Του Χριστόφορου Παπαδόπουλου, απο το Κοκκινο Σημειωματαριο...
Να συμφωνήσουμε - δεν είναι δα και δύσκολο, το έχουμε κάνει ήδη - ότι η επίθεση που δεχόμαστε από το (μνημονιακό) μπλοκ εξουσίας είναι πολυεπίπεδη, ότι είναι αδίστακτη, ότι δεν έχει ενδοιασμούς. Ότι για την παραμονή του στην εξουσία, το μπολοκ αυτό μπορεί να θυσιάσει τις κοινωνικές συναινέσεις, τη δημοκρατία, τη νεωτερικότητα, ακόμα και την κρατική ασφάλεια.
Να συμφωνήσουμε, επίσης, ότι η δική μας αιχμή είναι το κοινωνικό ζήτημα: οι μισθοί, οι συντάξεις, η φτώχεια, η ανεργία, τα κοινωνικά δικαιώματα.
Κατά πάσα πιθανότητα θα συμφωνούσαμε, το ίδιο εύκολα, ότι η δημοκρατία είναι ο δεύτερος (πλην ισότιμος) πυλώνας του πολιτικού μας σχεδίου. Ότι το αντίπαλο πολιτικό σχέδιο, εξασφάλισης της υπεροχής, περνάει μέσα από την ανασύσταση του μετεμφυλιακού κράτους και της πολιτικής διαχείρισης του φόβου και των ανασφαλειών των μεσαίων στρωμάτων.
Ίσως, αν συνειδητοποιούσαμε ότι το σχέδιο των αντιπάλων εργάζεται ταυτόχρονα και μακροπρόθεσμα, θα γλιτώναμε τις πρόχειρες αναλύσεις και τις γραμμικές απαντήσεις. Με άλλα λόγια, μπορούμε βάσιμα να ισχυριστούμε ότι η έξαρση της καταστολής και η διαχείριση του φόβου, ο αντιπερισπασμός δηλαδή από το κοινωνικό ζήτημα, είναι η μία πλευρά της ηγεμονικής ανασύστασης του πολιτικού συστήματος. Η άλλη εργάζεται μακροπρόθεσμα, διαμέσου της ανασύστασης των συντηρητικών αξιών: της δύναμης, της επιβολής, της ιεραρχίας, του Νόμου και της τάξης. Συντηρεί ως καταφύγιο τις παραδοσιακές αξίες της οικογένειας, της θρησκείας, την ανάμνηση της κοινοτικής ζωής, απέναντι στην εισβολή των «παρείσακτων». Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το Tea Party, ενώ διαθέτει το πιο νεοφιλελεύθερο και αντικοινωνικό πρόγραμμα, βρίσκει μεγάλα ακροατήρια, όχι μόνο στα μεσαία στρώματα αλλά και στις κατεστραμμένες από την καπιταλιστική αναδιάρθρωση μερίδες της εργατικής τάξης των ΗΠΑ. Με αυτή την εμπειρία, δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης ότι οι κοινωνικές πρακτικές είναι που γεννούν τη συνείδηση, και όχι απλά οι ιδέες. Άρα και ότι οι δικές μας πρακτικές οφείλουν να νοηματοδοτούν τις «δικές μας» ανταγωνιστικές αξίες.
Ενδεχομένως, πιο δύσκολα να συμφωνούσαμε ότι, μερικές φορές, άλλο πράγμα η πλειοψηφία και άλλο η ηγεμονία. Ότι, την πρώτη μπορείς να την καταλάβεις (εξ εφόδου ή δια της κοινοβουλευτικής οδού), ενώ τη δεύτερη οφείλεις να τη δημιουργήσεις και μάλιστα εκ του μηδενός. Με την έννοια ότι η (κυρίαρχη) ιδεολογία είναι αλλού.
Αν τα παραπάνω ισχύουν, τότε δεν υπάρχουν άκαιροι αγώνες και λάθος συγκρούσεις, τουλάχιστον όσοι (αγώνες και συγκρούσεις) αναφέρονται στον κόσμο των αξιών, δηλαδή της (αυριανής) πραγμάτωσης.
Μπορούμε όλοι να φανταστούμε έναν ΣΥΡΙΖΑ χωρίς απελευθερωτικές αξίες, έναν πραγματιστή ΣΥΡΙΖΑ, που το μοναδικό κυβερνητικό του διακύβευμα θα ήταν η κοινωνική σωτηρία. Θα ήταν ένας ΣΥΡΙΖΑ ειδικού σκοπού, απόλυτα χρήσιμου, αλλά αναλώσιμου λίγο μετά (την κοινωνική σωτηρία). Τότε, όλα θα μπορούσαν να συνεχίσουν όπως παλιά. Σε αυτή την περίπτωση, η κυβέρνηση της Αριστεράς θα ήταν, με τον ορισμό του Γκράμσι, μια «κίνηση συγκυριακή», δηλαδή μια κίνηση ευκαιριακή, σχεδόν τυχαία, που δεν θα παρήγαγε «οργανικά» αποτελέσματα, με την έννοια του μετασχηματισμού και της μετάβασης.
