο το επόμενο διάστημα μέχρι το δημοψήφισμα ή τις εκλογές, είναι ο μόνος τρόπος να διασφαλίσουμε ότι ο Παπανδρέου δεν θα αναστηθεί ως «ήρωας», ούτε θα πέσει ως «προδότης». Να διασφαλίσουμε ότι το κυρίαρχο πολιτικό σκηνικό θα συντριβεί καθολικά και πολιτικά ως τέτοιο. Είναι από τις λίγες φορές που η αυτοπεποίθηση ότι μπορούμε να νικήσουμε δεν είναι βολονταρισμός. Είναι τελικά η ίδια η εικόνα από το μέλλον.
Υ.Γ.: Όλα αυτά γράφονται ως ένα πρώτο, «εν θερμώ» σχόλιο. Ασφαλώς θα επανέλθουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου