Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2012

Ένας άγριος την 28η Οκτωβρίου...

Του Ηλία Ιωακείμογλου, απο το Κοκκινο σημειωματαριο...
Τι θα έλεγε, άραγε, ένας «άγριος», σαν και αυτούς που βρίσκουμε ακόμη ξεχασμένους στον Αμαζόνιο όταν θα έβλεπε τις εορταστικές εκδηλώσεις της 28ης Οκτωβρίου; Ένας άγριος ή ένα παιδί στο οποίο δεν έχει ακόμη εγγραφεί το πολιτισμικό σύστημα αναφοράς των ενηλίκων, δεν θα κατανοούσαν καθόλου το νόημα του θεάματος, όπως θα κατανοούσαν αυθόρμητα μεμιάς το τράβηγμα ενός μαχαιριού ή μια φιλική χειρονομία, το κλάμα ή το γέλιο και όλα τα σημεία των οποίων το νόημα μάς προσφέρεται αβίαστα, χωρίς τη μεσολάβηση μιας νοητικής επεξεργασίας. Για να κατανοήσουν το νόημα του εορτασμού θα έπρεπε να τους δώσουμε εξηγήσεις, διότι η εθνική γιορτή είναι μια καθαρά νοητική επινόηση, μια κοινωνικά κατασκευασμένη εμπειρία.

Θα μας ρωτούσαν καταρχήν σε τι αποσκοπεί αυτό που συμβαίνει, οι αναρτημένες σημαίες, οι παρελάσεις, οι εκφωνήσεις λόγων. Εάν απαντούσαμε, πολύ λογικά, ότι αυτά αποσκοπούν στη διατήρηση μιας μνήμης για ένα σπουδαίο γεγονός, θα μας ρωτούσαν γιατί δεν καθόμαστε στο σπίτι μας να αναλογιστούμε, να αναπολήσουμε και να εκτιμήσουμε την αξία όσων συνέβησαν τότε, την 28η Οκτωβρίου. Μια εθνική εορτή αναγνωρίζεται και υπάρχει μόνο επειδή έχει ρόλο σε μια διαδικασία κοινωνικοποίησης -και κοινωνικοποίηση σημαίνει παιχνίδι ανταλλαγής. Σε τι συνίσταται αυτή η ανταλλαγή;

Το θέαμα της συμμετοχής μου στην εθνική εορτή το προσφέρω στους άλλους που επίσης συμμετέχουν, και εκείνοι σε εμένα, ώστε να υπάρξει αμοιβαία αναγνώρισή μας μέσα από τα συλλογικά υπονοούμενα που διακινεί το τελετουργικό της κοινής μας λατρείας. Αν αναρτήσω στην αυλή μου την προσωπική μου σημαία και επιδίδομαι σε πράξεις λατρείας και αφοσίωσης σε αυτήν, οι γείτονές μου θα δουν την δική μου, προσωπική σημαία, σαν ένα πανί που κυματίζει. Όταν όμως αναρτώ την ελληνική σημαία στο μπαλκόνι μου, όπως κάνουν και οι γείτονές μου, ανταλλάσω με αυτούς μια σειρά συλλογικών υπονοούμενων. Το παιχνίδι της αμοιβαίας αναγνώρισης που αναπτύσσεται έτσι, δεν αφορά μόνον εμάς που συμμετέχουμε, αφορά και τους Άλλους, του Ξένους. Η αμοιβαία αναγνώριση είναι ταυχρόνως και η χάραξη μιας διαχωριστικής γραμμής έναντι των Άλλων, είναι αποκλεισμός. Η εθνική εορτή ενεργοποιεί μια διαδικασία ανταλλαγής συλλογικών υπονοούμενων και αμοιβαίας αναγνώρισης όσων ανήκουν στο ίδιο Έθνος και αποκλεισμού όσων δεν ανήκουν σε αυτό.

Με αυτόν τον τρόπο η ανθρώπινη δραστηριότητα κατασκευάζει την εθνική εορτή. Τα εργαλεία της είναι τα τελετουργικά: η συμμετοχή στην παρέλαση, έστω ως απλός θεατής, η ανάρτηση και η θέα της σημαίας, οι τιμές που αποδίδονται στο πανί, η εκφώνηση πύρινων λόγων κλπ.

Στο σημείο αυτό, ο άγριος φίλος θα είχε πιθανότατα την απορία για ποιο λόγο δεν συμμετέχουμε, κάποιοι από εμάς, στην εθνική εορτή. Στο κάτω-κάτω μοιάζει με τις δικές τους εορτές, τις εορτές των πρωτόγονων κοινωνιών στις οποίες ζουν οι "άγριοι".

Θα έπρεπε τότε να του εξηγήσουμε ότι το πρόβλημα βρίσκεται στα συλλογικά υπονοούμενα που διακινεί η εθνική εορτή, στο φαντασιακό υλικό που αναγνωρίζει ο πατριώτης μέσω των τελετουργικών της λατρείας του Έθνους, της αναγνώρισης του Έθνους ως κοινότητα μυθικών όντων, από τον Περικλή και τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, έως τον Μέγα Αλέξανδρο και τον Ιωάννη Μεταξά. Ζωντανοί, νεκροί και νεκροζώντανοι διατηρούν φρουρά στις Θερμοπύλες ενώ συναισθηματικά και νοητικά συμπαρίστανται ακόμη και όσοι δεν γεννήθηκαν ακόμη, αλλά θα πράξουν ανάλογα εάν χρειαστεί. Το πρόβλημα βρίσκεται στον μύθο ότι το Έθνος αποτελεί ενότητα πρωταρχική, που υπερβαίνει δηλαδή όλες τις διαιρέσεις στους κόλπους του πληθυσμού, που έχει αξίες και συμφέροντα τα οποία προηγούνται όλων των άλλων αξιών και συμφερόντων και όλων των ταξικών διαιρέσεων της κοινωνίας. Το πρόβλημα είναι ακόμα, ότι το Έθνος είναι θρησκεία της αγάπης για όσους ανήκουν σε αυτό ενώ αντιμετωπίζει με σκληρότητα και μισαλλοδοξία τους Ξένους. Το Έθνος δεν υπάρχει χωρίς το αμυντικό μίσος του πατριώτη που γλιστρά εύκολα στο καταδιωκτικό μίσος του εθνικιστή.

Όποιος έχει αποστασιοποιηθεί από τους εθνικούς μύθους δεν έχει θέση στην εθνική εορτή. Εάν μάλιστα η απόστασή του από αυτούς τους μύθους μεγαλώσει αρκετά, θα βλέπει τις εθνικές εορτές όπως και τις τελετές των αγρίων -και δεν θα έχει καθόλου άδικο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Ροη αρθρων