Επειδή, όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι, ούτε και θα μπορούσαν να είναι, επειδή δεν έχουμε να κάνουμε με μια κρίση του πολιτικού συστήματος, αλλά με μια συστημική κρίση, με αυτή την έννοια, οι συστημικές απαντήσεις και οι συστημικές μεθοδολογίες δεν είναι απλά ατελέσφορες: είναι άνευ νοήματος και, σε κάθε περίπτωση, εκτός του ιστορικού γίγνεσθαι.
Ας το εξηγήσουμε αυτό λίγο παραπάνω. Αν πιστεύουμε ότι βρισκόμαστε στο μέσον μιας παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, ότι οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ επιλέγουν ένα δρόμο χωρίς επιστροφή (στο κεϋνσιανό υπόδειγμα, για παράδειγμα) με τη διάρρηξη των μεταπολεμικών κοινωνικών συμβολαίων (όταν μιλάμε για τη Δύση) και την ραγδαία υποτίμηση της εργατικής δύναμης, τότε ο στόχος για ένα εξισωτικό δημοκρατικό συμβόλαιο ή την αποκατάσταση του κοινωνικού κράτους μπορεί να είναι χρήσιμος στόχος μιας συνδικαλιστικής διεκδίκησης, που αξίζει τη συνδρομή κάθε αριστερής πολιτικής δύναμης. Αυτό, εξάλλου, θα μπορούσε να το διεκπεραιώσει μια παλιά καλή σοσιαλδημοκρατία, με τη συνδικαλιστική της γραφειοκρατία, τους κρατικούς συμβούλους, τούς τεχνοκράτες και τα κλειστά πολιτικά επιτελεία. Μόνο που όλα τα παραπάνω, ακόμα και αυτά δηλαδή, είναι ανέφικτα. Ακόμα και αν διαθέταμε μια «πρόθυμη» σοσιαλδημοκρατία, είναι αδύνατα: αντιστοιχούν στον προηγούμενο κύκλο των συναινέσεων και του κοινωνικού συμβολαίου, στον ανοδικό κύκλο της καπιταλιστικής επέκτασης.
Στην παρούσα κρίση, αριστερή πολιτική δεν μπορεί να είναι άλλη από εκείνη της αλλαγής του υπάρχοντος, του μετασχηματισμού των κοινωνικών και παραγωγικών σχέσεων, της επινόησης και της ανασύστασης της κοινωνικής και συλλογικής δράσης, της επανανοηματοδότησης, σε τελευταία ανάλυση, της δημοκρατίας και της πολιτικής.
Να συμφωνήσουμε - δεν είναι δα και δύσκολο, το έχουμε κάνει ήδη - ότι η επίθεση που δεχόμαστε από το (μνημονιακό) μπλοκ εξουσίας είναι πολυεπίπεδη, ότι είναι αδίστακτη, ότι δεν έχει ενδοιασμούς. Ότι για την παραμονή του στην εξουσία, το μπολοκ αυτό μπορεί να θυσιάσει τις κοινωνικές συναινέσεις, τη δημοκρατία, τη νεωτερικότητα, ακόμα και την κρατική ασφάλεια. Να συμφωνήσουμε, επίσης, ότι η δική μας αιχμή είναι το κοινωνικό ζήτημα: οι μισθοί, οι συντάξεις, η φτώχεια, η ανεργία, τα κοινωνικά δικαιώματα.
Κατά πάσα πιθανότητα θα συμφωνούσαμε, το ίδιο εύκολα, ότι η δημοκρατία είναι ο δεύτερος (πλην ισότιμος) πυλώνας του πολιτικού μας σχεδίου. Ότι το αντίπαλο πολιτικό σχέδιο, εξασφάλισης της υπεροχής, περνάει μέσα από την ανασύσταση του μετεμφυλιακού κράτους και της πολιτικής διαχείρισης του φόβου και των ανασφαλειών των μεσαίων στρωμάτων.
Ίσως, αν συνειδητοποιούσαμε ότι το σχέδιο των αντιπάλων εργάζεται ταυτόχρονα και μακροπρόθεσμα, θα γλιτώναμε τις πρόχειρες αναλύσεις και τις γραμμικές απαντήσεις. Με άλλα λόγια, μπορούμε βάσιμα να ισχυριστούμε ότι η έξαρση της καταστολής και η διαχείριση του φόβου, ο αντιπερισπασμός δηλαδή από το κοινωνικό ζήτημα, είναι η μία πλευρά της ηγεμονικής ανασύστασης του πολιτικού συστήματος. Η άλλη εργάζεται μακροπρόθεσμα, διαμέσου της ανασύστασης των συντηρητικών αξιών: της δύναμης, της επιβολής, της ιεραρχίας, του Νόμου και της τάξης. Συντηρεί ως καταφύγιο τις παραδοσιακές αξίες της οικογένειας, της θρησκείας, την ανάμνηση της κοινοτικής ζωής, απέναντι στην εισβολή των «παρείσακτων». Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το Tea Party, ενώ διαθέτει το πιο νεοφιλελεύθερο και αντικοινωνικό πρόγραμμα, βρίσκει μεγάλα ακροατήρια, όχι μόνο στα μεσαία στρώματα αλλά και στις κατεστραμμένες από την καπιταλιστική αναδιάρθρωση μερίδες της εργατικής τάξης των ΗΠΑ. Με αυτή την εμπειρία, δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης ότι οι κοινωνικές πρακτικές είναι που γεννούν τη συνείδηση, και όχι απλά οι ιδέες. Άρα και ότι οι δικές μας πρακτικές οφείλουν να νοηματοδοτούν τις «δικές μας» ανταγωνιστικές αξίες.
Ενδεχομένως, πιο δύσκολα να συμφωνούσαμε ότι, μερικές φορές, άλλο πράγμα η πλειοψηφία και άλλο η ηγεμονία. Ότι, την πρώτη μπορείς να την καταλάβεις (εξ εφόδου ή δια της κοινοβουλευτικής οδού), ενώ τη δεύτερη οφείλεις να τη δημιουργήσεις και μάλιστα εκ του μηδενός. Με την έννοια ότι η (κυρίαρχη) ιδεολογία είναι αλλού.
Αν τα παραπάνω ισχύουν, τότε δεν υπάρχουν άκαιροι αγώνες και λάθος συγκρούσεις, τουλάχιστον όσοι (αγώνες και συγκρούσεις) αναφέρονται στον κόσμο των αξιών, δηλαδή της (αυριανής) πραγμάτωσης.
Μπορούμε όλοι να φανταστούμε έναν ΣΥΡΙΖΑ χωρίς απελευθερωτικές αξίες, έναν πραγματιστή ΣΥΡΙΖΑ, που το μοναδικό κυβερνητικό του διακύβευμα θα ήταν η κοινωνική σωτηρία. Θα ήταν ένας ΣΥΡΙΖΑ ειδικού σκοπού, απόλυτα χρήσιμου, αλλά αναλώσιμου λίγο μετά (την κοινωνική σωτηρία). Τότε, όλα θα μπορούσαν να συνεχίσουν όπως παλιά. Σε αυτή την περίπτωση, η κυβέρνηση της Αριστεράς θα ήταν, με τον ορισμό του Γκράμσι, μια «κίνηση συγκυριακή», δηλαδή μια κίνηση ευκαιριακή, σχεδόν τυχαία, που δεν θα παρήγαγε «οργανικά» αποτελέσματα, με την έννοια του μετασχηματισμού και της μετάβασης.
Επειδή, όμως, τα πράγματα δεν είναι έτσι, ούτε και θα μπορούσαν να είναι, επειδή δεν έχουμε να κάνουμε με μια κρίση του πολιτικού συστήματος, αλλά με μια συστημική κρίση, με αυτή την έννοια, οι συστημικές απαντήσεις και οι συστημικές μεθοδολογίες δεν είναι απλά ατελέσφορες: είναι άνευ νοήματος και, σε κάθε περίπτωση, εκτός του ιστορικού γίγνεσθαι.
Ας το εξηγήσουμε αυτό λίγο παραπάνω. Αν πιστεύουμε ότι βρισκόμαστε στο μέσον μιας παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, ότι οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ επιλέγουν ένα δρόμο χωρίς επιστροφή (στο κεϋνσιανό υπόδειγμα, για παράδειγμα) με τη διάρρηξη των μεταπολεμικών κοινωνικών συμβολαίων (όταν μιλάμε για τη Δύση) και την ραγδαία υποτίμηση της εργατικής δύναμης, τότε ο στόχος για ένα εξισωτικό δημοκρατικό συμβόλαιο ή την αποκατάσταση του κοινωνικού κράτους μπορεί να είναι χρήσιμος στόχος μιας συνδικαλιστικής διεκδίκησης, που αξίζει τη συνδρομή κάθε αριστερής πολιτικής δύναμης. Αυτό, εξάλλου, θα μπορούσε να το διεκπεραιώσει μια παλιά καλή σοσιαλδημοκρατία, με τη συνδικαλιστική της γραφειοκρατία, τους κρατικούς συμβούλους, τούς τεχνοκράτες και τα κλειστά πολιτικά επιτελεία. Μόνο που όλα τα παραπάνω, ακόμα και αυτά δηλαδή, είναι ανέφικτα. Ακόμα και αν διαθέταμε μια «πρόθυμη» σοσιαλδημοκρατία, είναι αδύνατα: αντιστοιχούν στον προηγούμενο κύκλο των συναινέσεων και του κοινωνικού συμβολαίου, στον ανοδικό κύκλο της καπιταλιστικής επέκτασης.
Στην παρούσα κρίση, αριστερή πολιτική δεν μπορεί να είναι άλλη από εκείνη της αλλαγής του υπάρχοντος, του μετασχηματισμού των κοινωνικών και παραγωγικών σχέσεων, της επινόησης και της ανασύστασης της κοινωνικής και συλλογικής δράσης, της επανανοηματοδότησης, σε τελευταία ανάλυση, της δημοκρατίας και της πολιτικής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου